Türkiye'nin İncel gerçeği: Nereden geldi, nasıl yayıldı?
7 Ekim 2024
İstanbul'da 19 yaşındaki Semih Çelik adlı kişinin yaşıtı iki genç kadını öldürmesi Türkiye'de "İncel" tartışmasını gündeme getirdi.
İngilizce "istemsiz bekâr" anlamına gelen terimin kısaltması olan "İncel" kavramı, 1997 yılında Kanada'da yaşayan Alana adlı bir kadının "yalnız bireyler" için bir topluluk oluşturma hedefiyle kurduğu internet sitesiyle ortaya çıkmıştı. Sonrasında İncellik kadın düşmanlığını merkeze alan bir harekete dönüştü, 2014'ten beri de önce ABD ve Kanada, ardından Avrupa'da pek çok şiddet olayıyla anılır oldu.
Kadınlar tarafından "tercih edilmediklerini" söyleyen İnceller bunun için psikolojik durumlarını veya toplumu suçluyorlar.
Türkiye'deki İncel varlığı nasıl oluştu?
Son yıllarda ABD ve Avrupa'da kolluk güçlerinin radarına giren İncel fikri, Türkiye'de başta Reddit, 4chan, 8kun, YouTube gibi platformlar aracılığıyla yayıldı. Oyunseverlerin sıkça kullandığı Discord and Twitch gibi platformlar da gençler arasında saldırgan fikirlerin paylaşılabileceği ortamlar sağladı. Özellikle Semih Çelik'in işlediği cinayetler sonrasında "kereste" ve "tahta" gibi adlara sahip, ABD merkezli benzerlerine Türkçe alternatif oluşturan forum sitelerinde yapılan saldırgan yorumlar İncel toplulukların internetteki varlığını gözler önüne seriyor.
Türk İncel topluluklarının yer aldığı internet siteleri incelendiğinde terminoloji ve semboller açısından Japon kültüründen etkilendikleri, ideolojik tutumlarını ise daha çok Amerikan aşırı sağından aldıkları görülüyor. Ancak çalışmalar, dünyada sol veya İslamcı görüşten İncel topluluklar olduğunu da gösteriyor.
Bir istatistik platformu olan Statista'nın Eylül 2022'de yayınladığı verilere göre en popüler İncel forum sitelerinin toplam trafiğinin yüzde 44'ünden tek başına ABD sorumlu. Onu İngiltere ve Polonya izliyor. Radikalleşme Farkındalık Ağı'na göre ise Avrupa'da en fazla İncel topluluğun Almanya ve İngiltere'de yaşadığı değerlendiriliyor.
Psikolojik rahatsızlıkların etkisi
İncel terimi bugün şiddet yanlısı aşırı sağ hareketler ve anti-SJW akımıyla ortaklaşan daha geniş bir zemine otuyor.
Hem aşırı sağ ideolojiler hem de anti-SJW akımı "geleneksel aile" değerlerinin yüceltildiği mizojinist söyleme sahipken toplumun dışarıdan müdahale ile bir mühendislik sonucu bozulduğundan şikayet ediyorlar.
Daha geleneksel kadın-erkek rollerini savunan kişiler, cinsiyet ve ırk ayrılıklarının ortadan kalkmasına çabalayanları "SJW" olarak niteliyorlar. Özellikle internet dünyasında küçümseyici anlamda kullanılan bu kısaltma İngilizce "sosyal adalet savaşçısı"na karşılık geliyor.
Ancak Radikalleşme Farkındalık Ağı tarafından 2021 yılında Avrupa Komisyonu'na sunulan rapora göre, İncel fikirlerin gelişiminde diğer aşırılık yanlısı ideolojilere kıyasla izolasyon, yalnızlık ve akıl sağlığı problemleri daha başat roller oynuyor.
Teksas, Brunel ve Swansea üniversitelerinden araştırmacıların 2022 yılında "Evolutionary Psychology Science" adlı bilim dergisinde yayımlanan ve kendini İncel olarak tanımlayanlar üzerinde yapılan çalışmaya göre katılımcıların yüzde 75'inin klinik depresyon, yüzde 45'inin de şiddetli anksiyeteden muzdarip olduğu tespit edilmişti.
Bunun toplum ortalamasının çok üzerinde olduğu belirtiliyor.
Ana akım erkek algısı ve İncellik
Kadın düşmanlığının "siyasi bir mesele" olduğunu söyleyen Helsinki Üniversitesi'nden Emilia Lounela, cinsiyet alanında tam eşitliği hedefleyen söylemin karşısında "geleneksel rollere dönüş" vurgusunun güçlendiğini aktarıyor.
Avrupa polis teşkilatı Europol'e bağlı Avrupa Terörle Mücadele Merkezince Mart 2024'te düzenlenen bir konferansında konuya dair bilgi veren Lounela, "İncel düşüncesi ile erkek üstünlüğü fikrinin ana akım pratiklerle bağlantısına dikkat çekmek önemli. Mizojini yapısal bir sorun ve toplumun her seviyesinde mevcut. Yalnızca marjinal online hareketlerle sınırlı görülmemeli. İncel ideolojisi bir boşlukta oluşmadı, aksine ana akım mizojini bunu mümkün kılmakta ve beslemekte" diyor.
Avrupa Komisyonu için hazırlanan bir raporda da örneğin İncellerin Fransa'yı "aşırı feminist" bulduğu ve erkeklerin haklarının erozyona uğradığından şikayet ettiği belirtiliyor.
Nasıl önlem alınmalı?
Radikalleşme Farkındalık Ağı, İncel toplulukların barındığı internet sitelerini yasaklamak yerine buralara eğitimli profesyonellerin katılarak rol modeller oluşturmalarını öneriyor. Toplum içinde maskülen erkek imajına alternatif temsillerin yaratılması da tavsiye ediliyor.
Ayrıca platformlar izlenerek potansiyel tehlikelerin önceden tespit edilmesi gerektiği de belirtiliyor.
Uzmanlara göre bu tür platformları yasaklamanın olumlu sonuç getirdiğine dair somut kanıt bulunmuyor.
DW / MUK,HS