NATO liderleri 38 maddelik deklarasyona imza attı
11 Temmuz 2024
NATO üyesi 32 ülkenin liderleri üç günlük toplantılar için Washington'da bir araya geldi. Zirve sonrası yayınlanan 38 maddelik ortak bildiride Ukrayna'ya silah yardımlarında İttifak'ın aktif rol üstleneceğinin ilanı öne çıktı.
Bildiride, İttifak üyelerinin gelecek yıl Ukrayna'ya en az 40 milyar euro askeri yardım sağlayacakları taahhütü yer aldı. Görevini 1 Ekim'de eski Hollanda Başbakanı Mark Rutte'ye bırakmaya hazırlanan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, çok yıllık bir söz alabilmeyi umuyordu. Ancak bunun yerine bir sonraki toplantıda taahhütlerin gözden geçirileceği belirtildi.
Metinde, Ukrayna'nın NATO üyeliğinin "geri çevrilemez" olduğu vurgulandı. Bunun ancak "Ukrayna kriterleri sağladığında ve 32 üye yeşil ışık yaktığında" gerçekleşeceği de eklendi. ABD ve Almanya'nın üyelik konusunun aceleye getirilmesine karşı çıktığı belirtiliyor.
NATO savaşa dahil oluyor
32 ülkenin liderleri ayrıca, Ukrayna'ya silah yardımı ve askeri eğitimler konusunda koordinasyon sorumluluğunu ağırlıklı olarak NATO'nun devralması konusunda uzlaştı.
Diplomatlar bu adımı, ABD'de Donald Trump'ın yönetime dönmesi halinde Ukrayna'ya yardımların aksamasını önlemek için alınmış bir önlem olarak görüyor. Ancak birçok uzman eğer Trump yardımları kesmek isterse bunu yine de yapabileceği görüşünde.
Tek tek İttifak üyeleri Kiev'e silah gönderse de NATO daha önce kurumsal olarak hiç silah sağlamadı veya Ukrayna askerini eğitmedi. Şu ana kadar yalnızca yakıt, kişisel zırh gibi lojistik destekte bulunmuştu. İzleyen dönemde yardımların, "Ukrayna için NATO Güvenlik Yardımı ve Eğitimi" (NSATU) adlı yeni bir misyon üzerinden yapılması bekleniyor.
Çin'e yönelik eleştirinin dozu arttı
Metinde Rusya'nın sık sık nükleer silah kullanmakla ilgili yaptığı tehditler de "sorumsuzca" denilerek kınandı. Yine de potansiyel çatışmalardan kaçınmak için Moskova ile diyalog kanallarının açık tutulacağı belirtildi.
Ortak deklerasyonda Çin'e yönelik ifadeler ise önceki metinlere göre daha sert oldu. Avrupa-Atlantik güvenliği için sistematik zorluklar çıkarmakla suçlanan Pekin, Rusya'ya malzeme ve siyasi desteğini sonlandırmaya çağırıldı. Metinde ayrıca Çin'in büyüyen nükleer cephaneliğinden duyulan rahatsızlık dile getirildi.
İspanya'dan Gazze eleştirisi
Liderler, İran ve Kuzey Kore'yi de Rusya'ya Ukrayna savaşında kullanılmak üzere silah sağlamakla suçlandı.
Bildiride bir sonraki zirvenin Hollanda'da, 2026 yılındaki toplantıların ise Türkiye'de yapılacağı kaydedildi.
Bu arada İspanya Başbakanı Pedro Sanchez Ukrayna'ya sağlanan destekle Gazze'yi kıyasladı ve ortaklarını çifte standartlı olmakla eleştirdi. Sanchez, "Uluslararası hukuk gereği Ukrayna'ya destek olduğumuzu söylüyorsak, aynısını Gazze için de yapmalıyız" dedi. Savaşın Lübnan'a yayılma tehlikesine dikkat çekti.
dpa,Reuters / MUK,HT