Ankara'da Antony Blinken'ın ziyareti bekleniyor
2 Kasım 2023
İsrail ile Hamas arasındaki çatışmaların ve Ortadoğu'da gerginliğin sıcaklığını koruduğu bir dönemde henüz resmi olarak açıklanmamakla birlikte ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın 5 Kasım'da Ankara'ya yapması beklenen ziyareti Türkiye ve iki ülke ilişkileri açısından önem taşıyor.
Blinken'ın geleceğini ilk olarak Türkiye'deki diplomatik kaynaklar duyururken ABD'li Bakan'ın resmi programında ise bu ziyarete yer verilmedi. Ancak ABD'li kaynaklar, Blinken'ın sadece bu kez değil tüm ziyaret programlarında zaman zaman ekstra duraklara uğrayabildiğini belirterek Ankara'ya gelme ihtimalini dışlamıyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada Blinken'ın 2-10 Kasım günleri arasında İsrail, Ürdün, Japonya, Güney Kore ve Hindistan'ı kapsayan bur tura çıkacağı belirtildi.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller dünkü basın toplantısında Blinken'ın Cuma günü İsrail ve Ürdün'e gideceğini belirterek Türkiye ziyaretini ise doğrulamamıştı.
Daha önce de bölgeyi ziyaret eden ancak o ülkeler içine Türkiye'yi dahil etmeyen Blinken'ın bu kez gelip gelmeyeceği hâlâ kesin değil iken Ankara'nın bu ziyareti çok istediği biliniyor.
Blinken daha önce 6 Şubat depremlerinin ardından dayanışma için Ankara'ya gelmişti.
Türkiye'nin İsrail'e karşı sertleşen tepkisi
Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'e düzenlediği terör saldırısının ardından İsrail, Gazze'ye önce yoğun bir hava bombardımanı başlattı, ardından da hava operasyonlarına nokta kara operasyonları eşlik etti.
Türkiye ise saldırıların ilk zamanlarında ihtiyatlı bir politika takip ederek taraflara itidal tavsiye etmiş, ancak İsrail'in saldırılarında daha fazla sivilin hayatını kaybetmesi ve diğer etkenlerle daha sert bir tutum takınmaya başlamıştı.
Blinken'ın Hamas'ın ilk saldırısının hemen ardından 12 Ekim'de İsrail'i ziyaret ederek "Buraya sadece bir Dışişleri Bakanı olarak değil bir Yahudi olarak geldim" şeklindeki açıklaması ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın tepkisine yol açmıştı.
Erdoğan, Blinken'ın bu sözlerine karşılık 13 Ekim'de şunları kaydetti:
"Bunu söylediğin zaman karşındakiler 'Ben de bölgeye bir Müslüman sıfatıyla yaklaşıyorum' derse ne diyeceksin? Bak biz Yahudi, öbür tarafta Türk, öbür tarafta şu bu demiyoruz. Karşındakine 'insan' sıfatıyla yaklaşacaksın. Yahu o çocukların halini görmüyor musun? O şehit edilen yavruların halini görmüyor musun? Annelerinin babalarının ne hale geldiğini görmüyor musun?"
Sonraki günlerde Hamas'ı terör örgütü olarak tanımadığını söyleyen Erdoğan, İstanbul'daki Filistin mitinginde İsrail'i "soykırım" uygulamakla suçladı ve bunun üzerine İsrail güvenlik nedeniyle zaten ayrılmış olan Ankara'daki büyükelçisini istişareler için çağırdığını açıkladı.
Gündemde Gazze ve İsveç var
Blinken’ın resmen açıklanmayan ancak beklenen Ankara ziyaretindeki görüşmelerin ana gündem maddesini bu aralar tüm dünyayı etkisini altına alan Gazze’deki gelişmeler olacak.
Türkiye gelinen noktada taraflar arasında ateşkes sağlanmasını, bölge aktörlerinin bir araya geleceği bir platformda bu sorunun ele alınmasını veTürkiye’nin de dahil olabileceği garantörlük sisteminin tartışılması gerektiği ilkelerini savunuyor. ABD’nin ise bu aşamada ateşkese uzak olduğu, insani yardım ve rehinelerin kurtarılması için “mola” olabileceğini, İsrail’i de sivillerin hayatına daha çok dikkat etmesi gerektiği yönünde uyardığı biliniyor.
Bu arada sadece Blinken’ın olası ziyaretinden ayrı olarak ABD Dışişleri Bakanlığı Danışmanı Derek Chollet de bugünlerde Ankara’da olacak. Chollet, önce İsrail’i ziyaret edecek ardından ise Türkiye’ye gelecek. ABD’li kaynaklara göre bu iki ziyaret birbirinden bağımsız.
Erdoğan 12 Ekim’de yaptığı açıklamada ABD’nin bölgeyi uçak gemisi göndermesini eleştirerek "ABD nere, Akdeniz nere? Ne işin var senin orada? ABD gibi bir ülkeye barışı tesis mi yakışır, yoksa oraya benzinle körükle gitmek mi yakışır?" demişti.
İki ülkenin ortak gündemindeki bir başka konu ise İsveç’in NATO üyeliği. Gazze’deki sıcak çatışmalar nedeniyle gözlerin Ukrayna’dan uzaklaştığı bir dönemde İsveç’in NATO’ya katılım protokolünün TBMM'deki onay süreci İttifak için önem taşıyor. ABD ve İttifak ülkeleri onay sürecinin bir an önce sonuçlanmasını arzu ederken Ankara onay sürecinin Meclis’teki takvimini ABD’den talep ettiği F-16'larla ilgili gelişmeleri de takip ederek ayarlamaya çalışıyor.
Katılım protokolü en son TBMM Dışişleri Komisyonu'na gönderilmişti. Komisyon Başkanı Fuat Oktay "(İsveç'in NATO'ya katılım protokolü) Yurt dışından gelen heyetlere, 'Bizim Dışişleri Komisyonu olarak kendi gündemimiz var. Yeri ve zamanı geldiğinde o konu da gündeme alınacaktır' diyorum" ifadesini kullanmıştı.
İsveç’in NATO’ya katılımını parlamentosunda onaylamayan iki ülke Türkiye ve Macaristan.