محاکمه کراچيچ 14 سال پس از قتل عام سريبرينيکا

رادوفان کراچيچ کيست ؟

به ساعت نه قبل ازظهر روز دوشنبه در دادگاه بين المللي جزا درهاگ ، محاکمه عليه رادوفان کراچيچ شروع شد. اندکي پس از آغاز، اين محاکمه به تعويق انداخته شد. کراچيچ رئيس دولت صربي يا " سيرِيپسکا" بود که در " بوسنيا هرزه گوينا" قرار دارد. او درعين زمان رئيس حزب دموکرات صربها نيز بود. کراچيچ بين سالهاي 1992- 1995 فرماندهي کل ارتش صربهاي بوسنيا را بردوش داشت.

دادگاه بين المللي جزا، درست 14 سال پيش يعني درسال 1995 عليه کراچيچ اقامه دعوا کرد. او در دومورد به دليل قتل عام مقصر شناخته مي شود. يکي قتل عام کلي درسرتاسر مرحله جنگ دربوسنيا وهرزه گوينا وديگري قتل عام سري برينيکا که درماه جولاي 1995 اتفاق افتاد. علاوه براين او متهم به ارتکاب ساير جنايات جنگي سنگين نيز مي باشد.

نخستين فقره صورت دعوا، ناظر بر نيروهاي مسلحي است که کراچيچ قومانداني آنها را دردست داشت. اين نيروها به هنگام جنگ دربسياري شهرها وروستاها مردم مسلمان بوسنيا و مردم کاتوليک مذهب کراوات را به قتل رسانده وازخانه ها وکاشانه هاي شان بيرون رانده است. بسياري ازآنها به کشتارگاههاي دستجمعي برده شده اند که يا به قتل رسيده اند ويا اينکه شکنجه شده اند.

فقره دوم صورت دعوا عليه کراچيچ، به اصطلاح "فرمان شماره هشتم " مورخ 8 مارچ 1995 مي باشد که به اساس آن با تاکيد امرمي شود تا درسري برينيکا " اوضاع غيرقابل تحملي" به وجود آورند.قتل 8000 مرد وپسر که بين 12- 77 سال داشته اند ودرماه جولاي سال 1995 به اجرا در آمده است، پيامد مستقيم اين فرمان مي باشد.

علاوه براينها کراچيچ به دليل بمباردمان ومحاصره "سرايي يو" نيز که افرادش مردم غيرنظامي را مورد شليک قرار داده اند، مورد محاکمه قرار مي گيرد. درجريان محاصره "سرايي يو" که 44 ماه دوام کرد، هزاران انسان جان خود را ازدست داده اند که دربين آنها کودکان ، زنان وپيران نيز شامل مي باشند.

کراچيچ پس از13 سال متواري بودن درماه جولاي 2008 دربلگراد پايتخت صربستان زنداني شد و به دنبال آن به دادگاه بين المللي جزا درهاگ تسليم داه شد. او در برابر دادگاه مدعي شده است که داراي معافيت ازمجازات مي باشد ، زيرا ريچارد هول بروک، ميانجي پيشين ايالات متحده امريکا به اوعده کرده بوده است که درصورت دست کشيدن از فعاليتهاي سياسي به او چنين معافيتي داده مي شود. لاکن دادگاه چنين دلايلي را رد کرده است. سبب آنهم روشن است . يعني اينکه هرگاه چنين توافقاتي هم به عمل آمده باشد، نمي تواند اورا ازاتهام ارتکاب قتل عام نجات دهد.

دادگاه بين المللي جزا از محاکمه سلوبودان ميلوسويچ رئيس جمهور صربستان که بين سالهاي 1992-1996 جريان داشت تجارب منفي اي دارد. دادگاه اين بار تصميم گرفته است که مجموع صورت دعوا را درچهارنقطه متمرکز بسازد. درآن وقت سلوبودان ميلوسويچ فرصت يافت تا ازجريان محاکمه که ازطريق تلويزيون صربستان پخش مي شد، براي تبليغ افکار سياسي اش ميزخطابه اي بسازد. ازاينرو جريان محاکمه کراچيچ بسيار کوتاه تر مدنظر گرفته شده وصرفاً روي جرايم بزرگ تمرکزيافته است.

کراچيچ تقاضا کرد که محاکمه او پس انداخته شود، اما اين درخواستش رد شد. دراين محاکمه نخست نماينده ادارهء مدعي العموم متن دعوا را قرائت مي کند. کراچيچ که گفته است خودش به دفاع ازخود مي پردازد، شايد درآغاز ماه نومبر او سخن بگويد.

يک سارانوال يا دادستانِ زن آلماني عليه کراچيچ اقامه دعوا مي کند

خانم سارنوال يا داد ستان ، اولگراد يورتس ريتزلاف، که ازسال 1995 بدينسو در دادگاه بين المللي جزا کارمي کند، عليه کراچيچ اقامه دعوا مي کند.

اولگراد يورتس ريتزلاف ، يک زن کوچک اندام وقالمقالي با موهاي طلايي مايل به سفيدي کوتاه است، که درسالون دادگاه سنگين وباوقارمي نشيند. او که عباي سياه قضات و مفلرسفيدي دارد، با چشمان شفافش همه چيز را زيرنظر دارد وبراصل موضوع تاکيد مي کند. او ازاينکه زبان کار دادگاه ، زبان انگليسي انتخاب شده است کاملاً احساس رضايت مي کند. اما به خاطر مي آورد که يک بار نتوانسته بوده است لغت انگليسي " پيشاني " را بياد آورد : به گفته او

" من فکرنمي کردم که به سادگي همين پيشاني باشد. اين حالت من توجه قاضي را جلب کرد اوگفت به نظرم به پيشاني فکرمي کنيد . اين چيزي بود که يک بار اتفاق افتاد".

اين خانم قاضي که 58 سال دارد قبلاً دربوخم وظيفه قضاوت درمورد آن زندانياني را داشت که مرتکب جرايم اقتصادي شده بودند. حال اينکه وي يک متهم به جنايات جنگي را مورد محاکمه قرار مي دهد، به " تاج دستگاه قضايي" دست يافته است.

لحظات بسيار درخشان کار او محاکمه سلوبودان ميلوسويچ بوده است که به هنگام افتتاح دادگاه چشمان تمام جهان متوجه اين دادستان زن آلماني بوده است. اما او موفقيت بزرگ خود را در " محاکمه – فوکا" مي داند که درآنجا تجاوز جنسي عليه زنان مسلمان بوسنيا عمداً به قسم يک اسلوب دهشت پراگني به کار گرفته مي شد. او توانست سه تن ازافسران عاليرتبه صربي را به دليل تجاوز جنسي، برده سازي وشکنجه کردن تا به 28 سال حبس محکوم بسازد. خودش مي گويد:

" مهم آن بود که دراصل تجاوز جنسي همچون جنايت جنگي درنظرگرفته شود وچون جنايتي عليه انسانيت شناخته شود. اين اولين باري بود که چنين قضاوتي صورت مي گرفت".

اومعتقد است که درمحاکمه يوگوسلاويا توانسته است عدالت را تطبيق کند . ازنظراو، فقط همينکه يک قرباني مي تواند سرنوشت خود را مجسم کند خود امرمهمي است. درآغاز، اين سارنوال يا دادستان اهل بوخم نسبت به نتايج کارش دچارترديد بود. به ويژه هنگامي که درسال 1996 دادگاه ادعا کرد که رادوفان کراچيچ وجنرالش راتکو ملاديچ درقتل عام سري بيرنکا متهم مي باشند. خودش درمورد ترديدش چنين مي گويد:

" من باخود مي گفتم ، راستي توچه مي خواهي . اين کار نتيجه اي ندارد. عليه اين آدمها قبلاً اقامه دعوا شده است، با آنهم آنها کارهاي شان را ادامه مي دهند. من باخود فکرمي کردم ، نه، دوباره به خانه برگرد. دراينجا کار کردن وقت ضايع کردن است. وشوهرم به من گفت: درصورتي که فقط يکي ازآنها محکوم گردد، موفقيت دادگاه شمرده مي شود. او به راستي حق داشت".

زنان سريبرينکايي از پس افتادن محاکمه غمگين اند

رادوفان کراچيچ ازپايان جنگ جهاني دوم به اينسو با سنگين ترين اتهام جنايت جنگي در اروپا. دست وگريبان است. به روز دوشنبه بايد محاکمه شروع مي شد. سارنوال يا دادستان او را مسوول اصلي قتل عام 8000 پسرومرد مسلمان درسري برينيکا مي شناسد. اما اندکي پس ازآغاز اجلاس دادگاه ، دادگاه به تعويق افتاد. دادگاه بايد به روز سه شنبه دايرشود.

درست سرساعت 9 قبل ازظهر قاضي " او گون کوان" دادگاه را افتتاح کرد. اما همانطوري که انتظار مي رفت ، چوکي متهم خالي بود.پس از20 دقيقه گپ زدن ، باز دادگاه به عقب افتاد.

درحاليکه رادوفان کراچيچ ديگر ازسالون دادگاه دوراست، اکنون به سراغ زناني مي رويم که دراتاق ديگر جريان محاکمه را دنبال مي کنند وبه نام " مادران سري برينيکا " يادمي شوند. فريده نيسيچ يکي ازاقارب قربانيان مي گويد:

" فکرخوبي نيست که محاکمه عقب انداخته شود. کراچيچ بازهم وقت کمايي مي کند. غيرازاين هم درسالهاي اخير اوقاتش به خوشي سپري شده است".

اين زنان پسران وشوهران شان را درقتل عام سري برينيکا که درسال 1995 اتفاق افتاده است، ازدست داده اند. دراين قتل عام مليشه هاي صربي بيش از 8000 پسر ومرد را کشتند. کراچيچ نيز به همين دليل مورد محاکمه قرار مي گيرد. او به هنگام وقوع قتل عام سري برينيکا رئيس جمهور دولت صربي دربوسنيا بود. او دراين هنگام قوماندان اعلاي نيروهاي مسلح بود. راتکو ملاديچ قوماندان نظامي او قتل عام سري برينيکا را عملي کرد. ملاديچ هنوز هم متواري مي باشد.سارنوال يا دادستان مي تواند اورا متهم به قتل عام سازد و کراچيچ براي مادام العمر درحبس بماند .

دويچه وله/ رسول رحيم

ويراستار: سيد روح الله ياسر