Sarı ve Kırmızı Gömleklilerin iktidar savaşı

Tayland’da halk bir türlü huzuru bulamıyor. Daha 2010 yılında patlak veren protestolarda 90’dan fazla kişi hayatını kaybetmişti. Yıllardır bir durup bir devam eden bu protesto gösterilerinin sebebini Malezya’daki Monash Üniversitesi’nden Profesör Marco Bünte, şöyle açıklıyor: "İşin özünde yeni bir toplumsal yapının şekillenmesi var. Bu yapı şimdiye dek feodal ilkelerden ibaretti ve şimdi demokratikleşmesi gerekiyor ki, hâlihazırdaki sosyal gerçeklerle örtüşebilsin."

Taksin'in yükselişi

Dönüşüm 1992 yılında başladı. Zira Tayland uzun bir askeri yönetimin ardından ilk kez sivil bir hükümete kavuştu. 2001 yılında Taksin Şinavatra Başbakan seçildiğinde de ülkede demokratikleşme devam etti. Taksin, seçimlerde ülkenin kuzey ve kuzey doğusundaki çoğunluğu arkasına almayı başardı. Kırsal kesimdeki halka odaklanan Taksin, onlara konjonktür programları sözü verip seçimlerden sonra da sözünü tutarak gücünü pekiştirdi.

Alman Friedrich Naumann Vakfı’nın Bangkok Şubesi Başkanı Rainer Adam, Taksin’in kariyerinin başında demokrasi açısından büyük bir umut vaat ettiğini kaydediyor. Adam, "Ama Taksin yavaş yavaş liberal bir demokrasiye ait tüm mekanizmaları yürürlükten kaldırdı" diye konuşuyor.

Kırmızı ve Sarı Gömlekliler kim?

Bu durum, ülkeyi o güne dek aşağı yukarı kendi fikirlerine göre yöneten Bangkok’taki siyasi eliti rahatsız etti. Taksin’in yükselişi Kırmızı ve Sarı Gömlekliler olmak üzere iki düşman cephenin ortaya çıkmasına sebep oldu. Peki kim bu Kırmızı ve Sarı Gömlekliler? Alman Friedrich Ebert Vakfı’nın Tayland Şubesi Başkanı Marc Saxer, bunu şöyle izah ediyor: "İlk önce Sarı Gömlekliler ortaya çıktı. Bu grup dönemin Başbakanı Taksin Şinavatra’ya karşı birleşen büyük bir topluluktu. Eski aristokrat elit, bürokratlar, askerler, Demokrasi Partisi, Bangkok’un orta sınıfı ve ülkenin güneyinin çoğunluğu, bir araya geldi. Bu birlik, 2006 yılında askeri darbenin yapılmasına yol açtı. Bu antidemokratik girişime tepki olarak da Taksin yanlılarından oluşan Kırmızı Gömlekliler ortaya çıktı. Bu da aslında çok heterojen bir grup. İş adamları, elitler ve ülkenin kuzey ve kuzeydoğusundaki halkın çoğunluğundan oluşuyor. Kırmızı grup, yıllardır her seçimi açık arayla kazandığı için Sarı Gömlekliler ülkede seçimlerin kaldırılmasını talep ediyor."

2006 yılında askeri darbe ile devrilen Taksin’in yerine 2007 yılında yapılan seçimlerde yine onun partisinden bir isim seçildi. Çok geçmeden Sarı Gömlekliler sokaklara döküldü ve Kırmızı Gömleklileri yönetimden uzaklaştırmayı başardı. Ancak 2010 yılına gelindiğinde bu kez Kırmızı Gömlekliler sokaklara döküldü ve Taksin’in yeniden iktidara gelmesini talep etti. Ancak Sarı Gömleklilerin tepkisi sert oldu. Bugün hâlâ Sarı Gömleklilerin liderliğini yapan Suthep Thaugsuban’ın, o dönem 25 kişinin ölümü ve 800 kişinin yaralanmasına yol açan bir polis ekibi tertiplediği öne sürülüyor. Protestoların etkisi azaldıktan sonra 2011 yılında yapılan seçimleri yine Kırmızı Gömlekliler kazandı. O günden bu yana da Taksin’in kız kardeşi Yingluck Şinavatra iktidarı elinde bulunduruyor. Ancak ülkede yeniden patlak veren protestolar Sarı Gömleklilerin buna daha fazla razı olmak istemediğini gösteriyor.

Askerin rolü

Friedrich Ebert Vakfı’nın Tayland Şubesi Başkanı Marc Saxer, askerin bu gelişmelerdeki rolüne ilişkin şunları kaydediyor: "Geçmişte oyun planı, polis aşırı tepki verip birkaç kişi ölüp yaralanana kadar sokakları tahrik etmekti. Böylece ordunun huzur ve düzeni yeniden sağlamak için müdahale etmesi yönünde yeterli sebep oluşuyordu. Ancak süreç bu kez de aynı şekilde işler mi, son derece tartışmalı. Muhtemelen muhalif lider Suthep Thaugsuban, askerin müdahale etmesini umuyor. Bazı gözlemciler ise bu kez asker ve hükümetin kendi aralarında uzlaştığını düşünüyor. Bazıları ise hâlihazırda yaşananların zaten halk ayaklanması süsü verilmiş bir askeri darbe olduğu kanaatinde."

Tayland’da protestolar, hükümetin eski Başbakan Taksin Şinavatra’yı da kapsayan bir af yasası çıkartmak istemesiyle patlak vermişti. Hükümet ayrıca askeri cunta tarafından hazırlanan anayasayı da demokratikleştirmek istiyordu. Değişiklikler, parlamentonun üst kanadının seçimle iş başına gelmesini öngörüyordu. Ancak çıkan isyanlar üzerine hükümet her iki tasarısını da geri çekti.

© Deutsche Welle Türkçe

Rodion Ebbighausen / Başak Demir

Editör: Beklan Kulaksızoğlu