د ډاکتر ناکامورا درېم تلين؛ پاتې پروژې یې څوک پر مخ وړي؟
۱۴۰۱ آذر ۱۴, دوشنبه
د دغې موسسې د مشر جاپاني الاصله افتخاري افغان ډاکټر تیتڅو ناکامورا له وژل کېدو درې کاله تېر شول. هغه په ننګرهار کې لوی کانالونه، سربندونه او نورې زراعتي او اقتصادي پروژې پلې کړې وې.
د یادې پروژې یو مسئول انجینیر اجمل ستانکزي دویچه ویله ته وویل، د ناکامورا د وژلو پر مهال پر مروارید دویم نمبر کانال کار روان و؛ خو د هغه له وژلو وروسته یې کارونه «یو څه» ځنډ شوي وو؛ خو تر مرګ وروسته یې کارونه بشپړ شوي دي.
ډاکټر ناکامورا د ننګرهار په خېوې، کامې، بهسود، دره نور، کوټ او ځینو نورو سیمو کې د شاوخوا لسو سربندونو او دوو لویو ویالو په جوړولو سره نیږدې دېرش زره هکټاره ځمکه اوبهییزه شوې ده. له دغو او نورو تازه پلو شویو پروژو شاوخوا دوه میلیونه کسان په مستقیم او غیرمستقیم ډول ګټه اخلي.
د پي ام ایس موسسې د مالوماتو پر بنسټ، اوس مهال د ناکامورا د دې یادې موسسې مشري یو بل جاپانی موراکامي کوي؛ خو هغه افغانستان ته نه دی تللی او له جاپانه د ټولو کارونو څارونه کوي.
انجنیر اجمل ستانکزی وايي، د ډاکټر ناکامورا له وژلو وروسته په ۲۰۲۰ز کال کې د کامې په بر کاشکوټ کې سیمه کې یو سربند هم پیل او تېر سپټمبر میاشت کې ګټې اخستنې ته سپارل شوې ده.
د ناکامورا تر مرگ يو کال وروسته د هغه پروژې چيرته رسېدلي؟
دغه راز، د پي ام ایس موسسې له لوري تازه د ننګرهار کوټ ولسوالۍ کې یو بل کانال د جوړېدو چارې پیل شوي. دغه کانال څلورنیم کیومتره اوږدوالی لري او شاوخوا درې زره هکټاره ځمکه خړوبوي. په دې پروژه کې هم تر دوو سوو کسانو ته کاري زمینه برابره شوې ده.
هغه وویل: «د ناکامورا د ټولو پروژو څارنه کېږي. کوم ځای کې چې ستونزه پیدا شي هوارېږي. دې برخه کې هېڅ ستونزه نه شته او هېڅ پروژه یې نیمګړې نه ده پاتې شوې.»
اجمل ستانکزی وايي، اوس مهال د ډاکټر ناکامورا د ټولو پلي کړیو پروژو ساتنه او پالنه کېږي او په دې ټولو پروژو کې په رسمي او نارسمي ډول شاوخوا څلور سوه کسان په کار اخته دي، چې ټول د جاپان له لوري تمویلېږي.
د پي ام ایس موسسې مسئولین وايي، د ډاکټر ناکامورا د ټولو پروژو څارنه کېږي او دې برخه کې «هېڅ» ستونزه نه شته.
د ډاکټر ناکامورا لومړنۍ لویه پروژه د مروارید ۲۷ کیلومتره اوږد کانال جوړول وو، چې نورګل ولسوالۍ کې د کونړ له سینده بیل شوی او د ننګرهار خېوې ګمبیري وچې دښتې ته رسېدلی دی. د دغه کانال په اوږدو کې ټولې وچې او شاړې دښتې اوس زرغونې او د کرنې جوګه شوي دي.
که څه هم د پي ام ایس موسیسې چارواکي د ډاکټر تیڅو ناکامورا د ټولو پروژو د ساتنې او کارونو نه درېدا خبره کوي؛ خو د اقتصادي چارو کارپوهان باوري دي، چې ننګرهار کې د ډاکټر تیڅو ناکامورا وژلو د هغه پروژې اغېزمنې کړي او څرنګه چې ناکامورا غوښتل هغسې مخته نه شي وړل کېدای.
د اقتصادي چارو شناند عبدالقدیر متفي دویچه ویله ته وویل، که څه هم د ناکامورا پلې کړې پروژې له اقتصادي اړخه خورا ډېرې ګټورې او اوږدمهاله دي؛ له فکري پلوه یې هم پېغام ډېر لوړ دی.
د ډاکتر ناکامورا د وژنې په تړاو دوه تورن کسان نیول شوي
نوموړي وویل: «د هغه ټولې پروژې خورا لوړ اقتصادي ارزښت لري. د اقتصادي ارزښت سربېره هغه افغانانو ته دا فکر هم ورکړ، چې که وغواړي له خپلو سرچینو په سم ډل ګټه اخیستلی شي. هغه ډېر لوی کار وکړ.»
د ننګرهار د خېوې ولسوالۍ ځیني اوسېدونکي بیا وايي، چې د ناکامورا له وژل کېدو وروسته د هغه پروژې او کړي کارونه د خرابېدو له ګواښ سره مخ دي او هغسې چې پکار ده، پام ورته نه کېږي.
د خېوې ولسوالۍ د شګې یو اوسېدونکي بهرام دویچه ویله ته وویل: «د ویالې په اوږدو کې ځيني ځايونه خراب شوي. باغ او پارک ته یې هم چندان پام نه کېږي. که ناکامورا ژوندی وای، داسې به نه وو. موږ د پي ام ایس موسیسې نه غوښتنه کوو، چې د کاکا مراد پروژې دې خرابېدو ته نه پرېږدي.»
موږ کوښښ وکړ، چې د ډاکټر ناکامورا د پروژو او راتلونکیو پلانونو او همغږۍ په اړه د ننګرهار ولایت د اقتصاد او ټولګټور چارو ریاستونه وپوښتو؛ خو هغوی د دویچه ویله اړیکو ته ځواب ور نه کړ؛ خو د ننګرهار ولایت اطلاعاتو فرهنګ ریاست له پاره د طالبانو د حکومت ویاند قریشی بدلون همدومره وویل، چې د دوی حکومت د ناکامورا د پاتې پروژو او نورو کارونو ترسره کولو له پاره پي ام ایس موسیسې ته ډاډ ورکوي، چې امنیت به یې وساتي.
نوموړي وویل: «موږ د ناکامورا موسسې او ټولو ته ډاډ ورکوو چې د پروژو او کارونو امنیت کې ورسره هر ډول همکاري کوو.»
ډاکټر تیڅو ناکامور ته د وخت ولسمشر محمد اشرف غني د خپلو کارونو د قدردانۍ له امله افتخاري افغان تابعیت هم ورکړی او په خلکو کې د کاکامراد په نوم یادېده.
هغه درې کاله وړاندې د دسمبر پر څلورمه نېټه د ننګرهار مرکز جلال اباد کې داسې وخت وسله وال برید کې ووژل شو، چې خپلو پروژو ته پر لاره و؛ تر اوسه یې قاتلین معلوم شوي نه دي؛ خو د هغه وخت حکومتي چارواکیو ویلي وو، پر ناکامورا برید پاکستان کې پلان شوی و.