Kosova'nın bağımsızlığı tartışılıyor

Lahey’deki mahkeme, zorlu bir süreçle karşı karşıya. Aralarında ABD, Almanya ve Türkiye’nin de bulunduğu 63 ülke Kosova’nın bağımsızlığını tanırken, Rusya, Çin, İspanya gibi önemli ülkeler bağımsızlık ilanını kabul etmedi. İlgili devletlerin mahkemeye görüş bildirme süreci 11 Aralık’a kadar devam edecek. Süreç, özellikle ayrılıkçı hareketlere sahne olan ülkelerde dikkatle izleniyor.

Kosova’nın bağımsızlık mücadelesinin son etabı muhtemelen Lahey’deki dava süreci olacak. Uluslararası Adalet Divanı, Kosova’nın 17 Şubat 2008’de ilan ettiği bağımsızlığı tanımayan Sırbistan’ın başvurusu üzerine, genç Kosova devletinin meşruiyeti ile ilgili dava sürecini başlattı. Sırbistan, geçtiğimiz yıl Ekim ayında BM Genel Kurulu’nda çoğunluğun desteğini arkasına alarak konuyu Uluslararası Adalet Divanı gündemine taşımayı başarmıştı.

Sırbistan Kosova'nın bağımsızlığını reddediyor

Adalet Divanı’ndaki Sırp heyeti başkanı Duşan Batakoviç, Kosova’nın bağımsızlığını Sırbistan’ın toprak bütünlüğü ve egemenliği ilkesi çerçevesinde reddettiklerini ve bağımsızlığın BM Güvenlik Konseyi’nin 1244 sayılı kararını ihlal ettiğini savundu. Davada Sırbistan’ı temsil eden heyet, Kosova’nın ‘Sırbistan’ın tarihi beşiği’ olduğu görüşünü mahkeme önünde de yineledi. Sırbistan Dışişleri Bakanı Vuk Jeremiç ise Sırp heyetinin mahkemedeki performansını övdü. Jeremic, “Mahkeme önünde bilgelik, direnç ve gücümüzü gösterdik. Dünyanın üçte ikisinden fazlası ve devletler hukuku bizim yanımızda. Kosova, Sırbistan’ın parçasıydı, hâlâ öyle ve öyle kalmaya da devam edecek” diye konuştu.

Şimdiye kadar 63 ülke Kosova’nın bağımsızlığını tanıdı. Pekçok ülke ise tutumunu belirlemek için Uluslararası Adalet Divanı’ndan çıkacak kararı bekliyor. Kosova Dışişleri Bakanı İskender Hüseyni ise bağımsızlık ilanının devletler hukukuyla bağdaştığını ve kararının da bu yönde çıkacağına inandıklarını belirtti. Kosovalılar statü konusunda Sırbistan ile yeniden müzakere süreci başlatmayı ise kesin dille reddediyor. Buna gerekçe olarak da Sırbistan ile iki yılı aşkın bir süre devam eden görüşmelerin fiyaskoyla sonuçlanmasını gösteriyorlar.

Almanya bağımsızlıktan yana

Uluslararası Adalet Divanı’nda ilk ifade veren ülkeler arasında Almanya da yer aldı. Kosova’nın bağımsızlığını ilk tanıyan ülkelerden biri olan Almanya’nın Dışişleri Bakanlığı Devletler Hukuku Danışmanı Susanne Wasum-Rainer, bağımsızlığın meşruiyetini iki temele dayandırdı: Kosovalılar’ın kendi kaderini tayin hakkı ve bağımsız bir Kosova’nın bölge istikrarına katkısı. Sırbistan dışında tüm komşu ülkelerin Kosova’nın bağımsızlığını tanıdığına dikkat çeken Wasum-Rainer, bunun özel bir durum olduğunu, emsal teşkil etmeyeceğini de vurguladı.

Wasum-Rainer, “Burada Kosova'ya özgü, özel bir durum sözkonusu. Bu durumun en önemli ögelerinden birincisi, Kosovalı çoğunluğa yönelik işlenen kitlesel ve sistematik suç ve şiddet eylemleridir. İkincisi, Kosova’da Sırbistan’ın hiçbir nüfuzunun bulunmadığı uzun bir BM yönetimi süreci yaşanmış olmasıdır. Ve üçüncüsü, BM arabuluculuğunda yapılan müzakerelerde uzlaşmaya yönelik tüm imkanlar kullanılmasına rağmen sonuç alınamamasıdır” dedi.

Alman Dışişleri Bakanlığı’ndan devletler hukuku uzmanı Wasum-Rainer, sonuç olarak Kosova’nın bağımsızlık ilanının devletler hukuku ile bağdaşır olduğunu, devletlerin toprak bütünlüğü ilkesini ve BM’nin 1244 sayılı kararını ihlal etmediğini savundu. Wasum-Rainer buna rağmen Almanya’nın her iki devletle de iyi ilişkilerini sürdürdüğünü ve hem Sırbistan hem de Kosova’nın ortak Avrupa ailesinde yer sahibi olduğunu da vurguladı.

Uluslararası Adalet Divanı’ndaki dava, BM Güvenlik Konseyi daimi üyesi beş ülkenin birden katıldığı ilk dava olması açısından da önem taşıyor. Beş daimi üyeden ABD, Fransa ve İngiltere Kosova’nın bağımsızlığından yana, Rusya ve Çin ise karşıt görüşü savunacak. Toplam 30 ülkenin Kosova’nın bağımsızlığı ile ilgili görüşlerini sunmalarının ardından Mahkeme bir bilirkişi raporu hazırlayacak. BM’nin en yüksek yargı organı olan Uluslararası Adalet Divanı’nın bilirkişi raporunun hukuki bağlayıcılığı bulunmuyor. Ancak pekçok ülkenin Kosova’nın bağımsızlığı konusunda izleyeceği tutum da bu rapora bağlı olacak.

© Deutsche Welle Türkçe

Bahri Cani / Çeviri: Beklan Kulaksızoğlu

Editör: Hülya Köylü