Sırbistan’da sığınmacı ekonomisi

Toplu taşıma işi Balkanlar’da gittikçe büyüyen bir sektör. Arnavutlukta yaşayan Kosovalı Liridon Bizazli de durumdan memnun. Presevo mülteci kampının önünde duran Bizazli, otobüsle 35 euro karşılığı Hırvatistan’a yolcu taşıyor. Bar fedaisi olarak günlük 8 euro kazanan Kosovalıya bu işten günlük 50-70 euro kalıyor.

Bizazli iyi kazanmasına rağmen işiyle gurur duymuyor. Özellikle ödeyecek durumu olmayan çocuklu ailelerden para almıyor. Bizazli “Ben de bir sığınmacıydım. Otobüs transferleri ücretsiz olmalı. Avrupa, mültecilere yardım etmesi için Sırbistan’a para ödüyor ama hükümet hiç bir şey yapmıyor” diyor.

Presevo’ya günlük 8-10 bin sığınmacı geliyor. Mülteci kamplarına yakın dükkanlar artan talebi karşılamak için çalışma saatlerini artırdı. Marketler ve yiyecek satan yerler müşteri dolu. Fiyatlar iki, hatta üç katına çıktı. Bizazli “Buradaki kadar pahalı bir hamburger’i Sırbistan’ın hiçbir yerinde görmedim” diyor.

Sığınmacılar için bu yeni ülkede yiyecek dışında ilk ihtiyaç duydukları, aileleri ve yakınlarını arayabilmek için bir telefon kartı. Bu yüzden mülteci kampı yakınında ikamet eden birçok kişi kontör kartı satıyor. Tabi el arabası gibi yararlı ihtiyaçları da karşılıyorlar. Bu yaşlı ve engelli Suriyeli kadın için bir el arabası çok faydalı oldu.

Soğuyan hava ve artan yağışlarda birçok sığınmacı yola ayakkabısız devam ediyor. Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü’nün Güney Sırbistan Koordinatörü Stefan Cordez birçoğunun ayak bozuklukları ve deri enfeksiyonlarından muzdarip olduğunu söylüyor. Bu durumu iş fırsatına çevirenler sığınmacılara ayakkabı ve çorap satıyor.

Ülkeler yeni gelen sığınmacıları kayıt altına almak zorunda. Bu da mülteci kampları önünde kilometrelerce kuyruğa neden oluyor. Bağımsız gönüllü Daniela Gabriel, otobüs şoförlerinin Hırvatistan sınırına getirdikleri sığınmacılardan bu belgeleri sıra beklemek istemeyen diğerlerine satmak için topladıklarını söylüyor.

Öte yandan Gabriel, Hırvatistan’a götürmek üzere para alan bazı taksi ve otobüs şoförlerinin sığınmacıları kayıt olmaları gerektiğini söyleyerek Sırbistan’ın herhangi bir şehrindeki var olmayan kayıt merkezine bıraktığını ortaya çıkardıklarını anlatıyor. Böylesi dolandırıcılıkları önlemek için Presevo’daki kampın girişine çeşitli dillerde yazılmış uyarı levhaları asılmış.

Adını vermek istemeyen bir gönüllü, sığınmacıları otobüslere yönlendirdiği ve potansiyel olarak tehlikeli taksi sürücüleri konusunda uyardığı için ölüm tehdidi aldığını söylüyor. Presevo’dan gönüllü yardımcı Alexander Travelle de geçen hafta Hırvatistan’a gitmek için kişi başı 80 euro ödeyen altı kişilik bir ailenin taksi şoförü tarafından silah zoruyla soyulduğunu anlatıyor.

Bizazli, Presevo mülteci kampı önünde bilet satabilmek için yerel polise haftalık 100 euro ödediğini itiraf ediyor. “Rahat bırakmaları için onlara sadece istediklerini veriyorum” diyor. İsmini vermek istemeyen bir gönüllü yardımcı taksi şoförlerinin de polise para ödediğine şahit olduğunu söyleyerek ancak “Bu demek değildir ki her polis rüşvet alıyor” diye de ekliyor.

Havaların soğumasıyla otellere olan ihtiyaç da arttı. Gönüllü yardımcılar otel işletmecilerinin odaları kiralarken son derece seçici olduğunu söylüyor. Yüksek oda fiyatlarını çoğunlukla ödeyemeyecek durumda olan sığınmacılar birkaç kişi birleşerek bir odayı kiralayabiliyor. © Deutsche Welle Türkçe