Kina – vojna velesila
12. maj 2018
Prvi put od 2015. godine, Kina je 18. aprila ove godine izvela vojne manevre u Tajvanskom moreuzu. Oni su bili upozorenje pokretu za nezavisnost Tajvana, ali i bina za prezentaciju nove vojne tehnologije.
Sa kineskim predsjednikom Sijem Đinpingom, kineska vojska se modernizovala, a preuređena je i struktura Narodne oslobodilačke armije. Si je na 19. kongresu KP Kine rekao da bi modernizacija armije trebalo da bude okončana do 2035. godine. Kina nastoji da do 2050. postane vojna velesila. Za ambiciozne ciljeve je 2017. izdvojeno više od 150 milijardi dolara.
Regionalna sila u usponu
Prema navodima britanskog trusta mozgova Međunarodni institut za strateške studije (IISS), koji jednom godišnje objavljuje izvještaj o aktuelnom stanju vojske, Kina trenutno u vojsku ulaže između 6 i 7 procenata bruto društvenog proizvoda. Izvještaj pokazuje i da je Kina posljednjih godina ostvarila veliki napredak u modernizaciji avijacije i mornarice. Prednost SAD se smanjuje.
Kineski borbeni avion tipa Čengdu J-20, na primjer, prvi je koji je nevidljiv za radare. U kombinaciji sa modernim raketama vazduh-vazduh i razaračima Renhai, Kina je prvi put sposobna da efikasno drži protivničke snage podalje od svojih obala. Majkl Čejs iz Rand Korporejšna je za DW rekao: „Kina je postigla čudovišan napredak u čitavom nizu ključnih vojnih tehnologija za zastrašivanje mogućih protivnika i stekla sposobnost da pobjeđuje u budućim ratovima."
Eksperti su složni: modernizacija Narodne armije pokazuje da je Kina dobro razumjela koliko se moderno vođenje ratova promijenilo od osnivačkih dana 1927. Meja Nuvens, naučna saradnica IISS koja se bavi Kinom, rekla je za DW da se Kina priprema za potencijalne sukobe na svim područjima – na kopnu, na moru, u vazduhu i kibernetičkom prostoru. „Modernizacija Narodne armije je dovela Kinu u poziciju da svoje zahtjeve u regionu može i vojno da podupire".
Nedostatak iskustva
Ono što kineskoj vojsci još nedostaje jesu iskustvo borbe i trening sadejstva različitih rodova vojske. Treba dodati i da korupcija i zastarjela organizaciona struktura ograničavaju udarnu snagu Kineske armije. Da bi se to promijenilo, Si je pokrenuo veliku antikorupcijsku kampanju i počeo sa reorganizacijom vojske. Ona bi tako trebalo da bude spremna za djejstva u svakom trenutku, i to i kada je protivnik neko tako dobro tehnički opremljen kao SAD. „Pod vodstvom Sija, Kina rješava mnoge probleme koji sprečavaju modernizaciju vojske a nemaju veze sa tehnologijom", kaže Čejs.
U vezi s tim, u igru ulazi i prestižni kineski projekat Novog puta svile – Kina investira milijarde u centralnu i južnu Aziju, regione koji važe kao nestabilni. Da bi obezbjedila sopstvene investicije, Kina mora biti u stanju da svoje interese, ako ustreba, brani i vojnim sredstvima – u neposrednom susjedstvu, ali i malo dalje od njega.
Globalna ekspanzija
Prvog avgusta 2017, Kina je otvorila svoju prvu mornaričku bazu u Džibutiju na rogu Afrike. Jasan znak da Kina hoće da proširi svoj vojni uticaj i van Azije i Pacifika. Studija američkog istraživačkog instituta Centar za napredne studije (C4ADS) zaključuje da 15 lučkih projekata koje finansira Kina u okviru Novog puta svile nemaju za cilj takozvani ekonomski win-win scenario, već u prvom redu zaštitu kineskih državnih interesa. „Investicije treba da osiguraju politički uticaj, povećaju kinesko vojno prisustvo i stvore strateške prednosti", piše u studiji.
Modernizacija Narodne armije i sve veći vojni uticaj predstavljaju direktan izazov za SAD i njihove saveznike. Uočena je dinamika akcije i reakcije između Pekinga i Vašingtona. Tako, na primjer, SAD redovno šalju flotile i brodove u Pacifik i Južnokinesko more, a Kina sve češće šalje svoje brodove u Indijski okean, pa i do Sredozemog i Baltičkog mora.