Havayolları ne kadar güvenli?

Uçağa binişte bir sorun yok. Peki, bindiğiniz uçak ne kadar güvenli? 2016 yılında yaklaşık 3,7 milyar kişi uçakla seyahat etti. Listeye göre Çin Havayolları`nı tercih eden yolcular oldukça yüksek bir risk alıyor. Çin Havayolları JACDEC`nin yıllık olarak yayınladığı ve dünyadaki 60 büyük havayolunun güvenlik sıralamasını gösteren listenin en sonunda yer alıyor.

Sıralama ölümlü kazaya ve tam hasara sebep olmuş uçakların sayısının, uçulan toplam mesafe ve yolcu sayısıyla birlikte değerlendirilmesiyle elde edilen değere göre oluşturuluyor. Herhangi bir ölümlü kaza ve tam hasara sebep olmamış havayolu şirketleri 0,000 ya da 0,001 endeks değeri alıyor. Buna göre Kolombiya Havayolları 0,914 değeriyle sondan ikinci.

0,770`lik endeks değeriyle Endonezya Havayolları listeye göre en kötü üçüncü havayolu şirketi. Sıralama oluşturulurken sadece son 30 yıl içerisindeki kaza bilgileri dikkate alınıyor. Garuda Indonesia adlı havayolu şirketi kurulmuş olduğu 1950 yılından beri 47 adet kaza yaşadı. Bu kazaların 22`sinde toplam 583 insan hayatını kaybetti.

Sıralama yapılırken kazalara yol açan teknik arıza, insan hatası, hava koşullarının etkisi ya da terör gibi ayrımlara dikkat edilmiyor. Terör olaylarında özellikle havaalanı içinde alınan güvenlik önlemleri de etkili. Leicester Üniversitesi`nden Simon Ashley Bennett terör olaylarının uçak kazalarının sadece yüzde 10`unu oluşturduğunu belirtiyor.

Aynı şekilde kazalarının yüzde10`una kar, sis ve şiddetli rüzgar sebep oluyor. Fırtına sanılanın aksine uçuş güvenliği için o kadar da tehlikeli değil.

Bugünkü uçaklar teknik açıdan oldukça ince ayarlara sahip. Bu yüzden Bennett`in bildirdiğine göre teknik cihaz arızaları uçak kazalarının yaklaşık olarak yüzde 20`sini oluşturuyor.

Uçak kazalarının en sık rastlanan sebebi ise insanlar. Uzmanlar, uçakların teknik olarak daha güvenilir hale gelmiş olmasının pilot hatasından kaynaklanan kazalarda artışa sebep olduğu görüşünde. Buna göre kazalar yüzde 50 oranında insan kaynaklı. Yüksek teknik ayrıntılara sahip makineler aynı zamanda hata riskini de artırıyor. Şüphesiz, acil durumlarda pilotların inisiyatif alması da mümkün.

Pilot Chesley Sullenberger Ocak 2009`da Hudson Nehrine acil iniş yapmayı başardı. Gerçekleştirdiği suya iniş uçuş alanında bir ustalık olarak değerlendiriliyor. Bu tip inişler standart pilot eğitiminin bir parçası değil. 155 kişinin sağ olarak kurtulduğu olay 2016 yılında “Sully” adı bir filme konu oldu.

Peki ya kaza geçirmiş uçaklara ne oluyor? Kaza geçirmiş uçağını tamir ettirip kullanmaya devam eden havayolu şirketi, JACDEC'in endeksinde ölümsüz kazalar sonrası uçağını hurdaya çıkaranlara göre daha yüksek not alıyor. Ancak bu durumda kullanılan uçaklar gerçekten güvenli mi?

Derecelendirmede bir diğer eleştiri noktası, satılan bir havayolu şirketinin kaza istatistiğinin, satın alan şirkete yansımaması, bir başka deyişle sıfırlanması. 1991`de 200 kişinin ölümüne sebep olan Lauda Air kazası, şirketi 2004 yılında satın alan Avusturya Havayolları`nı etkilemedi. Ayrıca yeni havayolları da otomatik olarak 0,00 endeks değeri alıyor.

JACDEC`in listesine göre en güvenli havayolu şirketi Honkong menşeli Cathay Pacific. Onu, ikinci sırada Air New Zealand ve üçüncü sırada Çin`den Hainan Airlines takip ediyor. Alman havayolu şirketi Lufthansa 12. sırada yer alıyor. Kaza araştırmacıları 2016'nın sivil havacılıkta en az kazanın kaydedildiği yıllardan biri olduğunu belirtiyor.

JACDEC, 2016'da uçak kazalarında 321 kişinin öldüğü bildirirken, daha farklı bir sistem kullanan Aviation Safety Network`e göre bu sayı 325. Gerçekleşen en elim olaysa Bolivya havayolu şirketi LaMia`nın uçağının Kolombia Medellín`de yapmış olduğu kaza. Kazada, aralarında Brezilya birinci lig takımlarından AF Chapecoense`da oynayan 19 futbolcunun da bulunduğu 71 insan hayatını kaybetti.

En azından Avrupa ve ABD`de ölümlü bisiklet kazası riski ölümlü uçak kazası riskinden çok daha yüksek. Her ne kadar en büyük 60 havayolu şirketi içinden bazılarının gerçekleştirdiği kazalarda tam hasar meydana gelmiş olsa da, herhangi bir ölüm olayı bildirilmemiş. Buna karşın Almanya`da her yıl bisiklet kazalarında ortalama 400 kişi hayatını kaybediyor.