Hitler komünist miydi?

Dünyanın en zengin adamı ünlü girişimci Elon Musk ve aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) lideri Alice Weidel, Perşembe günü Musk'ın sahibi olduğu X'te bir canlı yayın gerçekleştirdi. Canlı sohbette birçok tartışmalı konu gündeme gelse de özellikle bir iddia var ki büyük yankı uyandırdı: AfD'nin Başbakan adayı Weidel, Adolf Hitler'in "sağcı değil komünist olduğunu" öne sürdü.

Bu tarihsel revizyonist iddia, bir diğer deyişle Nazi dönemiyle ilgili tarihi yeniden şekillendirme çabası yeni değil.

Weidel ne dedi?

Weidel Musk'la gerçekleştirdiği canlı sohbette şu ifadeleri kullandı: " (Nasyonal Sosyalistler) tüm sanayiyi devletleştirdi. (…) Tarihimizin bu korkunç döneminin en büyük başarısı Adolf Hitler'i sağcı ve muhafazakar olarak tanımlamaktı. Oysa o tam tersiydi. O muhafazakar değildi. Liberteryen değildi. Sosyalist komünist bir adamdı."

"Büyük saçmalık"

DW'nin teyit ekibince de mercek altına alınan bu iddia yanlış olmasının yanında Adolf Hitler liderliğindeki Nasyonal Sosyalist rejimde 1933-1945 yılları arasında gerçekleştirilen vahşeti de küçümsemekte. Almanya'da kısmen sağcı aşırı uç olarak sınıflandırılan AfD, sürekli olarak kendisini Nazilerden ayrı tutmaya çalışıyor. ABD'de müstakbel Başkan Yardımcısı JD Vance gibi nüfuzlu figürler de Almanya'nın Nazi tarihine ilişkin kısmen yanlış ifadeleri yayıyorlar.

Tarihçi Thomas Sandkühler, DW'nin sorusuna verdiği yazılı yanıtta şu ifadeleri kullandı: "Bayan Weidel'ın ortaya attıkları tamamen saçmalık. Bunları ciddiye alarak gündeme getirmek istemiyorum."

Diğer yandan sosyal medyada pek çok kullanıcının Weidel'ın iddiasına inandığı ve ona katıldığı görülüyor.

Çalışmalarında Nasyonal Sosyalizm dönemine odaklanan bir diğer tarihçi Michael Wildt de Weidel'ın iddialarını "büyük saçmalık" olarak nitelendiriyor. Hitler başından itibaren Marksizmle şiddetle ve acımasız biçimde mücadele etti ve ilk kurbanları, 1933'te toplama kamplarında hapsettiği, işkence ettiği ve öldürdüğü solcular, komünistler, sosyal demokratlar ve sosyalistlerdi" ifadelerini kullandı.

Hitler'in iktisadi açıdan da sol görüşlü olmadığını belirten Wildt, "Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin (NSDAP) mülkiyet ilişkilerini değiştirmediğine" dikkat çekiyor.

"Becoming Hitler: The Making of a Nazi" adlı kitabın yazarı tarihçi Thomas Weber de "Hitler özellikle ekonomik açıdan bir komünist değildi" diyor tarihçi ve ekliyor: "Komünizm, ekonomik açıdan özel mülkiyetin ortadan kaldırılmasını, kar odaklı bir ekonominin son bulmasını ve en önemli üretim araçları (örneğin madencilik ve fabrikalar) ile doğal kaynakların kamusal mülkiyete devredilmesini amaçlar." Hitler ise tüm bunları reddetmişti.

Wildt, Hitler'in ayrıca bir antisemit ve ırkçı olduğu için de komünist olarak nitelendirilemeyeceğini vurguluyor ve şöyle diyor: "Bunların insanların eşit olduğu bir komunist toplumla uzaktan yakından alakası yok, hatta tam tersi."

Nasyonal Sosyalizm "sosyalizm" miydi?

Nasyonal Sosyalizm siyasi hareketi sosyalizm değildi. Bu hareket, Hitler zamanında ortaya çıkmadı, Birinci Dünya Savaşı'ndan beri vardı. Ancak ikinci Dünya Savaşı'ndan sonra giderek güçlendi. Brandenburg Politik Eğitim Merkezi bu ideolojiyi şöyle tanımlıyor: "Nasyonal Sosyalizm, aşırı milliyetçi, antidemokratik, çoğulculuk karşıtı, antisemitik, ırkçı, emperyalist ve komünizm karşıtıydı." Ayrıca bu ideolojide soykırıma kadar giden azınlıkların dışlanması önemli rol oynadı.

Birçok Nasyonal Sosyalist, işçi sınıfının oylarını kazanarak 1933'te iktidara gelebilmek için sosyalizmin bazı fikirlerinden ve "sosyalist" ve "işçi partisi" gibi ifadelerden yararlandı. Ne var ki Nazilerin iktidara geldikten sonra çıkardıkları, iş ve sosyal güvenlik yasaları komünistlerin, sosyal demokratların ve sendikacıların baskı ve zulüm görmesi ve hatta öldürülmesine yol açtı.

Ancak Weber'e göre Hitler ve pek çok Nasyonal Sosyalist için partinin adındaki "sosyalist" ifadesi içi boş bir ifade değildi. Bu ifade Hitler'in kendisini nasıl gördüğünü ve dünyayı nasıl şekillendirmek istediğini temsil ediyordu. Ve Hitler bunu hem özel hayatında hem de kamusal alanda sürekli vurguladı.

NSDAP'nin ırkçı, antisemit ve "sosyalist" kanadı

NSDAP'nin erken dönemlerinde var olan ancak 1933'te parti iktidara gelmeden önce ortadan kaldırılan, kendini sosyalist olarak tanımlayan bir kanat vardı. Hitler, Haziran 1934'te partideki diğer rakiplerinin yanı sıra bu kanadın lider figürlerinden biri olan Gregor Strasser'in de ölüm fermanını verdi.  Hitler tarafından, diğer iç parti rakipleriyle birlikte, Haziran 1934'te. Tarihçi Wildt'e göre, bu sözde Strasser kanadı, Alman işçi sınıfı lehine bir halkçı sosyalizm arzularken, diğer yandan partinin kalanına benzer biçimde ırkçı ve antisemit çizgisini devam ettirdi.

Bu nedenle tarihçilerin çoğu Nasyonal Sosyalizm ile sosyalizmin aynı kefeye konamayacağı konusunda hemfikir. Weber'e göre siyasi nedenlerle bunu yapmaya çalışanların sayısı ise hiç de azımsanacak gibi değil.

Bu meselenin genellikle "Hitler sağcı mıydı yoksa solcu mu" şeklinde çok dar bir çerçevede tartışıldığına dikkat çeken Weber, "Akabinde ya sağ kanattan Hitler'in klasik bir sosyalist ve solcu olarak sunulmaya çalışılması söz konusu oluyor, ki bu mantıklı değil, ya da indirgemeci bir yaklaşımla Hitler'in ve Nasyonal Sosyalistlerin 'sosyalizm' terimini seçim kampanyası hilesi olarak kullandığı belirtiliyor. Bu da mantıklı değil, çünkü bu yaklaşım da Hitler'in ve Nasyonal Sosyalistlerin kendilerini nasıl tanımladıklarını, dünyayı nasıl gördüklerini ve dünyayı nasıl değiştirmeye çalıştıklarını göz ardı ediyor" dedi. 

DW Türkçe'ye engelsiz nasıl erişebilirim?