آیا قتل عام سربرینتسا دیدگاه انتقادی به گذشته را ایجاد می کند؟

حالا 16 سال پس از آن واقعه این پرسش مطرح است که چگونه باید با گذشته روبرو شد؟ آیا دستگیری راتکو ملادیچ باعث تعمق و دگراندیشی در صربستان شده است؟ آیا حالا در این کشور درباره گذشته به طور انتقادی بحث می شود؟

خانم مایا میچیچ، مدیر دفتر جوانان برای حقوق بشر، به جواب این پرسش پاسخ منفی داده، می گوید که این مسائل را نمی توان یک شبه تغییر داد. او با دید انتقادی به کشورش می گوید: "ما تسلیم کردن راتکو ملادیچ را به دادگاه دنهاگ به تاریخ 26 ماه می، یک گام تاریخی تلقی کردیم. در واقع این امر یک چنین گامی است؛ اما ما بعد متوجه شدیم که ما به تاریخ 27 می در همان سرزمین مانند قبل از خواب بیدار شدیم."

به قول این زن فعال حقوق بشر از صربستان، سیاست صربی، رسانه های صربی این چانس را از دست دادند تا درباره دلایل واقعی دستگیری ملادیچ سخن بگویند. او گفت: "ما درباره دیوانگی او حرف زدیم. درباره کهن سالی او، اما ما درباره قربانیان سخن نگفتیم. ما درباره به محاصره کشیدن سارایوو، درباره کشتارهای دست جمعی در سربرینتسا سخن نگفتیم. حتا از یک تن قربانی در سربرینتسا، اینجا در تلویزیون صربی سخن به میان نیامد. یگانه چیزی که رییس جمهور ما و بسیاری دیگر از سیاستمداران بر آن تاکید کردند، بدبختانه این بود که این [دستگیری] به خاطر اتحادیه اروپا مهم است؛ چون این مسئله ما را به نامزدی اتحادیه اروپا یک قدم نزدیک تر می سازد. این [دیدگاه] خطرناک است."

خانم میچیچ در ادامه گفت که اتحادیه اروپا مرتکب یک اشتباه خواهد شد، اگر به صربستان زود و بدون پیش شرط های روشن، نامزدی پذیرش به اتحادیه اروپا را بدهد.

جیلینا ملیچ از مرکز برای مطالعات اروپا- اتلانتیک در بلگراد نیز همین دیدگاه انتقادی را دارد. او می گوید: "من به این نظرم که این یک گام اساسی خواهد بود، اگر تادیچ، رییس جمهور، کابینه و مشاورین او این انرژی و شجاعت سیاسی را به دست آورند تا خود را آماده تحقیقات جدی کنند. تحقیقات در این مورد که چگونه ممکن شد که راتکو ملادیچ و پیش از او رادوان کاراجیچ توانستند به مدت طولانی خود را مخفی نگهدارند. من شک دارم که این [دستگیری آنها] بدون فشار متداوم جامعه دولت های غربی رخ داده باشد. چیزی که یک خبر بد برای صربستان است."

بسیاری ها در بلگراد برای چنین انتقادهایی نسبت به خود، فقط ابراز تنفر می کنند. مثلاً یووانوویچ، وزیر خارجه وقت اسلوبودان ملیوشویچ، می گوید: "چرا ما همیشه فقط گذشته را مورد انتقاد قرار دهیم؟"

اما مردم صربستان چه می گویند؟ افرادی با فکر باز و اروپایی در بلگراد نیز همیشه یک چیز می گویند: با صربستان برخورد ناعادلانه می شود و همیشه صربی ها به عنوان شریرها در نظر گرفته می شوند.

به نظر خانم مایا میچیچ، مدیر دفتر جوانان برای حقوق بشر، اگر صربستان شروع به سخن گفتن آشکار در مورد مسوولیت خود در قبال حوادث گذشته نکند، در این صورت منطقه باز هم به مثابه کانون منازعات باقی خواهد ماند. او می گوید: "اگر ما [حوادث گذشته] را مخفی نگهداریم و از آنها سخن نگوییم، اگر ما خود را با واقعیات درگیر نکنیم، در این صورت حوادثی که در سالهای دهه نود رخ داده اند، باردیگر اتفاق می افتند.

دویچه وله / حسین مبلغ
ویراستار: عاصف حسینی