Sızdırılan gizli ABD belgeleriyle ilgili bilinenler
12 Nisan 2023
Ukrayna savaşıyla ilgili ABD'ye ait çok gizli askeri belgelerin ortaya çıkması üzerine Washington yönetimi müttefiklerini rahatlatmak ve sızıntının kapsamını değerlendirmek için tam hız hasar kontrolüne başladı.
Söz konusu belgeler Ukrayna'nın hava savunma kapasitesini ve potansiyel güvenlik açıklarını, ayrıca istihabaratla ilgili bir dizi konuda ABD'nin müttefiklerinin görüşlerini açığa çıkarıyor. Bu nedenle istihbarat sızıntısı, müttefiklerin ABD ile bilgi paylaşımı konusundaki güvenini sarsıp sarsmayacağı ya da Ukrayna'nın bu bahar Rusya'yla mücadeleyi yoğunlaştırma planlarını etkileyip etkilemeyeceği sorularını gündeme getirdi.
Üst düzey bir Pentagon sözcüsü Pazartesi günü gazetecilere yaptığı açıklamada, sızdırılan belgelerin genel olarak "ulusal güvenlik açısından çok ciddi bir risk" oluşturduğunu söyledi.
İşte, belgelerin ne olduğuna ve nasıl sızdırıldığına dair şimdiye kadar bilenenler:
Sızdırılan belgeler neler?
ABD'li yetkililer tarafından tek tek doğrulanmayan gizli belgeler, Ukrayna'nın askeri pozisyonlarının haritasını gösteren brifing slaytlarından, Ukrayna'ya yönelik uluslararası desteğin değerlendirilmesine ve Rusya lideri Vladimir Putin'in hangi koşullar altında nükleer silah kullanabileceğine dair hassas konulara kadar uzanıyor.
Kaç belgenin sızdırıldığı konusunda net bir cevap yok. Ancak Associated Press haber ajansı eline ulaşan yaklaşık 50 belgeyi inceledi. Belgelerin sayısına dair tahminler yüzlerle ifade ediliyor.
Belgeler nereden sızdı?
Bunu ABD Savunma Bakanı dahil kimse bilmiyor. Savunma Bakanı Lloyd Austin Salı günü yaptığı basın toplantısında, "İnternette bir yerdeydiler, tam olarak nerede kim tarafından oraya ulaşıldı bilmiyoruz, gerçekten bilmiyoruz. Bunun kaynağını ve kapsamını bulana kadar her taşın altına bakmaya devam edeceğiz" dedi.
Sızıntının çevrimiçi oyun oynayanlar arasında popüler olan Discord adlı sosyal medya platformundan yayılmış olabileceği değerlendiriliyor.
Gerçek zamanlı sesli, görüntülü ve yazılı sohbetlere yer veren Discord sitesi kendisini "bir okul kulübüne, bir oyun grubuna veya dünya çapında bir sanat topluluğuna ait olabileceğiniz" bir yer olarak tanımlıyor.
Bir kullanıcının ifadesine göre, Ukrayna savaşının tartışıldığı bir sohbet odasında kimliği belirsiz başka bir kullanıcı gizli olduğunu söylediği bazı belgeler hakkında önce yazmaya, daha sonra da belgeleri yüklemeye başladı.
Hangi bilgiler sızdı?
Sızan belgeler, Washington yönetiminin, müttefik ve dostlarının Rusya ve Çin ile ilişkilerini ne kadar yakından izlediğini ortaya koydu. Birçok ülke sızdırılan kayıtlardaki iddiaları yalanladı ya da reddetti.
ABD istihbaratının, Rus ajanların, Birleşik Arap Emirlikleri ile yakın ilişkiler kurmaya başladıklarına dair bilgilere ulaştığı da sızan belgelerde yer alıyor. Washington'ın müttefiki olan Körfez ülkesi çok sayıda Amerikan askeri tesisine ev sahipliği yapıyor. Birleşik Arap Emirlikleri iddiaları "kategorik olarak yanlış" diye nitelendirerek reddetti.
Belgelere dayanarak Pazartesi günü yaptığı habere Washington Post gazetesi, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi'nin Ukrayna'yı işgal eden Rusya'ya gizlice 40 bin civarında roket gönderilmesi emrini verdiğini yazdı.
Mısır Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Kahire'nin "bu krize müdahil olmadığını ve her iki tarafa da eşit mesafede durmaya kararlı olduğunu" açıkladı.
Rusya'ya karşı yaptırımlara katılmayı reddeden Sırbistan'ın Ukrayna'ya silah göndermeyi kabul ettiği de Amerikan istihbarat belgelerinde yer aldı. İddiaları reddeden Savunma Bakanı Milos Vucevic Çarşamba günü yaptığı açıklamada "Sırbistan, Ukrayna'ya ya da Rusya'ya ya da bu çatışmada yer alan başka bir ülkeye silah satmadı ve satmayacaktır" dedi.
Guardian gazetesi ise, ABD'li yetkililerin, 50 İngiliz askeri de dahil olmak üzere NATO ülkelerinden 97 özel kuvvet mensubunun Ukrayna'da aktif olduğunu tahmin ettiklerini haberlerine taşıdı.
Diğer önemli sızıntılar ise Güney Kore'nin Ukrayna'ya top mermisi göndermekte tereddüt ettiği ve İsrail istihbarat servisi Mossad'ın Başbakan Benyamin Netanyahu'nun yargıda yapmayı planladığı revizyona karşı çıktığı iddialarıyla ilgili.
ABD sızıntıyla ilgili ne yapıyor?
Pentagon sızıntının ulusal güvenlik üzerindeki etkisini değerlendirmek üzere inceleme başlattı. Bir savunma yetkilisi AP'ye yaptığı açıklamada, incelemenin istihbarat ve güvenlikten sorumlu savunma müsteşar yardımcısı Milancy D. Harris tarafından yürütüldüğünü söyledi. Başka bir yetkili de, Pentagon'un brifinglere erişimi olan kişi sayısını azaltmak için hızla adımlar attığını söyledi.
Savunma Bakanı'nın halkla ilişkilerden sorumlu yardımcısı Chris Meagher, Pentagon yetkililerinin sızdırılan slaytların "nerede yayınlandığını ve çoğaltıldığını" da yakından takip ettiklerini söyledi.
Adalet Bakanlığı da slaytların nasıl elde edildiği ve sızdırıldığı konusunda cezai bir soruşturma başlattı. CIA Direktörü William Burns Salı günü yaptığı açıklamada sızıntıyı "son derece talihsiz" olarak nitelendirdi. Burns, Rice Üniversitesi'nde yaptığı konuşmada "Bu ABD hükümetinin son derece ciddiye aldığı bir konu. Pentagon ve Adalet Bakanlığı olayın köküne inmek için oldukça kapsamlı bir soruşturma başlattı" dedi.
Etkisi ne oldu?
Belgelerin açığa çıkmasının ardından Amerikalı üst düzey askeri yetkililerin olayı değerlendirmek üzere müttefik ülke temsilcileriyle temas kurduğu bildirildi. Bakan Yardımcısı Meagher, "İstihbaratı koruma ve güvenlik ortaklıklarımıza sadık kalma konusundaki kararlılığımızla ilgili onları rahatlatmak için üst düzeyde görüşmeler yaptık" dedi.
ABD'li yetkililer, Ukrayna'ya silah ve yardım desteğini koordine etmek üzere 50'den fazla ülkenin temsilcisinin bir araya geleceği önümüzdeki hafta Almanya'da düzenlenecek toplantıda muhtemelen daha fazla soruyla karşılaşacaklar. Ancak Associated Press'e konuşan üst düzey bir ABD'li yetkili, belge sızıntısının bu toplantıyı ya da müttefiklerin Ukrayna'ya askeri yardım sağlamaya devam etme isteğini etkilemesinin beklenmediğini söyledi.
Rusya ne düşünüyor?
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov Çarşamba günü yaptığı açıklamada, belgelerin sızdırılmasının ABD'nin Rusya'yı "kandırmaya" yönelik bir hamlesi olabileceğini söyledi.
Ryabkov, "bu belgelerin gerçekten birer belge olup olmadığı, sahte olup olmadığı ya da kasıtlı bir sızıntı olup olmadığı" ifadelerini kullanarak olaya ilişkin şüphelerini dile getirdi.
Ryabkov, "ABD (Ukrayna) çatışmasının bir tarafı olduğu ve esasen bize karşı hibrid bir savaş yürüttüğü için, bu tür teknikleri Rusya'yı aldatmak için kullanılıyor olması mümkündür" dedi.
Belgelerin birçoğu ilk ortaya çıktıkları sitede artık mevcut değil. Washington'un bunları diğer platformlardan da kaldırmak için yoğun bir çaba içerisinde olduğu bildiriliyor.
AP, Reuters/GY,JD