Hatırlatma dozu: Kim için, neden gerekli?

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın Bilim Kurulu toplantısı sonrasında iki doz BionTech aşısı olmuş ve ikinci aşının üzerinden altı ay geçmiş 60 yaş üzeri ve kronik hastalığı olanların "hatırlatma dozu" için randevu alabileceğini açıklamasının ardından uygulama Perşembe günü itibarıyla başladı. Hatırlatma dozu ile ilgili soruların yanıtlarını derledik:

Hatırlatma dozu nedir?

Aşılamada bazı aşıların bir kez uygulanması yeterli iken bazı aşılarda daha güçlü bağışıklık sağlanabilmesi için bir ya da daha fazla pekiştirme dozu gerekebiliyor. Türkiye'de iki doz Sinovac aşısı ile aşılanmış kişiler için üçüncü doz uygulaması Temmuz ayında başlamıştı. mRNA teknolojisi ile geliştirilen BioNTech aşısından iki doz olanlar için bu uygulama yeni.

DW Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Esin Davutoğlu Şenol, hatırlatma dozuna neden ihtiyaç duyulduğunu şu sözlerle açıkladı:

"Birinci basamak aşıları tamamlanmış kişilerin, aşı bağışıklığının azaldığı varsayımıyla yapılıyor. Hem süreci uzatıyor hem de etki kalitesini artırıyor. Yani hatırlatıcı ve güçlendirici. Çünkü zamanla bağışıklık azalıyor."

Üç doz aşı uygulamaları arasındaki farklara değinen Şenol Davutoğlu, "İki tür üçüncü doz uygulaması var. Birincisi rapel dediğimiz hatırlatıcı doz. Diğeri ise organ nakil alıcıları, kanser hastaları gibi gruplarda üç doz aşının yapılması. Bu kişiler için birer ay aralıklarla üç dozdan oluşan bir seriye çıkarıldı aşılar. Bu başka, hatırlatıcı doz uygulaması başka" uyarısını yaptı.

Uygulama neden şimdi başlatıldı?

Türkiye'de ilk doz BioNTech aşı uygulamalarına Nisan 2021'de başlandı ve BioNTech aşısı olan kişiler, Mayıs ayında ikinci dozlarını olmaya başladılar. Mayıs ayında ikinci dozunu olmuş kişiler için Sağlık Bakanlığı'nın önerdiği altı aylık süre doluyor.

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Davutoğlu Şenol, Sağlık Bakanlığı'nın kararını şu sözlerle değerlendirdi: "Salgınla ilgili başka hiçbir yönetim yok ve çok kötü gidiyor. Okullar açıldığı için çocukları olan veliler hastalandı. Bunlar arasında bağışıklık düzeyi kötü olanlar, orta-kritik düzeyde hastalanmaya başladı. Bu bir panik yaratıyor. Ne paniği yaratıyor? Hastaneler tıkanır mı? Üçüncü doz kararı, bu panikle verilmiş bir karar. Ben bunlara kör taktikler diyorum."

Başka ülkelerde uygulama nasıl?

Türkiye, belirli yaş gruplarına üç doz aşı öneren tek ülke değil. İki doz BioNTech aşısı olan kişiler için üçüncü doz aşı uygulaması, ABD, İngiltere ve İsrail'in içinde olduğu başka ülkelerde de var. Örneğin İsrail, 29 Ağustos 2021'den itibaren 12 yaş üstü tüm nüfusuna üçüncü doz aşı randevusunu açtı. İngiltere'nin kamu sağlığı kuruluşu NHS ise 50 yaş üzeri kişilere, belirli meslek gruplarına ve kronik hastalığı olanlara üçüncü doz hatırlatıcı aşı tavsiyesi verdi.

Türkiye'de de Sağlık Bakanlığı ikinci doz mRNA aşısının üzerinden 6 ay süre geçmiş 60 yaş üstü kişilere, 18-60 yaş arasındaki kronik hastalığı olanlara ve sağlık çalışanları gibi yüksek riskli meslek gruplarına bu aşının yapılmasını öneriyor.

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Davutoğlu Şenol, Türkiye'nin üçüncü doz aşı konusunda kendi verisinin olmadığına dikkat çekerek, "İsrail ve ABD'nin verilerini biliyoruz. Tüm bunları anlamak için bir ülkenin kendi aşıladığı gruplardaki verileri ortaya koyması lazım. Biz bilmiyoruz. Ama benim sahadaki gözlemim, iki doz BioNTech ile hiçbir hastanın yoğun bakıma yatmadığı yönünde" dedi.

Araştırma sonuçları ne diyor?

BioNTech ve Pfizer şirketleri, birlikte geliştirdikleri Covid-19 aşısının üçüncü dozda yüzde 95'in üstünde etki gösterdiğini açıklamıştı. 10 binin üstünde denekle yapılan araştırmada bilinmeyen yan etkilere ya da aşının güvenliğiyle ilgili endişelere yol açacak işaretlere rastlanmadığı bildirilmişti. New England Journal of Medicine dergisinde Eylül ayında yayımlanan bir çalışmada üçüncü doz aşı olmuş 60 yaş üstü kişilerin enfekte olma şansının 11 kat daha az olduğunu ortaya koymuştu.

Avrupa İlaç Ajansı (EMA) da geçen ay, 18 yaş üstü kişilere üçüncü doz BioNTech/Pfizer koronavirüs aşısı yapılmasına onay vermişti. Kurum, ikinci ile üçüncü doz aşı arasında en az altı aylık süre olmasını tavsiye etmişti.

Ancak Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Eylül ayında yaptığı açıklamada özellikle varyantlara karşı üçüncü doz aşıya gerek olmadığını söylemiş; üçüncü doz aşı uygulaması yerine kitle bağışıklığının önemine vurgu yapmıştı.

Davutoğlu Şenol da DSÖ'nün açıklamasına paralel olarak kitle bağışıklığının önemli olduğunu savunuyor. Toplumda iki doz aşı olanların oranının henüz yüzde 60'a erişemediğini hatırlatan Davutoğlu Şenol, kitle bağışıklığının sağlanması için çocukların aşılanmasının da önemine dikkat çekti. Davutoğlu Şenol, "Bizim artık okullarda çocukları aşılamamız gerekiyor. Ancak bu şekilde kitle bağışıklığını sağlayabiliriz" dedi. 

Deniz Barış Narlı

© Deutsche Welle Türkçe