Invazivne vrste: zašto ih ne bismo naprosto jeli?

Džes Grifits je suvlasnik i glavni kuvar restorana „Dai Due“ u gradu Ostinu u američkoj saveznoj državi Teksas. U koncipiranju jelovnika veoma mu je važno da koristi regionalne proizvode i da se pridržava načela održivosti, pa zato često stavlja na svoj jelovnik – divlje svinje. Grifits smatra da  je ubijanje divljih svinja ekološka nužnost.

Divlje svinje, tzv. „feral hog“ ili „Razerback“, spadaju u invazivne vrste koje u Sjedinjenim Državama nanose posebnu štetu. Smatra se da je bolje da su mrtve nego žive. Zbog toga je u Teksasu sezona lova na njih otvorena tokom čitave godine. Vlasti izričito podstiču ljude da ubiju što je više moguće divljih svinja.

Osim toga, one su nesumnjivo dobar izvor proteina, naglašava Grifits. „Kad bih morao da navedem samo jedno meso koje je za nas posebno dobro, ne bih morao ni da razmišljam: to je upravo ovo meso.“

Zašto su divlje svinje u SAD problem?

Divlje svinje nisu autohtona vrsta u Sjedinjenim Državama. One potiču od ukrštanja divljih svinja uvezenih radi lova i domaćih svinja koje su takođe doneli evropski kolonisti. S obzirom na to da se razmnožavaju isto tako brzo kao i domaće svinje, njihov broj se u SAD tokom godina eksponencijalno povećao – na šest milijuna životinja, koliko se procenjuje da ih ima. A polovina njih živi u južnoj saveznoj državi Teksas.

Širenje poljoprivrednih površina pružilo im je odlične uslove: velika polja žitarica privlače ih kao besplatni restorani, a i pružaju im zaklon od ljudi.

„Razerbac“ svinje ne jedu samo useve, već ubijaju i manju stoku, a uzrokuju i štetu u ruralnim i urbanim područjima. Prema Džonu M. Tomeceku, biologu za divlje životinje sa Univerziteta Teksas A&M, šteta iznosi više od 500 miliona dolara godišnje.

Šteta koju te svinje nanose samim eko-sistemima mnogo je teže izmeriti. U to se ubraja njihov apetit za semenkama drveća, kao i jajima ptica i kornjača. One takođe oštećuju osetljiva zemljišta u potrazi za hranom, zagađuju potoke, jezera i reke svojim izmetom. U nekim područjima ih love medvedi i povremeno planinski lavovi, ali u Teksasu nema predatora koji ih imaju na jelovniku.

Invazivne vrste uzrokuju ogromne štete širom sveta

Ovu karakteristiku američke divlje svinje dele s mnogim invazivnim vrstama širom sveta, poput crvenih lavljih riba iz južnog Pacifika i Indijskog okeana, koje se šire Karibima i po Sredozemlju, ili kineskih vinogradskih puževa iz Azije koji stvaraju probleme u SAD i Kanadi.

Kada se neizvorna vrsta nastani u novom staništu i nema ničega što bi je držalo pod kontrolom, obično je neverovatno teško sprečiti njeno masovno širenje.

Prema Međuvladinoj naučno-političkoj platformi o biološkoj raznolikosti i uslugama eko-sistema (IPBES), invazivne vrste igraju ključnu ulogu u 60 odsto izumiranja vrsta na globalnom nivou. Štete koje uzrokuju sada iznose više od 420 milijardi američkih dolara godišnje, prema procenama iz 2019. godine. Od 1970. štete su se svake decenije učetvorostručile.

Kako bi se sprečilo širenje neizvornih biljaka i životinja, trebalo bi sprečiti da se uopšte ustale, kaže Morelija Kamačo-Servantes, biološkinja i voditeljka laboratorije za invazivne vrste na Nacionalnom autonomnom univerzitetu Meksika. „Kada jednom stignu tamo gde ne pripadaju, morate prilično brzo da ih iskorenite. A pod iskoreniti mislim na potpuno uništenje“, kaže ona.

Kako iskoreniti invazivne vrste?

Postoje različiti načini za to. Divlje svinje mogu da se, na primer, uhvate u velike grupe i ubiju ili da se smanji njihov broj otrovnim mamcima. S obzirom na to da su svinje vrlo inteligentne, stručnjaci savetuju da je najbolje istrebiti čitavo krdo kako se životinje ne bi međusobno učile kako da izbegavaju ljude.

Za Teksas, Ministarstvo poljoprivrede SAD preporučuje ubijanje svinja iz helikoptera. To je najjednostavnija metoda. Vlasti takođe aktivno podstiču građane da ubijaju invazivne vrste, kao što su neke vrste invazivnih insekata na severoistoku SAD ili koze i pacovi na meksičkim ostrvima.

Invazivne vrste na jelovniku

Mnogim ljudima očigledno je lakše da se suprotstave invazivnoj vrsti ako mogu da je jedu – kao što je to slučaj s invazivnim crvenim lavljim ribama u meksičkom Karibiku.

„Počeli su da love ribu kako bi je jeli“, kaže Kamačo-Servantes. „Razvili su kreativne recepte za pripremu i prodali mnogo ribe – dakle, mnogo su lovili. I sada je broj tih riba veoma mali.“

Broj divljih svinja u Teksasu još uvek nije pod kontrolom. Zbog njihovog brzog razmnožavanja, prema vlasniku restorana Grifitsu, ne može se očekivati da će se to brzo promeniti. „Moramo svake godine da ubijemo oko 70 odsto njih kako bismo zadržali populaciju na sadašnjem nivou“, kaže dok stručno raseca mrtvu svinju.

Ali, konzumacija divljih svinja iz Teksasa ima još jednu prednost, smatra kuhar. „Svaki kilogram divlje svinjetine koji možemo da poslužimo, to je kilogram mesa manje iz industrijskog uzgoja.“

*ovaj članak je najpre objavljen na engleskom, a preuzet je sa nemačkog jezika

Neki od izvora:

National Invasive Species Information Center:

https://www.invasivespeciesinfo.gov/terrestrial/vertebrates/wild-boar 

NOAA Fisheries: Impacts of Invasive Lionfish: https://www.fisheries.noaa.gov/southeast/ecosystems/impacts-invasive-lionfish

Invasive species around the world (IPBES Report): https://www.ipbes.net/IASmediarelease