Dünya ticaret görüşmelerinde uzlaşma arayışı

Dünya ticaret görüşmelerini başarıya ulaştırma imkanlarını görüşmek üzere dünya ticaretinin ağır topları Almanya’nın tarihi Potsdam kentinde biraraya geldiler. ABD, Hindistan ve Brezilya’nın ekonomi ve ticaret bakanlarıyla Avrupa Birliği Komisyonu’nun ticaretten sorumlu üyesi Peter Mandelson, uzlaşma imkanlarını ele almak amacıyla Dünya Ticaret Örgütü Başkanı Pascal Lamy ile masaya oturdular.

Peki dünya ticaret anlaşmasının yenilenmesi için sürenin kısalması uzlaşma gönüllülüğünü arttıracak mı? ABD Başkanı’nı, Doha turu dünya ticaret görüşmelerinde taviz vermekle yetkilendiren yasanın süresi ay sonunda doluyor. Basına kapalı olarak yapılan Potsdam buluşmasında kısmi uzlaşma sağlanması ise Başkan George Bush’un Kongre’den yeniden yetki almasını kolaylaştırabileceği belirtiliyor. Zira Kongre’nin Başkan’a tanıdığı müzakere yetkisi kalktığı takdirde 2008’deki başkanlık seçimlerinden önce Doha turunun yeniden gündeme getirilmesi mümkün olmayacak.

Dünya ticaret görüşmelerinde son dakikada uzlaşmaya varılması ise artık gelenek haline geldi. Bu nedenle ihtiyatlı iyimserlik taşan Almanya Ekonomi Bakanı Michael Glos, “Taraflar üzerindeki baskı ve mutlaka sonuç almak gerektiği kanaati yaygınlaşıyor” değerlendirmesinde bulundu.

Üye ülkeler katılmıyor

Ancak Potsdam’ın tarihi otellerinden birinde başlayan görüşmelere Glos, gibi diğer AB ülkelerinin ekonomi bakanları da katılmadı. Çünkü AB’nin dış ticari ilişkileriyle yetkili tek kurum Birlik Komisyonu. Ancak Komisyon’un da önce üye ülkelerin onayını alması gerekiyor. Ama üye ülkelerin beklentileri ise birbirinden farklı. Almanya öncelikle sanayi ürünlerindeki vergi oranının düşürülmesini isterken, Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy de Fransız üreticinin çıkarlarına öncelik tanıyor.

Birlik ülkeleri arasındaki uyuşmazlık, global ticarete de aynen yansıyor. Ülkeler ve ülke grupları arasındaki anlaşmazlığın temelinde, başta AB ve ABD olmak üzere batılı sanayi ülkelerinin tarım sektörüne ödedikleri sübvansiyonlar yatıyor. Avrupa Birliği, ABD’den yılda 23 milyar doları bulan tarım sübvansiyonlarının azaltılmasını, ABD ise AB’den tarım ürünlerine uygulanan ithalat vergisinin düşürülmesini talep ediyor.

Kalkınma halindeki ülkelerin tek isteği ise zengin sanayi ülkelerinin pazarlarını Üçüncü Dünya’nın tarım ürünlerine açmaları. Sanayi ülkeleri de karşılığında kalkınma halindeki ülkelerin sanayi ve hizmetler sektörlerindeki ithalat kısıtlamalarına son vermelerini talep ediyorlar. Uzmanlar ise karşılıklı engellerin kaldırılmasıyla dünya ticaret hacminin yüzlerce milyar dolarlık genişleme göstereceğini hesaplıyor.

Son dakika uzlaşması bekleniyor

Bu arada cumartesi gününe kadar devam etmesi öngörülen Potsdam’daki ticaret görüşmelerinin Pazar gününe sarkması da ihtimal dahilinde. İyimser gözlemciler, cumartesiyi pazara bağlayan gecen uzlaşmaya varılmasının sürpriz olmayacağını belirtiyorlar.