Tahran’ın zamanı daralıyor

Nükleer anlaşmazlıkla ilgili görüşmelerde İran heyetine başkanlık eden Ali Laricani ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Muhammed El Baradey arasında, ajansın Viyana’daki merkezinde yapılan görüşme iki saat sürdü. Ancak bu buluşmada da, anlaşmazlıktan çıkış yolu gösterebilecek yeni önerilerin ortaya atılmadığı anlaşılıyor.

Laricani görüşmeden hemen sonra verdiği demeçte, İran’ın her zaman olduğu gibi şimdi de nükleer anlaşmazlığı Batı ile müzakere etmeye hazır olduğunu ancak hiçbir önşart kabul etmeyeceğini duyurdu. Bu açıklamadan, BM Güvenlik Konseyi’nin tartışmalı uranyum zenginleştirme çalışmalarına son verilmesi şeklindeki talebinin Tahran yönetimi tarafından kabul edilmeyeceği sonucu çıkıyor.

Laricani: "Görüşme olumluydu"

Başmüzakereci Laricani ikili görüşmede El Baradey’den, öncelikle müzakerelerin yeniden başlatılması konusunda büyük anlayış gördüğünü dile getirdi: “İyi ve müspet bir görüşme oldu. Sayın El Baradey’in, BM Güvenlik Konseyi’nin yeni bir kararla devreye sokulmasının yapıcı değil aksine olumsuz bir adım olacağı şeklindeki sözlerine tamamen katılıyorum. Müzakerelerin hangi şartlarla yeniden başlatılabileceği hususunda olumlu görüş alış verişinde bulunduk. Probleme sadece müzakere yoluyla çözüm bulunabileceğine ikimiz de kanaat getirdik.“

Laricani basın toplantısında “satranç partisinin galibi boks ringinde aranmamalı’ şeklindeki sözleriyle yaptırım silahını ön plana çıkaran batılı devletleri dolaylı olarak eleştirdi. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın hazırlayacağı İran’ın nükleer faaliyetleri ile ilgili rapora dayandırılarak alınacak BM Güvenlik Konseyi kararlarının yeni yaptırımlara yeşil ışık yakmasını önlemeye çalışan Tahran yönetimi konunun Güvenlik Konseyi gündemine alınmayıp devletlerarası görüşmelerle tatlıya bağlanmasını istiyor.

AB taviz vermeye niyetli değil

Ulluslararası Atom Enerjisi Ajansı ise her zaman olduğu gibi ikili görüşmenin ardından bu kez de resmi açıklama yapmadı. Ali Laricani’nin Viyana’da bir araya geldiği Belçika Dışişleri Bakanı Karel de Gucht ise görüşmenin hemen ardından bir demeç vererek İran’ın bu aşamada Avrupa Birliği’nden ek taviz bekleyemeyeceğini söyledi. BM’in yaptırımlardan sorumlu komisyonunun dönem başkanı olan Belçika Dışişleri Bakanı, aynı zamanda Güvenlik Konseyi’nin 23 Aralık tarihli İran kararını denetlemekle de yetkili.

Laricani–El Baradey buluşması aynı zamanda İran yönetiminin son anda kurum raporunu olumlu yönde etkileme girişimiydi de. Güvenlik Konseyi’nin 23 Aralık’ta tanıdığı 60 günlük sürenin dolması, İran’ın daha sert yaptırımlara muhatap olması anlamına geliyor.

Amaçlar barışçıl mı?

Ancak Atom Enerjisi Ajansı’nın raporu somut bir soruya yanıt verecek. “İran tanınan süre zarfında uranyum zenginleştirme çalışmalarına son verdi mi vermedi mi?“ sorusuna. Viyana’daki merkezin son saptamalarına göre, İran uranyumun zenginleştirilip nükleer ham madde kıvamına getirilmesinde kullanılan santrifüjlerin sayısı artırmıştı.

Devletler topluluğu ile İran arasındaki anlaşmazlığın ikinci konusu da, nükleer programın sırf sivil amaçlara mı hizmet ettiği, yoksa askeri amaç da mı güttüğü. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı son zamanlarda, İran’ın uranyum işleme çalışmaları, tahrip gücü yüksek patlayıcı madde denemeleri ve taşıyıcı füze başlıkları geliştirme girişimi ile ilgili istihbarat raporlarını da değerlendiriyordu.