61. Frankfurt Kitap Fuarı'nda Türk Edebiyatı

61’inci Frankfurt Kitap Fuarı bugün (18.10) sona eriyor. Bu sene Çin’in onur konuğu olduğu fuarın, geçen seneki onur konuğu ise Türkiye idi. Fuara bu sene Türkiye ulusal standında 34, çocuk kitapları yayıncıları bölümünde ise 6 olmak üzere Türkiye’den 40 yayınevi katıldı. Ayrıca kültürel ve sektörel tanıtım faaliyetlerinden oluşan 20 etkinlik düzenlendi ve aralarında Mario Levi, Ayşe Kulin, Gülten Dayıoğlu gibi isimlerin de bulunduğu 22 yazar fuardaki çeşitli panellere ve okuma etkinliklerine katıldı.

Türkiye Yayıncılar Birliği Genel Sekreteri Metin Celal, Türkiye’nin onur konuğu olmasından bu yana geçen bir yıllık süreyi şöyle değerlendirdi: “Onur konuğu olmak bir başlangıç adımıdır. Bu yıl buraya zaten bu kadar yoğun katılmamızın sebebi de o adımı devam ettirmek içindir. Bu tür çeviri işleri, yabancı dillerde yayımlanma gibi işler, kısa bir periyotta olacak işler değil, süreç içinde olacak. Ama görüyoruz ki bazı Türk yazarları, geçen yıl kitapları yayımlanan Türk yazarları çok büyük başarılar kazandılar. Onların yeni kitapları çıkacak. Örneğin Mario Levi, Oya Baydar, Şebnem İşigüzel gibi yazarlar yeni, kontratlar yaptılar ki bizim bilmediğimiz yazarlar da vardır. Zaten amaç bu, bu katılımlar devam ettiği sürece bu yolda yol alacağımızı düşünüyoruz.”

"Onur konukluğu önyargıların kırılmasına yardımcı oldu"

Metis Yayınları’ndan Müge Gürsoy Sökmen, Türkiye’nin geçen sene Frankfurt Kitap Fuarı’nın onur konuğu olmasının, Türk edebiyatına karşı var olan bir takım önyargıların kırılmasına yardımcı olduğunu belirtti. Sökmen, "ben 86’dan beri Frankfurt Kitap Fuarı’na geliyorum. Yıllarca yazarlarımı tanıtmaya çalıştım, hep karşıma çıkan, 'biz geçen sene bir Türk yazar basmıştık, artık bir tane daha Türk istemeyiz' ya da 'bunlar çok modern, bunlar yeteri kadar Anadolulu değil, yeterli kadar Şarklı değil' gibi yaklaşımlarla ben çok karşılaştım. Bu kotaları ve önyargıları kırmak önemliydi. Geçen sene pek çok yayın organında 'ne kadar şaşırtıcı, ne kadar değişik, ne kadar derin bir edebiyat varmış' lafını duyduk, zaten amacımız da buydu” dedi.

TEDA Projesi büyüyor

Türk Edebiyatı'ndan eserlerin yabancı dillere çevrilmesini teşvik etmek amacıyla Türkiye'de 2005 yılından bu yana TEDA-Çeviri ve Yayım Destek Projesi yürütülüyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen bu proje kapsamında 2005 yılından bu yana 325 Türkçe eser yabancı dillere çevrildi. Frankfurt Kitap Fuarı, Türkiye Ulusal Yürütme Komitesi Genel Koordinatörü Ümit Yaşar Gözüm, son bir yıl içinde TEDA’ya başvuruların arttığını söyledi. TEDA projesi kapsamında Frankfurt Kitap Fuarı onur konukluğundan sonraki bir yıl içerisinde yapılan başvuru sayısı 200 olduğunu belirten Gözüm, "bunların birinci oturumunda 100’e yakınına destek verilmiştir. İkinci dönem toplantısıyla beraber ki bu kasım başında olacaktır, bu sayının yine 150 civarında olması bekleniyor ki, bir yılda Türk edebiyatından ya da Türk yazarlarının eserlerinden 100 eserin farklı ülkelerde, farklı tanınmış yayınevleri tarafından yayımlanması pek alıştığımız demeyeyim ama çok kolay ulaşılabilecek bir başarı değil" şeklinde konuştu.

Öte yandan yayınevleri TEDA projesinde yayıncıların da fikirlerine başvurulmasını istiyor. Metis Yayınları’ndan Müge Gürsoy Sökmen TEDA Projesi'nin çok büyük bir avantaj olduğunu belirtirken, "TEDA'nın içerisinde yayın dünyasını iyi bilen insanların da yardımlarını almaları gerekiyor. Çünkü sonuçta, bir kitabın dışarıda yayımlanması önemli ama mümkünse etkin yayınevleri tarafından yayımlanması, sirkülâsyona girmesi de önemli. O açıdan yayın dünyasından destek alınabilir diye düşünüyorum" dedi.

Türkiye-Çin karşılaştırması

Çin'in onur konuğu olduğu 61'inci Frankfurt Kitap Fuarı, bu sene kimi spekülasyonlara da sahne olmuş, fuarın başlamasından önce bazı rejim muhalifi yazarlar, Çin hükümetinin baskısıyla karşılaşmıştı. İsviçreli Yayınevi Unionsverlag’ın “Türk Kütüphanesi” Proje Yöneticisi Alice Grünfelder, Çin-Türkiye karşılaştırması yaparak, “Konuk ülke Çin ve Çin’in çok sorunlu bir konuk olduğunu düşünüyorum. Ben Çin uzmanıyım ve ülkeyi çok iyi tanıyorum. Bu sene sürekli olarak Türkiye’nin onur konuğu olduğu geçen seneyi özlemle anıyorum. Bence muhteşem bir organizasyon yaptılar. Ülke standının estetik güzelliğinden, tartışmaya hazır tutumlarından, muhalif yazarları çağırmalarına, edebiyatın tanıtılmasına kadar her çok iyi organize ettiler. Çinlilerin bu konuda alması gereken daha çok yol var" değerlendirmesinde bulundu.

Kriz fuarı vurdu

Türk yayıncıların fuara ilişkin genel görüşleri ise küresel krizin etkilerinin hissedildiği yönünde. Türkiye Yayıncılar Birliği Genel Sekreteri Metin Celal, “bu sene genel olarak fuar çok sakin, sanıyorum dünya ekonomik kriziyle ilgili bir olay. Sekizinci halde küçülme olmuş, katılmayan yayıncılar var. Profesyonel izleyici açısından da azalma görünüyor. Tabii onun buraya (Türkiye Standı'na) etkisi oluyor ister istemez” derken, Varlık Yayınları'nın ortaklarından Osman Deniztekin ise fuardaki durgunluğu “benim bu sene 30. yılım, ilk defa olarak bu kadar sakin görüyorum. Onun nedeni de küresel finansal gerileme, o da tabii herhalde buraya da yansıyordur, tahmin ediyorum" sözleriyle yorumladı.

Haber: Başak Özay / Deutsche Welle

Editör: Ahmet Günaltay