Enflasyonda değişmeyen gündem: Gıda fiyatları

Türkiye’de nisan ayına ilişkin yıllık enflasyon bir önceki aya göre hafif de olsa gerileme kaydederken, gıda fiyatlarında yüksek seyir devam etti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre gıda fiyatları nisan ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 32 artış kaydetti. Böylelikle gıda fiyatları 2004 yılının başından bu yana geçerli olan endeks tarihinin en hızlı artışını yaşadı.

Nisan ayında fiyatı en çok artan ürünlerin başında gıda ürünleri yer alırken zam şampiyonu yüzde 31,9 ile limon oldu. Limonu tanzim satışlarda da satılan kuru soğan takip etti. Kuru soğanda nisanda fiyat artışı yüzde 31,6 oldu.

Üreticilerin maliyetinde artış hız kesmiyor

Ekonomi yönetiminde mevsimsel koşulların gıda üretimini destekleyici hale gelmesiyle enflasyonda aşağı yönlü ivmenin başlayacağı beklentisi vardı. Fakat nisan ayında artan üretim maliyetlerinin fiyatlara yansımasıyla mevsimsel koşullarının etkisi henüz hissedilmedi. 

Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Ahmet Atalık tarımda kullanılan girdilerdeki enflasyonla, gerçekleşen enflasyon arasında ciddi bir uçurum bulunduğunu belirtti. Atalık özellikle tarım ilaçları ve gübrelerde açıklanan enflasyonun dört katı artış kaydedildiğini söyledi.

Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan da özellikle sera tarafında maliyetlere dikkat çekti. Tavşan fiyatların yavaş yavaş aşağıya gelme eğiliminde olduğunu belirtirken sera tarafında yatırım maliyetlerinin oldukça fazla olduğunu vurguladı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun verileri de tarımda üretici maliyetlerinin yüksek seyrini koruduğunu gösterdi. Bu konuda açıklanan son verilere göre tarımda üretici fiyatları mart ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 27,3 artış kaydetti. Bu rakam son yılların en hızlı artışına işaret etti.

“Toprakların terk edilmesi kritik sorun”

Sektör temsilcileri maliyetlerle birlikte çiftçilerin üretimden vazgeçmesinin de gıda fiyatları üzerinde etkisi olan yapısal sorunlardan biri olduğuna dikkat çekti. Ziraat mühendisi Ahmet Atalık son 16 yılda Türkiye’de 3,4 milyon hektar alanda çiftçinin üretimden vazgeçtiğini belirtti.

Atalık, “Belçika’nın yüzölçümü 3, Hollanda’nın 4 milyon hektar. Bunları dikkate alırsak ciddi bir sorunla karşı karşıya kaldığımız görülecektir. Son 10 yıldır üretici soğanın kilosunu 70-80 kuruştan satıyor. Dolayısıyla artan maliyetler karşısında aldığı fiyat yeterli olmayınca üretimi terk ediyor. Üretici ile tüketici arasındaki zincirin uzaması dolayısıyla da üretici para kazanamıyor. Gelişmiş ülkelerde üretici ile tüketici arasında ürün 2-3 kez el değiştiriyor. Türkiye’de bu sayı 4-5’i buluyor” değerlendirmesini yaptı.

Mevsimsel etkilerden destek bekleniyor      

Maliyetlerdeki yüksek seyir ve çiftçilerin üretimden çekilmesi gıda enflasyonu tarafında yapısal sorunları oluştururken, önümüzdeki aylarda tarlalardan yeni ürünlerin gelmesi ile piyasada fiyatların düşmesi bekleniyor.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da enflasyon verileri ile ilgili Twitter hesabından yaptığı değerlendirmede yaz aylarında gıda tarafında bir düşüş yaşanacağına işaret etti.

Bununla birlikte yaklaşan Ramazan ayının ise geleneksel olarak gıda talebinde artış olduğu için fiyatlara yukarı yönlü baskı yapabileceği belirtiliyor.

Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan bazı meyve sebzelerde fiyatlarda düşüşlerin başladığını, hava şartlarında olumsuz bir durum olmadığı müddetçe önümüzdeki dönemde fiyatların düşüş eğilimi göstereceğine dikkat çekti. Tavşan, Ramazan ayında bazı ürünlerin fiyatlarında bir miktar dalgalanma olabileceğini ancak olumlu mevsimsel etkilerin fiyatları makul seviyelerde tutacağın belirtti. 

Tavşan meyve-sebze fiyatları için ihracat konusununda da önemli bir unsur olduğunu vurgularken, ihracatta artış olmaması durumunda fiyatların makul seviyelerde devam edeceğini söyledi.

Türkiye Kasaplar Federasyonu Başkanı Fazlı Yalçındağ da vatandaşın satın alma gücü dikkate alındığında ürün fiyatlarında artış yaşanmasını beklemediğini belirtti.

Nisan ayında en çok artış yaşayan ürün gruplarından biri olan kırmızı ette Ramazan boyunca fiyat artışı beklemediklerini söyleyen Yalçındağ, meyve-sebzede mevsimsel etkiler dolayısıyla psikolojik bir rahatlama olacağına da dikkat çekti.

Ekonomistlere göre maliyet baskısı sürecek 

Gıda sektörü temsilcileri mevsimsel etkiler dolayısıyla gıda enflasyonunda önümüzdeki dönemde daha ılımlı bir tablo beklese de ekonomistler üretim tarafında maliyet baskısının devam edeceğine vurgu yaptı.

Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, gıda enflasyonunda Türk Lirası’nın değer kaybetmesi dolayısıyla maliyet baskısının hissedilmeye devam edeceğini belirtti. Prof. Dr. Demiralp, mevsimsel etkilerden dolayı gıda enflasyonunda bir iyileşme beklese de maliyet baskısı dolayısıyla ciddi bir iyileşme öngörmediğini söyledi.

TED Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Semih Tümen ise mayıs ayından itibaren mevsimsel etkilerin fiyatlar üzerinde etkili olacağına dikkat çekerken, son açıklanan hububat alım fiyatlarındaki artışın unlu mamüller ürün grubunda maliyetlere yansıyabileceğini belirtti.

Doç. Dr. Tümen, yıl sonuna doğru ise tüm gıda gruplarında maliyet baskısının daha da fazla hissedilebileceğini söyledi.

S. Recep Oktay / İstanbul

© Deutsche Welle Türkçe