NATO Trump'lı 2025'e hazır mı?
26 Aralık 2024
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, düşünce kuruluşu Carnegie Europe'un Aralık ayındaki bir etkinliğinde savaşın İttifak'ın kapısına ne kadar yakın olduğunu vurgulayan kasvetli bir konuşma yaptı:
"Brüksel'den Ukrayna'ya arabayla gitmek bir gün sürüyor. Rus bombalarının düştüğü, İran dronlarının uçtuğu ve pek yakında Kuzey Koreli askerlerin savaşacağı yer işte bu kadar yakın."
Rutte hükümetlerinin savunma harcamalarını artırmasına kamuoyu desteği istedi, bunun Rusya'nın yayılmacılığını durdurmak için gerekli olduğunu söyledi.
Daha fazla silah alımı Trump'ı ikna eder mi?
Avrupalı NATO üyelerinin savunma harcamalarını artırmaları ABD'nin seçilmiş öngörülemez Başkanı Donald Trump'la başa çıkmalarına yardımcı olabilir.
Tüm ABD başkanları Avrupa ülkelerini savunma harcamalarını artırmaya çağırmış olsa da yalnızca Trump bunu yapamayanları muhtemel bir Rusya saldırısına karşı savunmayacağını söyledi.
Trump'ı ikna etme çabasıyla birçok Avrupa ülkesi İttifak'ın gayrisafi yurt içi hasılanın yüzde 2'sini savunmaya harcama hedefini yakaladı.
Ancak Trump göreve başlamaya gün sayarken bu oranın yüzde 3 hatta yüzde 4 seviyesine yükseltilmesi tartışılıyor.
Rutte bu tartışmaları, "Yeni oranın ne olması gerektiği konusunda ortaklarımızla istişareler için daha fazla zamana ihtiyacımız var, ancak bu oran yüzde 2'den çok daha fazlası olacak" sözleriyle teyit etti. Uzmanlara göre Trump'ın yüzde 4 oranında ısrarcı olacağı tahmin ediliyor.
Alman Marshall Fonundan Gesine Weber DW'ye yaptığı açıklamada, "Avrupalılar ABD'ye iyi bir anlaşma sunmalı" diyor. Weber'e göre Avrupa'nın kendi savunmasını büyük ölçüde üstleneceği ABD'nin ise "son çare olarak savunucu" olacağı bir model Washington'u ikna etmeye uygun olabilir.
Avrupa nerede yetersiz kalıyor?
İttifak'ın Avrupalı üyeleri savunma üretimindeki gerilemeyi gidererek ve lojistik açıkları kapatarak kendi savunmaları adına daha fazlasını yapmaları gerektiği konusunda hemfikir.
NATO 2024'te Soğuk Savaş'tan beri en büyük tatbikatı olan Steadfast Defender'ı düzenledi. Aralık'ta ise arkasında Moskova'nın olduğu düşünülen sabotaj eylemlerindeki artış üzerine 2015'ten kalma hibrit savaş stratejisini revize etme kararı aldı.
İttifak'ın sınırlarına daha fazla asker konuşlandırma çabaları ise sürüyor. Örneğin Almanya 2027 yılına kadar Litvanya'ya 5 bin asker göndermeye karar verdi.
Ancak Avrupalı müttefikler düşman topraklarını izleyebilecek uydular veya ağır savunma ekipmanlarını uzun mesafelere taşıyacak büyük nakliye helikopterleri gibi istihbarat ve lojistik unsurlar söz konusu olduğunda dezavantajlı konumda.
Gelecek yıl bu alanlarda iyileştirmeler planlandı ancak uzmanlar ABD'ye olan bağımlılığa alternatif yaratılmasının 10 yıldan fazla sürebileceğini belirtiyor.
Düşünce kuruluşu Avrupa Dış İlişkiler Konseyi (ECFR) savunma uzmanı Rafael Loss, "Avrupalıların çok az uydusu var ve bu boşluğu doldurmak 10-15 yıl alabilir" diyor ancak asıl zorluğun böylesi projelerin gerektirdiği parayı bulmak olduğunu belirtiyor.
NATO Kuzey Atlantik'in ötesine açılıyor
NATO'nun Avrupa üyeleri, İttifakın yalnızca Atlantik'in iki yakasında güvenliği sağlamakla kalmadığını aynı zamanda Washington'un Hint-Pasifik bölgesinde Pekin'le rekabetini güçlendirdiği görüşünde.
Müttefikler, Çin ve Rusya'nın "sınırsız" ortaklığına karşı koymak için Asyalı partnerleriyle -AP4 olarak adlandırılan Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Kore ve Japonya- bağları güçlendirdi. NATO-AP4 iş birliğinin önümüzdeki yıl daha fazla istihbarat paylaşımıyla büyümesi bekleniyor.
Loss, "Avrupalılar, ABD'ye NATO'yu terk etmenin Çin ile mücadeleyi zorlaştıracağını anlatmaya çalışıyor" diyor.
Trump'ın bilinmezliklerle dolu Ukrayna politikası
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde üçüncü yıl dönümü yaklaşırken Avrupalı liderler Kiev'e desteklerini yineliyorlar ancak ABD'nin yardımı kesmesi halinde yetersiz kalacaklarının da farkındalar.
Kiev'in mali ve askerî açıdan en büyük destekçisi olan ABD'nin ne yapacağının belirsiz olduğu bir ortamda, bütçelerin açık bulunan Avrupa'nın zengin devletlerini Ukrayna'ya bağlayıcı sözler vermekten alıkoyuyor.
Alman Marshall Fonu Geostrategy North Programı Direktörü Kristine Berzina, Ukrayna'nın NATO üyeliğinin de müttefikler arasında "önemli bir anlaşmazlık konusu" olacağını söylüyor.
DW'ye konuşan Berzina, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin ülkesinin NATO hedefi konusunda çok net olduğunu ancak Trump'ın Başkan Yardımcısı JD Vance'in "bu konudaki şüphelerini açıkladığını" hatırlatıyor.
Almanya hariç Avrupalı üyelerin genel olarak Ukrayna'nın üyeliğini desteklediğini belirten Weber'e göre eğer ABD genişlemeye karşı çıkarsa Avrupa'nın tutumunun önemsizleşeceğini kaydediyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Trump ve Zelenskiy'i Aralık ayında Notre Dame Katedrali'nin yeniden açılışında ağırladı. Uzmanlar bu buluşma ile Macron'un Trump'ı Ukrayna konusunda yumuşamaya ve Kiev lehine tavır almaya ikna etmeyi amaçladığını söylüyor.
Fakat kimse Trump'ın nasıl bir yol izleyeceğini bilmiyor, ECFR'den Loss "Bu büyük bir bilinmez" diyor.