Schengen Anlaşması'nın yıldönümü

Anlaşma Lüksemburg, Almanya ve Fransa’nın birleştiği noktada Mosal nehri üzerinde demirleyen Prenses Marie Astrid gemisinde imzalandı. Dönemin Hollanda Devlet Bakanı Wim van Eckelen, sınırların açılmasını tarihi bir adım olarak niteledi:

“Sınırların tamamen ortadan kaldırılmasını nihayet sağladık.”

Bugün Brüksel’de, yaşları Schengen Anlaşması’ndan çok daha büyük olmayan genç Avrupalılar, eski pasaport, bagaj ve gümrük kontrollerini ancak hayal meyal hatırlıyor:

"Eskiden arabayla tatile giderdik. Kontrolün kendisi beş dakika sürdüğü halde, sınırda saatlerce beklemek gerekirdi. Kuyrukta iki saat beklenirdi. Çok sinir bozucu birşeydi bu!”

İngiltere ve İrlanda dahil değil

Artık Avrupa Birliği vatandaşlarının neredeyse tamamının pasaportlarını sadece dış sınırlarda göstermesi gerekiyor. Sadece İngilizler ve İrlandalılar kıta Avrupası’na ayak bastığında kimlik kontrolünden geçiyor. Çünkü bu iki ülke, ada olmaları dolayısıyla Schengen Anlaşması’na katılmadı. Buna karşılık Avrupa Birliği üyesi olmayan Norveç ve İzlanda Schengen Kulübü’nün üyesi. İsviçre’de katılmak istiyor.

Anlaşmanın imzalandığı tarihte kurucu ülkeler Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında bir sınır aranmıştı. O sırada Lüksemburg Avrupa Birliği Dönem Başkanı olduğu için, ülke sınırını oluşturan Mosel nehri üzerindeki bu kasaba seçildi. Seyahat serbestisi, 20 yıl önce, Avrupa Birliği kapsamı dışında bir deneme olarak başlatıldı.

Fakat artık Schengen, Avrupa kimliğinin merkezi unsurlarından biri. Doğu Avrupa’daki yeni üyeler, iç sınırlarda yaptıkları denetimleri olanaklı olan en kısa sürede kaldırma sözü verdi. Buna karşılık Avrupa Komisyonu, dış sınırların korunması için yardım veriyor. Bir “Avrupa Birliği Sınır Koruma Dairesi” kuruluyor.

Yeni üyeler bilgisayar sistemine dahil

1995’te Schengen Anlaşması yürürlüğe girerken, Alman Sınır Koruma Dairesi’nden Volker Amler, bu sistemde tüm Schengen ülkelerinin aranan kişiler hakkındaki bilgileri birbirlerne ilettiğini anlatıyordu:

“Suçlular hakkındaki bilgiler merkezi bilgisayarda. Yabancılar hukukuyla ilgili giriş-çıkış yasakları da burada kayıtlı. Ve tabii, çalınan araçlar, kimlikler, belgeler ve sahte paralar hakkındaki soruşturmalar da kayıtlı.”

Şu anda, daha fazla bilgi içerecek ve büyüyen Avrupa Birliği’nin gereksinimlerini karşılayacak yeni bir bilgisayar sistemi üzerinde çalışılıyor. Kişiye özel bilgilerin korunmasıyla görevli olanların çok kuşku duymasına rağmen, 2006 yılından itibaren üye ülkelerin polisi ve kısmen de gizli servisleri bu bilgilere ulaşabilecek.

Buna paralel olarak, Avrupa Birliği dış sınırını geçen herkesin bilgilerini kaydedecek bir vize bilgisayar sistemi de planlanıyor. Fakat üye ülkeler bu konuda daha anlaşma sağlayamadı.

"Schengen suçlulara kolaylıklar sağladı"

Brüksel’deki bir diplomat Schengen Anlaşması’nın suçlulara da daha büyük olanaklar sağladığını itiraf ediyor ve polisin daha o kadar büyük bir hareket serbestisi elde edemediğini anlatıyor. Polis arasında işbirliği bazı ülkeler arasında var, bazılarıyla yok.

Buna rağmen, Schengen bölgesine girdiğinden beri sınır kontrolünden geçmeyen genç bir Amerikalı turistin coşkusunu Avrupa Birliği’ndeki insanların çoğu paylaşıyor:

“I love Schengen! It’s fantastic! I love Schengen!”