Hamas zaferinin 2. yılında Gazze yeni krizin eşiğinde

Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve İsrail; bundan iki yıl önce Filistin'de yapılacak seçimleri, “devlet olma ve barış sürecinde önemli bir adım olarak” görüyordu. Oslo Anlaşması ile Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde özerk yönetim oluşturulmuş, Filistinliler demokrasiyi tanımıştı.

Filistin’de yönetim uzun yıllar Filistin Kurtuluş Örgütü ve lideri Yaser Arafat'ın elinde kaldı. Ancak muhalefette, Mısır'daki Müslüman Kardeşler Örgütü ile bağlantılı Hamas grubu gittikçe büyüyordu. 2005 yılında Arafat'ın ölümünden bir yıl sonra yapılan seçimlerin galibi de Hamas oldu.

Bu zafer, Filistin'de olduğu kadar tüm dünyada şok etkisi yaptı. Batılı ülkeler seçimlerle Filistin toplumunda liberalleşme umudu içinde iken cepheleri daha da sertleştirecek bir grup iktidara gelmişti. Hamas'ın tüzüğünde, İsrail'in asla devlet olarak tanınmayacağı ilkesi yer alıyordu. Hamas'ı terörist örgüt olarak gören AB ve ABD, yeni Filistin hükümeti ile işbirliğine yanaşmadığı gibi "izole etme" politikası izleme kararı aldı. Batıdan gelen yardıma bağımlı olan Filistinlilere hükümet üzerinden değil doğrudan yardım yapılacaktı.

Batı, Hamas’la müzakereye yanaşmadı

El Fetih'in önde gelenlerinden, eski Almanya büyükelçisi Abdullah Frangi, Batılı ülkeleri Hamas’la diyalog içerisine girmeye çağırdı:

"Filistin bölgelerinde demokrasiyi geliştirmek isterken, seçimden zaferle çıkanı beğenmediğiniz için tüm Filistinlileri cezalandıramazsınız. Böylece demokratik süreç daha başında kesilmiş olur. Bence Avrupalıların yapması gereken, Hamas ile müzakereler yaparak, var olan politik çizgilerini değiştirmelerini sağlamak."

Hamas tutumunu sertleştirdi

Batılılar bu tür önerileri duymazdan geldiler. İsrail de hiçbir koşulda Hamas ile ilişkiye yanaşmadı. Hamas'ın eninde sonunda dize geleceği sanılıyordu. Ancak Hamas'ın Başbakanı İsmail Haniye son derece sertti:

"İsraili asla tanımayacağız, asla! Filistin topraklarında 1967 sınırları içinde bir Filistin devletinin kurulmasından yanayız. Bu devletin başkenti Kudüs olacak, mülteciler geri dönecek ve tutuklu Filistinliler serbest kalacak. Ateşkes için koşullarımız bunlardır, İsrail atalarımızın topraklarından çekilmelidir.

Yeni Hamas hükümeti ne Oslo antlaşmasını ne de barış sürecinin koşullarını kabul etti. Bu sert tutumu bölgedeki huzursuzluğu iyice arttırdı, Hamas'ın izole edilmesinin etkileri kasaların boşalması ile kendini gösterince, Özerk Yönetim'in Başkanı Mahmud Abbas'ın El Fetih örgütü ile Hamas arasında açık bir mücadele başladı ve bu anlaşmazlık sonunda Hamas'ın Gazze şeridine çekilerek bu bölgeyi ele geçirmesi ile sonuçlandı.

İsrail'in Oslo Antlaşması yol haritasından doğan sorumluluklarını yerine getirmemesi, yeni kaçak yerleşimlere göz yumması da durumu zorlaştırdı. Filistinlilerin tüm konferanslara ve çabalara rağmen barışa inancı kalmadı.

Mısır, krizle karşı karşıya kalabilir

Sonunda bugüne gelindi. Gazze'ye yönelik abluka yüzünden sıkışıp kalan Hamas, Mısır geçişini açarak Gazzelilerin ihtiyaçlarını karşılamasını sağladı ama yeni bir sorun ortaya çıktı. İsrail Gazze Şeridi'nin sorumluluğunun artık Mısır'da olduğu görüşünde. Oysa Mısır, aşırı dinci Müslüman Kardeşler örgütü ile bağları yüzünden Hamas ile işbirliğine sıcak bakmıyordu.

Sınırdaki değişiklik ile Mısır, sadece Gazze'ye insan ve mal giriş çıkışından değil, aynı zamanda silah ya da kara para ticaretinden de sorumlu olacak. İsrail hükümeti, sınır açık kalacaksa elektrik, su, ilaç sevkiyatı gibi insani nedenlerle izin verilen ticaretin sorumluluğunun da Mısır' a verilmesini istiyor. Kahire hükümeti şimdiye kadar İsrail -Hamas anlaşmazlığına muhatap olmak istememiş ve Hamas'ın izole edilmesi için ABD ve İsrail ile işbirliği yapmıştı. Gözlemciler sınırın açık kalmaya devam etmesi durumunda Mısır'ın, sorunun çözümü için Hamas ile masaya oturmak zorunda kalacağı görüşünde.