Phoenix Mars’a iniş için gün sayıyor

NASA'nın uzmanları, yeni Mars fatihi Phoenix (Anka Kuşu) uzay aracının 25 Mayıs'ta Kızıl Gezegen'e "tırnak yedirten" inişinde "korku dolu 7 dakika" yaşamaya hazırlanıyorlar.

NASA'nın Pasadena'daki Jet Motorları Laboratuvarı'ndan proje müdürü Barry Goldstein, Phoenix'in Mars'a inişinin son 14 dakikasında 26 kritik manevra için roketleri ateşleyeceklerini ve görevin tamamlanabilmesi için bunların her birinin başarıyla yerine getirilmesi gerektiğini belirterek, "Ancak son 7 dakika çok zorlu geçecek" diye konuştu.

Herşey yolunda giderse 25 Mayıs'ta Mars atmosferine saniyede 5,7 km hızla (saatte 20 bin 800 km) girecek Phoenix Mars Lander'ın Kızıl Gezegen'in kuzey kutbuna başarıyla indiği TSİ 23.53'te doğrulanacak.

”Kır gezintisi değil”

Atmosfere girdikten sonra Mars'ın havasının sürtünmesiyle hızı azalmaya başlayacak Phoenix, daha sonra paraşütünü açarak, iyice yavaşlayacak. Son olarak, Phoenix ayakları toprağa değmeden, roketlerini hızını saniyede 2,4 metreye (saatte 8,64 km) düşürünceye dek ateşleyecek.

Goldstein önceki gün düzenlediği basın toplantısında, 680 milyon kilometre mesafedeki Mars'a iyice yaklaşan uzay aracının çok iyi durumda olduğunu belirtmişti.

Üst düzey NASA yöneticisi Ed Weiler da aynı basın toplantısında, "Bu bir kır gezintisi değil" diyerek, Mars'a kazasız belasız bir uzay aracı indirmenin çok zor ve riskli olduğunu, Mars'a araç indirme girişimlerinin yarısından çoğunun başarısızlıkla sonuçlandığını söylemişti.

İlk motorlu iniş

İniş yapacağı Mars'ın kuzey kutup bölgesinin bir zamanlar mikrobik yaşam için uygun koşullar sağlayıp sağlamadığını yerinde inceleyecek olan Phoenix, hedefine başarılı bir yumuşak iniş yaparsa bu 1976'da Viking 2 ve 1999'da Mars Polar Lander uzay araçlarının Kızıl Gezegen'e alçalışı sırasında parçalanmasından bu yana ilk motorlu iniş olacak.

Nisan başında güzergahını bir miktar değiştiren Phoenix, 10 mayısta roketlerini ateşleyerek yavaşlamaya başladı.

Mars'a son inen NASA'nın ikiz robotları Spirit ve Opportunity ile kaybolan İngiliz uzay aracı Beagle 2'nin tersine Phoenix, Kızıl Gezegen'in yüzeyine inişini yumuşatmak için hava yastığı kullanmayacak. Phoenix, bunun yerine son ana kadar yumuşak iniş için motorlarını kullanarak, bir ilki başarmaya çalışacak.

NASA'nın Mars'ta su arayış stratejisi son yıllarda sıra dışı keşifler yapmasını sağlarken, Phoenix, ilk kez Mars toprağında buz halinde olduğu tahmin edilen suya "dokunarak" ve bunu analiz ederek Mars keşif stratejisini tamamlamayı amaçlıyor.

Zor koşullarda görev

Sıvı haldeki suyun, toprağın kimyasını ve mineral yapısını nasıl değiştirdiğini ölçerek Kızıl Gezegen'in kuzey kutbundaki buzun tarihini inceleyecek Phoenix aracı, ayrıca Mars kutup çevresinin ilkel mikroplar için uygun bir yaşam alanı olup olmadığını görme olanağı sağlayacak.

İki güneş paneli açıldığında 5 metre genişliğe ulaşan ve 1,52 metre uzunluğu bulunan Phoenix uzay aracının, 10 cm kadar derinlikte bulunduğu tahmin edilen buz tabakasına ulaşabilmesi için toprağı kazacak 2,34 metre uzunluğunda bir robot kolu bulunuyor. Uzay aracının gönderdiği fotoğraflar arasında bu robot kolun da görüntüleri bulunuyor.

Bu kola eklenen bir kamera ile bir sonda, toprağı ve bulduğu buzu inceleyecek Phoenix'in, Mars atmosferinde asılı su ve tozu lazerle ölçecek meteorolojik ölçüm araçları da bu misyon sırasında 3 ay süreyle hava durumunu gözleyecek.

Mars atmosferine giriş hızını azaltmak için önceki uzay araçları gibi termik kalkan kullanacak ve hızını sonrasında saatte 210 kilometreye düşürmek için süpersonik paraşüt açacak olan uzay aracı, daha sonra üç ayağı üzerine yumuşak iniş yapmak için retro-füzelerini ateşleyecek.

Toplam 8 ay sürecek yolculuktan sonra Kızıl Gezegen'e ulaşması planlanan uzay aracı, NASA için Arizona Üniversitesinin Lockheed Martin şirketi, Jet Motorları Laboratuvarı ve Kanada Uzay Ajansıyla yaptığı işbirliğiyle üretildi.

İnsanlı uçuşlara hazırlık

Şu ana ve geçmişe ait olası yaşam belirtilerinin yanı sıra Mars'a yapılacak bir insanlı uçuş için gerekli ortamı inceleyecek Phoenix'in fırlatılmasını da içeren bu programın maliyetinin 400 milyon doları aşacağı tahmin ediliyor.

Uzay aracı, Alman bilim adamlarının, "NASA'nın 30 yıl önce Mars'a gönderdiği iki Viking uzay aracının Kızıl Gezegen'de mikro organizmaların varlığını keşfedebileceği, ancak bunları bilmeden öldürdüğü" yolundaki iddiaların incelenmesi açısından da fırsat olarak görülüyor.

Gezegenin yörüngesinde araştırma yapan Mars Odyssey aracı, 2002 yılında kuzey kutbunda buzulların bulunduğu bir bölge tespit etmişti.

Bilim adamları, Phoenix'in Kızıl Gezegen'in jeolojik tarihiyle ilgili önemli ipuçları elde etmesini bekliyor. Uzay aracının birinci hedefi buzun içinde mikropların yaşayıp yaşamadığını bulmak olacak.

Phoenix, NASA'nın düşük bütçeli uzun dönem sürdürülebilir uzay araştırmaları planının bir parçası. NASA, insanlı uzay üsleri kurmadan önce, karşılanabilir bütçelerle desteklenen araştırmalar yaparak, astronotları öncül araştırma yükünden kurtarmak istiyor.

Kızıl Gezegen’e çakılan araçlar

Phoenix, daha önce 2001 yılında Mars Surveyor programının bir parçası olarak uzaya gidecekti, fakat bu program, Mars Polar Lander'ın 1999 yılında Mars yüzeyine çakılmasının ardından geçici olarak durdurulmuştu.

Polar Lander, Mars'ın güney kutbuna ineceği sırada motoru zamansız durmuş ve araç dengesini yitirerek düşmüştü. Eylül 1999'da da Mars Climate Orbiter, teknisyenlerin metrik birimlerle eski İngiliz birimlerini karıştırmaları sonucu Kızıl Gezegen'e çakılmıştı.

Mars Polar Lander ile aynı bilgisayar yazılımlarını kullanan Phoenix, o günden sonra NASA'nın uçak yapım işlerini yürüten Lockheed Martin'in deposunda bekletildi. Phoenix ağustos 2007'de Mars görevi için fırlatıldı.

Şu anki teknolojik koşullarla zor olan Mars'a uzay aracı gönderme işine kalkışan ABD, Rusya, Avrupa ve Japonya tarafından şimdiye dek fırlatılan 35 uzay aracının üçte ikisi başarısız oldu.