Γερμανία: Μπορεί να αμφισβητηθεί το κύρος των εκλογών;

Σύμφωνα με τη γερμανική νομοθεσία, κάθε πολίτης ή ομάδα πολιτών με δικαίωμα ψήφου στη Γερμανία έχει τη δυνατότητα να αμφισβητήσει το κύρος των εκλογών. Και μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση κατατίθενται εκατοντάδες τέτοιες προσφυγές. Αντίστοιχο δικαίωμα αναγνωρίζεται και στους εκλογικούς επόπτες των κρατιδίων, στον ομοσπονδιακό εκλογικό επόπτη, όπως και στον πρόεδρο της Μπούντεσταγκ.

Το περιεχόμενο των προσφυγών ποικίλλει: μπορεί να αφορά, μεταξύ άλλων, λάθη σε εκλογικούς καταλόγους και ψηφοδέλτια, ανεπαρκείς ελέγχους ταυτοποίησης στα εκλογικά κέντρα, ακατάλληλη γραφική ύλη για τη σημείωση της ψήφου στις κάλπες, λάθη κατά την καταμέτρηση ή ακόμα και την απώλεια μίας ολόκληρης κάλπης.

Πώς λειτουργεί η διαδικασία;

Οι ενστάσεις επί της εκλογικής διαδικασίας πρέπει να κατατίθενται γραπτώς στην αρμόδια επιτροπή της Μπούντεσταγκ εντός δύο μηνών από την ημέρα των εκλογών. Όπως εξηγεί στην ιστοσελίδα της η Μπούντεσταγκ, όπου παρατίθενται και περαιτέρω λεπτομέρειες για τη διαδικασία, η επιτροπή δεν μπορεί να εξετάσει αυτεπαγγέλτως το κύρος των εκλογών, αλλά μόνο κατόπιν σχετικής προσφυγής.

Η διαδικασία είναι δωρεάν και ο προσφεύγων πρέπει να αναφέρει με σαφήνεια τις ενστάσεις του, παραθέτοντας όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες. Η επιτροπή εν συνεχεία εξετάζει όλες τις αιτήσεις και αποφαίνεται επί καθεμίας ξεχωριστά και με την περάτωση της διαδικασίας, η Μπούντεσταγκ στέλνει γραπτή απάντηση στον προσφεύγοντα.

Για να ακυρωθούν τα αποτελέσματα των εκλογών, πρέπει να πληρούνται δύο προϋποθέσεις: πρώτον, πρέπει να διαπιστωθεί παράβαση του Ομοσπονδιακού Εκλογικού Νόμου, του Ομοσπονδιακού Εκλογικού Κώδικα ή του Γερμανικού Συντάγματος και δεύτερον, το λάθος αυτό να επηρέασε την κατανομή των εδρών στην Μπούντεσταγκ.

Η εκλογική επιτροπή

Η επιτροπή αποτελείται από εννέα μέλη, τα οποία διορίζονται από τα κόμματα του Κοινοβουλίου. Οι πρώτες ενστάσεις κατατίθενται συνήθως από την πρώτη Δευτέρα μετά τις εκλογές, οπότε και διαχωρίζονται βάσει του περιεχομένου τους και διανέμονται στα μέλη της επιτροπής, τα οποία και τις εξετάζουν.

Η επιτροπή χρειάζεται περίπου έναν χρόνο για να ολοκληρώσει την εξέταση όλων των προσφυγών. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένες προσφυγές μπορεί να απαντηθούν πολύ άμεσα – όπως για παράδειγμα αυτές που δεν έχουν κατατεθεί με τον απαραίτητο τύπο και εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας. Η επιτροπή εξετάζει τις αιτήσεις κεκλεισμένων των θυρών, εκτός κι αν κρίνει πως απαιτείται και κάποια προφορική ακρόαση ή εξέταση μαρτύρων.

Τι γίνεται εάν απορριφθεί η προσφυγή;

Η αρμόδια επιτροπή προωθεί τα αποτελέσματα των ερευνών και τις προτάσεις της στο Κοινοβούλιο, το οποίο λαμβάνει και την τελική απόφαση – όπου και μπορεί να αποφασιστεί η επανάληψη μίας εκλογικής αναμέτρησης.

Οι ψηφοφόροι έχουν επίσης τη δυνατότητα να αμφισβητήσουν τις προτάσεις της επιτροπής και να απευθυνθούν στο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, σε κάθε εκλογές κατατίθενται περίπου 200 προσφυγές. Χαρακτηριστική εξαίρεση αποτέλεσαν βέβαια οι εκλογές του 1994, όταν και η επιτροπή έλαβε 1.453 αιτήσεις.

Ακόμα και οι ανεπιτυχείς προσφυγές μπορούν πάντως να έχουν αποτέλεσμα – το 2012 οι αιτήσεις που κατατέθηκαν είχαν ως αποτέλεσμα την αναθεώρηση της εκλογικής νομοθεσίας. Ποτέ όμως μέχρι σήμερα δεν έχει κριθεί άκυρη μία εκλογική διαδικασία στη Γερμανία σε ομοσπονδιακό επίπεδο.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς