Gayrettepe'deki facianın nedeni ihmal zinciri mi?
4 Nisan 2024
İstanbul'un Beşiktaş ilçesinin Gayrettepe semtinde bulunan "Masquerade” adlı gece kulübünde önceki gün öğlen saatlerinde çıkan yangında çoğu işçi, 29 kişinin yaşamını yitirmesi, ihmal tartışmalarını da beraberinde getirdi. Faciayla ilgili aralarında iş yeri sahipleri ve sorumlu müdürün de bulunduğu dokuz kişi gözaltında. Peki, Türkiye'yi sarsan facianın nedenleri hakkında neler biliniyor?
Yangının çıkma nedeninin ses yalıtımı ile dekor tadilatı çalışmaları esnasında yapılan kaynak işlemi olduğu belirtiliyordu. Yangının ilk çıkış anına ilişkin paylaşılan görüntüler de bunu doğruluyor. Söz konusu görüntülerde bir çalışanın kaynak yaptığı ve o sırada kıvılcımların aleve dönüştüğü, çok kısa sürede de yayıldığı görülüyor. Fakat binada otomatik yangın söndürme sistemi bulunmadığı için alevler söndürülemiyor. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Uzmanı Ertuğrul Bilir, DW Türkçe'ye yaptığı açıklamada, tadilatta kullanılan malzemelerin hızlı bir şekilde tutuşup yandığının altını çiziyor. Tadilatın kaçak olarak yapıldığı tespit edilirken Bilir’e göre, yangını büyüten bir dizi hata söz konusu:
"Buradaki tadilat, inşaat sayılır ve bu işlerde 'sağlık ve güvenlik planı' dediğimiz bir plan vardır. Buna göre aynı anda çalışan ekiplerin birbirine zarar vermemesi için malzeme giriş çıkışları da planlanır. Büyük olasılıkla bu yok. Çünkü içeriye malzeme doldurulmuş."
Yangın çıkış kapısı eksikti
Kulüpte tek acil çıkış kapısının bulunduğu da kaydediliyor. Bu yüzden de işçilerin yangın esnasında bina içerisinde mahsur kaldığı, çoğunun da zehirlenerek hayatını kaybettiği dile getiriliyor. İlk otopsi raporlarında, karbonmonoksit gazı zehirlenmesi sonucuna varıldığı da bildiriliyor. DW Türkçe'ye değerlendirmelerde bulunan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İstanbul İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Seyfettin Avcı’ya göre, facianın yaşandığı gece kulübünde olası yangın riskine karşı birçok eksiklik mevcut. Avcı, en az iki yangın çıkış kapısının bulunması gerektiğini ancak “Masquerade” isimli gece kulübünde bunun olmadığını söylüyor. "Bu olmadığı için yangın, 29 tane insanın canını almıştır” ifadesini kullanıyor.
Avcı, Gayrettepe’deki gece kulübüne benzer şekilde, birçok eğlence merkezinde yangın çıkış kapısı bulunmadığını da sözlerine ekliyor.
"Zaman baskısı yapılıyordu" iddiası
Tadilatta çalışan işçilerin üzerinde işlerin yetişmesi için zaman baskısı kurulduğu da öne sürülü-yor. Zira gece kulübü, Ramazan ayı boyunca tadilat nedeniyle kapatılmıştı ve sahipleri 10 Nisan'da yeniden açmayı planlıyordu. Yangında yaşamını yitirenlerden Emrah Demiroğlu, dün İs-tanbul Tuzla’da yapılan törenle son yolculuğuna uğurlanırken amcası Remzi Demiroğlu da bu iddiayı dile getirdi. Amca Demiroğlu, “Bir eğlence yerinde 50 metrekarelik yerde, 30-35 eleman çalıştırılırsa sonuç bu olur” dedi ve ekledi: "Çünkü orda kaynak, alüminyum, tiner hepsi bir arada… Bayrama yetiştirilmek üzere sıkıştırılırsa bu olur."
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Uzmanı Bilir de bu noktaya dikkat çekiyor. Normal şartlarda kaynak işlemi yapılırken çevresinde yanıcı maddelerin bulunmaması gerektiğine işaret eden Bilir, "Muhtemelen işi yetiştirmeye çalışıyorlar. Bu yüzden de birbirinden farklı, birkaç ekip çalışıyor. İnşaatlarda özellikle de iş bitirme dönemlerinde aynı anda farklı ekipler çalışır ve bu tür durumlarla karşılaşılır" ifadelerini kullanıyor.
Denetim süreci yetersiz
Bu arada gece kulübünün de yer aldığı yüksek katlı binanın yöneticisi Şule Şakar’ın iddiasına göre, yangının çıktığı mekânın ruhsatı, sinema salonu olarak alındı. Kayıtlara göre ise gece kulübüne ruhsat, ilk olarak 1987 yılında verildi. Bundan altı yıl önce, 2018 yılında ise yenilendi. Fakat bu dönemde, denetimlerin de yetersiz kaldığı savunuluyor. TMMOB İstanbul İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Avcı, "Buraya ruhsat veren belediyenin, kontrol etmesi gerekiyordu. İtfaiyenin de ruhsat alım sürecinde ilgili belgeleri temin edip, testleri yerinde yapması gerekiyor" diyor.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Uzmanı Ertuğrul Bilir de benzer görüşte: “Burası yüzlerce, hatta binden fazla insanın aynı anda bir arada bulunabildiği bir yer. Dolayısıyla denetimlerde ciddi eksikler söz konusu. İtfaiye ruhsat verdikten sonra, eğer bir şikâyet ya da başvuru yoksa, belirli dönemlerde tekrar kontrol etmiyor. Bu ciddi bir sorun. Çünkü bizim gördüğümüz birçok binada, kullanım amacı, kontrolden sonra değiştiriliyor. Bu bina da esasında bir konut binası ve geçmişte sinema olarak kullanılmış.”
Ne olmuştu?
Gayrettepe’de 16 katlı binanın gece kulübü olarak kullanılan eksi bir ve 2’nci katındaki mekânın tadilatında önceki gün yangın çıkmıştı. Yangında çoğu işçi, 29 kişi hayatını kaybetmişti. Yaralı iki kişinin tedavisi ise sürüyor. Beşiktaş Belediyesi, tadilat için kendilerinden herhangi bir iznin alınmadığını bildirmişti.
Denetimsizliğe vurgu yaparak, yaşanan faciaya tepki gösteren meslek örgütleri ve sendikalar, dün gece kulübünün önünde bir açıklama yapmıştı. Burada konuşan DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, kamu görevlilerinin de sorumluluğunun bulunduğunu söylemişti. Akşam saatlerinde yapılan eylemde de yangının tesadüf olmadığına işaret edilerek, tüm sorumluların ortaya çıkarılması istenmişti. Öte yandan faciada hayatını kaybeden işçilerden bazılarının cenazeleri dün toprağa verildi. Yılmaz Kıhrı, Akın Kıhrı, Şivan Dolu, Gökhan Yıldırım, Binali Çayır, Ahmet Sever ve Alparslan Salih Derelioğlu son yolculuğuna uğurlandı.