Dünya tarihinde bir dönüm noktası: Mülteciler

BM, Suriye ve Güney Sudan gibi kriz bölgeleri nedeniyle 2015 yılının son günlerinde dünya genelinde mültecilerin sayısının 60 milyonu aşmasını bekliyor. Geçen yıl bu sayı 59 milyon 500 bin ile tarihi bir rekor kırmıştı. BM, mülteciler için dünya genelinde ‘hoşgörü, empati ve dayanışma’ talep ediyor.

Suriye iç savaşının beşinci yılında da ülkede çatışmaların aynı şiddette devam etmesi, milyonlarca Suriyelinin ülkesini terk etmesine neden oldu. Türkiye, Lübnan, Ürdün gibi komşu ülkelere sığınan Suriyelilerin sayısı 4 milyon 185 bine ulaştı. Türkiye’ye sığınanların sayısı 2 milyonu, Lübnan’a sığınanların sayısı ise 1 milyonu aştı.

Terör örgütü IŞİD’in Suriye ve Irak’ta nüfuz ettiği alanları genişletmesinin IŞİD’in dünya görüşünü benimsemeyen azınlıklar üzerinde yıkıcı etkileri oldu. Başta Iraklı Ezidiler olmak üzere, azınlık mensupları evlerini, yurtlarını terk ederek güvenli yerlere sığınmak zorunda kaldı. Tecavüze uğrayan, köleleştirilen Ezidi kadınların dramı 2015’in unutulmayacak olayları arasında yerini aldı.

Birçok uzmana göre, Avrupa mülteci baskısı nedeniyle İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana tarihin en zorlu sınavıyla karşı karşıya. Uluslararası Göç Örgütü, yılsonunda Avrupa’ya ayak basan sığınmacıların sayısının 1 milyonu geçtiğini açıkladı. Suriye’nin yanı sıra, Afrika ülkeleri, Irak ve Afganistan gibi ülkelerden de binlerce kişi Avrupa’ya akın ediyor.

Uluslararası Göç Örgütü’nün verilerine göre, Avrupa’ya gelen sığınmacıların çoğu tehlikeli deniz yolunu tercih etti. Örgüt, Afrika ve Türkiye kıyılarından Avrupa’ya deniz yoluyla 971 binden fazla kişinin geldiğini açıkladı. Denizde yaşanan tekne facialarında ölenlerin sayısı 3 bin 700 olarak açıklandı.

Suriyeli 3 yaşında Aylan Kurdi’nin Bodrum’da kıyıya vuran cesedi, deniz yoluyla Avrupa’ya kaçmak isterken yaşanan faciaların sembolik bir fotoğrafı olarak hafızalara kazındı. Fotoğrafın ardından sosyal medyada #kıyıyavuraninsanlık etiketiyle çok sayıda paylaşım yapılmış, bazı ülkeler mülteci politikasını gözden geçirmiş ve daha fazla sığınmacı kabul edeceklerini açıklamıştı.

Batı Avrupa’ya yönelik göç baskının artması, Balkan rotası üzerindeki ülkeleri sert önlemlere başvurmaya itti. Macaristan ve Sırbistan’ın ardından Hırvatistan da sınırını tel örgüyle kapattı. Slovenya, Hırvatistan, Sırbistan ve Makedonya 19 Kasım’dan itibaren sadece Suriye, Afganistan ve Iraklı sığınmacıları kabul ediyor. Diğerlerinin geleceği ise belirsiz…

Mülteci krizi, bu yıl Alman politikasının en çok tartışılan konularından biri oldu. Sığınmacıların çoğunun Almanya’ya gelmek istemesi Almanya’yı bir ikilemle karşı karşıya bıraktı. Başbakan Merkel ise tavrını özelilikle savaş bölgelerinden gelen sığınmacıların kabul edilmesi yönünde koydu. Merkel’in “Biz bunu başarırız” sözü 2015’in en çok tartışılan siyasi söylemlerinden biri oldu.

Avrupa üzerindeki göç baskısı, sığınmacılara karşı işbirliği konusunda AB ile Türkiye’yi yakınlaştırdı. 29 Kasım’da Brüksel’de düzenlenen zirvede taraflar, düzensiz göçü engellemek üzere Ortak Eylem Planı’nı uygulama konusunda uzlaşmaya vardı.

Avrupa’nın yanı sıra dünyanın geri kalan bölgelerinde de iç savaş, yoksulluk, siyasi baskı ve istikrarsızlıklardan kaçan mültecilerin dramı 2015’e damgasını vuran olaylar arasında yer aldı. Örneğin Güney Asya’da 6 bin Rohingyalı Müslüman ve Bangladeşli göçmenin durumu tartışma yaratmıştı. Malezya’nın göçmen teknelerini geri çevirmesi tepki çekmişti.

Küresel ısınma ve iklim değişikliğinin yol açtığı sel, kuraklık gibi doğal afetlerin dünya genelinde 25 milyon kişinin göç etmesine neden olduğuna dikkat çekiliyor. Uzmanlar, bu sayının çevresel nedenlerle göç edenlerin siyasi ihtilaflardan kaçanların sayısından daha fazla olduğunu ortaya koyduğuna dikkat çekiyor. İklim mültecilerinin sayısının gelecek yıllarda daha da artması bekleniyor.