En güzel kelime: Yakamoz

Alman Dış İlişkiler Enstitüsü’nün 60 ülkeden yaklaşık 2 bin 500 kelimeyi değerlendirdiği yarışmada ikinciliği, horlamak anlamına gelen Çince “Hu lu” kelimesi kazanırken, üçüncülüğü de Afrika’daki Luganda dilinde “düzensiz” anlamına gelen “Volongoto” sözcüğü elde etti.

Jürinin gerekçesinde, Türk halk arasında zaman zaman mehtap ile karıştırılarak “ayın sudaki yansıması” olarak ifade edilen “Yakamoz” sözcüğünün, orijinalliği, anlamı ve kültürel önemi açısından birinciliğe layık görüldüğü bildirildi.

Alman Enstitü seçti

Alman Dış İlişkiler Enstitüsü yetkilileri, “Dünyanın En Güzel Sözcüğü” yarışmasının kurumun yayın organı “Kültür Değişimi” (Kulturaustauch) tarafından, “2007 Ruh Bilimleri Yılı Etkinlikleri” kapsamında organize edildiğini duyurdular.

Türk Dil Kurumu, kökeni Rumca olan yakamoz kelimesini şöyle tarif ediyor: “Biyolojik ışık üretme özelliğine sahip, akıntı ve rüzgârlarla sürüklenen ve bir şeye dokunduğunda ışık veren deniz hayvanı.”

Yakamozun bilimsel tanımı

Uzmanlar ise yakamozu kısaca “bazı canlı organizmaların, bir takım kimyasal reaksiyonlar sonucu oluşturdukları biyolojik ışık üretme becerisi” olarak tanımlanan, bir tür biyolüminesans, yani biyolojik ışınım olarak özetliyorlar.

Biyoloji uzmanları, halk arasında yaygın şekilde “ayın şavkı” ve “mehtap” ile karıştırılan ışıltının asıl kaynağının, Latince adı “Noctiluca Milliaris” olan bir plankton tür olduğuna dikkat çekiyor ve sözkonusu canlının, karşılaştırma yapmak gerekirse, “ateş böceğinin denizde yaşayan versiyonu” şeklinde tarif edilmesinin mümkün olduğunu belirtiyorlar.

Yakamoz için karanlık gerekiyor

Mehtabın oluşumu için ay ışığına ihtiyaç duyulurken yakamoz için tam aksinin geçerli olduğuna dikkat çekiliyor. Sözkonusu canlıların balık sürülerinin geçişi gibi kinetik enerji hareketiyle açığa çıkan ışığın ay ışığından daha cılız olması, yakamoz oluşumu için ay ışığının görülmediği, karanlık geceleri şart kılıyor.

Yazarların seçimi

Türkçenin en güzel sözcüğüne ilişkin ünlü yazarlar arasında 2004 yılında bir gazete tarafından araştırma yapılmıştı. Şairler Fazıl Hüsnü Dağlarca “Türkçe”, İlhan Berk “Gökyüzü” derken roman yazarı Adalet Ağaoğlu “Hayat”ı en güzel sözcük seçmişti. Elif Şafak’ın “Esrar”, Enis Batur’un “Su”yu önerdiği en güzel Türkçe sözcüğe yazar Selim İleri “Yağmur”u uygun bulmuştu.