“Kriz buz dağının görünen ucu“

Amerika Birleşik Devletleri’nde konut sektöründeki olumsuz havanın tetiklediği kriz, uluslararası mali piyasaları etkilemeye devam ediyor. Sadece Amerikan borsalarındaki kayıp 2 milyar doları aştı. Amerikan Maliye Bakanı Hank Paulson, ekonomik büyümenin olumsuz etkileyeceğini belirterek krizin genişleyen boyutlarına işaret etti.

Amerikalı tüketicinin yalnızca kredi kartı borçlarının toplamı 800 milyar doları aşıyor. Bu oran, 20 yıl öncekine kıyasla üç katı artış ifade ediyor. Otomobil, mobilya ve lüks gezilerin yanı sıra günlük ihtiyaçlar da kredi kartıyla ödeniyor. Doktorların vizite ücretleri ya da ilaçlar için de nakit yerine kredi kartına başvuruluyor. Her Amerikan hanesinin ortalama borcu 10 bin doları buluyor. Kredi kartlarıyla gündeme gelen borç yükünü, yükselen konut kredileri daha da artırıyor.

Columbia Business School uzmanlarından Chris Mayer, bol keseden kredi dağıtma döneminin çok yakında kapanacağını tahmin ediyor. Ekonomist Mayer, finans kuruluşlarının düzenli gelir kanıtı getirmeyen ya da belli miktarda öz sermayeye sahip olmayanlara kredi açmaktan artık kaçınacağını belirtiyor. Columbia Business School uzmanı Chris Mayer’in bir başka beklentisi, yatırımcıların önümüzdeki süreçte gayrimenkulden uzak durmaları. Mayer, bu temkinli yaklaşıma rağmen piyasalarda büyük çöküş yaşanmayacağını kaydediyor.

Tüketici de etkilenecek

Ekonomi uzmanları, konut piyasalarında başlayan krizin henüz uç noktasına ulaşılmadığını, krizin Amerikalı tüketicinin içinde bulunduğu borç ve kredi batağına kadar uzanabileceğine dikkat çekiyor. Konut kredilerinin büyük kısmının artık ya güçlükle ya da hiçbir şekilde geri ödenemiyor olması, bireysel tüketicinin içinde bulunduğu sıktıntılı durumu daha da zorlaştırıyor.

Amerikan İlerleme Merkezi’nden Christian Weller, bu durumun, tüketime yönelen maddi kaynağın kısılmasına yol açacağını belirtiyor. Analistlere göre Amerika Birleşik Devletleri’nde geçen yıllarda kredi dağıtılırken birçok kıstas göz ardı edildi; şimdi, bunun karşıtı bir tepki gelişiyor. Tepki de piyasanın daralmasına yol açıyor.

Durgunluk bekleniyor

Uzmanlar, oluşan nakit sıkıntısının Amerikalıların tüketim alışkanlıklarını sert şekilde frenleyeceğini belirtiyor. Gerileyen tüketim, Amerikan ekonomisinin büyüme hızını azaltan bir faktöre dönüşecek. Amerikan ekonomisinin uzun vadede yıllık yüzde 1’in altına düşen büyüme hızıyla bir durgunluk sürecine girmesi bekleniyor.

ABD’nin önde gelen ekonomi uzmanlarından Allan Meltzer, ekonominin doğal kurallarının işlediğini söylüyor: “İşleyiş böyle. Arızasız kapitalizm, günahsız dine benzer. İşler pürüzsüz yürümez.”