Mısır'da dengeler nasıl bozuldu?

Yılbaşı gecesi Mısır’ın İskenderiye kentinde Azizler Kilisesi önünde düzenlenen intihar saldırısı, uluslararası toplumun yoğun tepkisine neden oldu. Saldırıda, en az 21 kişi hayatını kaybetti ve yaklaşık 100 kişi de yaralandı.

Saldırının ardından başkent Kahire’de şiddetli protestolar düzenlendi. Gösterilerinde en az 45 güvenlik görevlisi yaralandı. Saldırıyı gerçekleştiren grubun El Kaide’den etkilendiği, ancak El Kaide ile bağlantısı olmadığı sanılıyor.

Yaklaşık 6 bin Hrıstiyan Kıpti'nin yaşadığı Almanya'da da Kıptilerin Noel'i kutladıkları 6 Ocak öncesinde güvenlik önlemleri artırıldı. Almanya Kıpti Piskoposu Anba Damian, Federal Emniyet Teşkilatı’nın kendilerine Mısır'daki saldırı öncesinde uyarıda bulunduğunu, kendilerinin de bu bilgiyi Federal İçişleri Bakanlığı ile paylaştığını belirtti.

Almanya saldırıları kınadı

Saldırı Almanya’da da tepkiyle karşılandı. Başbakan Angela Merkel, Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek'e gönderdiği taziye mesajında, saldırıyı kınadı. Saldırıyı üzüntüyle karşılan Hrıstiyan Birlik Partileri Alman Meclis Grup Başkanı Volker Kauder, Almanya’da yaşayan Müslümanlara çağrıda bulunarak, şiddete karşı kesin tavır almalarını istedi. Kauder, Hrıstiyanların baskı altında olduğu ülkelere kalkınma yardımının kesilmesi önerisine ise karşı çıktı.

Peki, Mısır'daki Kıptiler, son saldırıların ardından kendilerini yeterince güvende hissediyorlar mı? Alman Radyolar Birliği Ortadoğu muhabirlerinden Ester Saoub, yaşanan saldırının ilk olmadığına dikkat çekti.

Saldırılardan önce...



Nil nehrinin batı kıyısında, Luksor'un 80 kilometre kuzeyinde bulunan Nagaa Hamadi, yaşayan 30 bin kişinin büyük bölümü çiftçilikle uğraşıyor. Mısır'ın güneyindeki birçok bölgede olduğu gibi, Nagaa Hamadi'de de, Müslümanlar ve Hrıstiyanlar yanyana huzur içinde yaşıyordu. Ancak geçen yıl Hrıstiyanlara yönelik bir saldırı Nagaa Hamadi'deki bu huzur ortamına gölge düşürdü. "Ayin akşam on buçukta bitti. Yaklaşık 20 erkek, bir saat kadar daha dışarıda zaman geçirdik" diyen Hrıstiyan cemaatinden Josef, kendilerine ateş açıldığını anlattı. Josef, "Başta havaî fişek falan attıklarını sandık. Bana 4 kurşun isabet etti" diyerek kaçmaya başladıklarını ifade etti.

O gece ikisi Josef'in çok yakın arkadaşı olmak üzere toplam 6 Hrıstiyan genç hayatını kaybetti. Savcılık kayıtlarına göre saldırının nedeni namus davası. Müslümanlar komşu köyde bir Hrıstiyanın Müslüman bir kıza tecavüz ettiğinden şüpheleniyordu ve olayın faturası bölgede yaşayan tüm Hrıstiyanlara kesildi.

Müslümanlar ve Hrıstiyanlar arasında gerginliğin tırmanması üzerine Kıpti Kilisesi bünyesinde laik bir hareket başlatan Kemal Zâkir, "Yargı sürecine siyasi bir pencereden bakılmaması gerekli... Suç suçtur. Ancak konuya siyasi bakış açısıyla yaklaştığınızda devreye hemen kimi kızdırmam sorun yaratmaz, kimleri hoş tutmalıyım gibi başka dengeler giriyor" diyerek, azınlıkların zaten sürekli dezavantajlı durumda olduğuna dikkat çekti.

Dengelerin bozulduğu dönem

Zâkir, dengenin Mısır'ın ikinci devlet başkanı Cemal Abdülnasır'ın ölümünün ardından 1971’de Enver Sedat'ın devlet başkanlığına gelişiyle bozulmaya başladığını kaydediyor. "Bir Müslüman bir Hrıstiyan'ın malını çaldığında ya da bir Hrıstiyan bir Müslüman kadını rahatsız ettiğinde polis tuttuğu zabtı istihbarat birimlerine iletmeye başladı" diyen Zâkir, din ile siyasetin birbirine karıştırılmasının, Mısır'ın güneyinde yaşayan Kıptilerin kendilerini ikinci sınıf vatandaş görmeleri sonucunu doğurduğunu ifade etti. Kemal Zâkir, o dönemden sonra Kıptilerin, polis ve mahkeme önünde, iş yerinde ya da siyasi hayatta artık farklı bir muamele görmeye başladıklarını vurguladı.

Son dönemde Mısırlı Hrıstiyanlara yönelik saldırıların sayısında önemli bir artış kaydedildi. "Kişilik Hakları Girişimi" adlı isnan hakları örgütünün verdiği bilgilere göre Mısır’da son iki yılda 58 benzer saldırı yaşandı. Mısır’ın 80 milyonluk nüfusunun yaklaşık yüzde 10'unu Hrıstiyan Kıptiler oluşturuyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Esther Saoub / Çeviren: Banu Ertek

Editör: Murat Çelikkafa