NİJERYA'DA PETROL KİRLİLİĞİYLE YAŞAM

Nijerya’daki Bodo köyü bir zamanlar geçimini balıkçılıkla sağlıyordu. Nijer Deltası’nda Shell’e ait boru hatlarının 2008 ve 2009’da petrol sızdırmasından bu yana balık ağları boş çıkıyor. Balık tutup geçinmek isteyenler artık açık denizlere çıkmak zorunda. Bu da daha fazla çalışma ve maliyet gerektiriyor.

Bodo, ülkenin güneydoğusunda Nijer Deltası’ndaki Ogoni bölgesinde yer alıyor. Nijer Nehri’nin birçok koluna petrol bulaşmış durumda. Buradaki yaşam tamamen suya bağlı. Birçok köye sadece teknelerle ulaşılabiliyor.

Bodo ve Ogoni’nin diğer bölgelerinde sızan petrol ile Birleşmiş Milletler Çevre Programı da ilgileniyor. 2011’de yayınlanan bir raporda, bölgenin temizlenmesi için hükümet ve petrol şirketlerinin 1 milyar dolar sağlamaları tavsiye edilmişti. Ancak su üzerinde parlayan petrol tabakaları hâlâ duruyor.

Bodo Köyü Muhtarı Saint Emmah Pii kızgın. “Burada hepimiz mahvolduk. Kirli su içiyoruz, zehirli gaz soluyoruz. Tüm suçlu petrol” diyor. Bodolular dışında bu sorunla kimse ilgilenmiyor. Muhtar, “Bugüne kadar ne Abuja hükümeti ne de çok uluslu şirketler sorunumuza eğildi” diye yakınıyor.

Nijerya petrol üretimine teşvikin sağlandığı 1958’den bugüne dünyanın 8’inci büyük petrol ihracatçısı oldu. Gelirinin yüzde 90’ınını petrolden elde eden ülke büyük ölçüde siyah altına bağımlı. Bu yüzden Rivers eyaletindeki gibi petrol boru hatlarına kimse dokunmuyor.

Nijer Deltası’nın her yerinde, sadece birkaç yüz metre ötede bir köy olup olmadığına bakmaksızın aniden gökyüzüne yükselen alevler görmek olası. Aslında 1984’ten beri gazın kontrolsüz bir şekilde yakılması yasak. Ancak 28 yıl sonra bu kanun kimsenin umrundan değil.

Chukwuma Samuel ve tüm köy halkı Egbema adlı kasabanın yakınlarındaki bir köyde yaşamak zorunda. Samuel, metrelerce yüksekliğindeki alevlere kızgın. “Bak şu insanlara. Hepsi kızgın. Biz burada hayatımızı kazanmak zorundayız. Petrol gelirinden bize bir şey kalmıyor” diyor.

Petrol şirketleri ise insanları hiçe saydığı yönündeki eleştirileri hoş karşılamıyor. Shell firması, bu konuda bir yardım programı başlatmıştı. Bu kapsamda yerel yönetimlere nasıl kullanacağına kendilerinin karar verdiği mali kaynak yardımı yapıyor. Port Harcourt’daki Obio Cottage kadın kliniği bu şekilde yenilendi. Yapılan bir ankete göre, hastalar Shell’in bu girişimlerini övüyle karşılıyor.

Ancak bir çevre koruma örgütünden Kentebe Ebiaridor, Bodo’ya hiç destek verilmediği eleştirisinde bulunuyor. Gittikçe yayılan yağ tabakası bunun en çaprıcı kanıtı. Ebiaridor, “Buradaki insanlar kendilerini yalnız bırakılmış hissediyor” diyor.

Petrol ülkesi Nijerya’da sübvansiyon destekli benzin fiyatı uygulanıyordu. 2011 yılı sonunda benzinin litre fiyatı 65 nairaydı (32 cent). 2012 başından itibaren hükümet sübvansiyonları durdurdu. Haftalardır protesto edilen benzin fiyatının litresi bugün 97 naira (50 cent).

Franziska’nın ucuz benzin fiyatlarıyla işi yok. Geçimini tarımla sağlıyor ve Bodo’dan nadiren ayrılıyor. Kazandığı para karnını doyurmaya zor yetiyor. “Shell bize petrol sızıntısı için tazminat öderse küçük bir dükkan açabilirim” diyor. Diğer birçok kişi Bodo’da gelecek görmüyor.

Bodo’da balıkçılıkla geçinmek pek mümkün olmasa da balıkçı tekneleri hazır tutuluyor. Ne zaman tekrar açılabilecekleri aslında belirsiz. Birleşmiş Milletler, Ogoni’nin petrolden temizlenmesinin 25 ile 30 yıl alacağını öngörüyor. © Deutsche Welle Türkçe