Sulltanati i Omanit: Fundi i 1001 netëve?
Të gjithë sundimtarët arabë, që qeverisnin prej dekadash, u dëbuan nga pushteti në vitin 2011.Që të gjithë? Jo. Sulltani i Omanit qeveris prej katër dhjetëvjeçarësh dhe vazhdon të jetë po aq i respektuar si dikur.
Monark në Orient
I pamartuar dhe pa fëmijë: Qabus bin Said al-Said përbën një përjashtim në mesin e monarkëve arabë. Që prej më shumë se katër dhjetëvjeçarësh ai qëndron në krye të Sulltanatit Oman – më gjatë se të gjithë sundimtarët e tjerë në Lindjen e Mesme. Më 18 nëntor ai mbushi 75 vjeç dhe kremtoi edhe jubileun e 45-të të marrjes së fronit.
Zhvillim me shpejtësi marramendëse
Sulltani Qabus e ka modernizuar Omanin me një shpejtësi marramendëse. Para 45 vitesh Sulltanati bënte pjesë në vendet më të prapambetura të botës arabe. Që nga ajo kohë, sipas raportit të zhvillimit të Kombeve të Bashkuara, Omani ka bërë përparimet më të mëdha në të gjithë botën. E gjithë kjo qe e mundur falë të ardhurave nga nxjerrja e naftës, e cila në Oman filloi në vitet 1960.
Detarë të famshëm
Në periudhën e antikitetit Omani ishte i famshëm për temjanin, më vonë për tregtinë e bakrit. Në shekullin e 17-të dhe të 18-të Sulltanati përjetoi një periudhë lulëzimi: Ai sundonte një pjesë të madhe të bregdetit afrikano-lindor dhe për një kohë të caktuar pati rezidencën e vet edhe në Sansibar. Por me ardhjen e Imperializmit vendi e humbi rëndësinë e tij politike dhe ekonomike.
Nga Mesjeta në kohët moderne
Para 45 vitesh vetëm në kryeqytetin Maskat kishte rrugë të zgjeruara. Elektriciteti dhe uji i rrjetit ishin diçka e rrallë. Sot Omani ka një rrjet rrugor, i cili shtrihet deri në çdo cep të vendit. Edhe në zonat e largëta ka shkolla dhe spitale – dhe në të gjithë vendin ka më shumë se 20 shkolla të larta dhe universitete.
Përkrahja e grave
Qeveria e Omanit përkrah sidomos gratë. Ata mund të lëvizin të lira nëpër Oman dhe të punojnë në përputhje me specializimin e tyre. Në universitetin shtetëror Sulltan Qabus ka madje një lloj kuote për burrat, pasi në të shumtën e rasteve gratë e reja kryejnë maturën me mesatare më të larta se bashkëmoshatarët e tyre meshkuj.
Shkretëtirë e pafund
Me më pak se katër milionë banorë dhe një sipërfaqe, e cila i përgjigjet asaj të Gjermanisë Perëndimore, Omani bën pjesë në vendet më pak të populluara të botës. Sipërfaqe të tëra të Sulltanatit janë të mbuluara nga shkretëtira. Duke qenë se në vend rezervat e naftës janë të kufizuara, qeveria ndërkohë po përqendrohet në burime alternative të ardhurash – si për shembull turizmi.
Natyrë dhe luks
Vitet e fundit Omani është kthyer në një destinacion të pëlqyer pushimesh. Në portin e Maskatit kanë filluar të ankorojnë rregullisht edhe anije kroçerash. Kombinimi i kulturës tradicionale me hotelet luksoze po sjell një numër turistësh gjithnjë e në rritje. Ndërkohë aeroporti i Maskatit po zgjerohet dhe hotelet po shtohen.
Vështirësi ekonomike
Turizmi sidoqoftë nuk mund t’i kompensojë të ardhurat në rënie nga nxjerrja e naftës. Deri tani ai kontribuon vetëm me më pak se 6% në prodhimin e brendshëm bruto. Vendi ndodhet kështu para sfidave të mëdha ekonomike: Popullsia dhe pritshmëritë e saj po rriten.
Popullsi e re
Çdo vit me dhjetëra-mijëra të rinj në Oman, shumë prej të cilëve të pajisur me diplomë universitare, vërshojnë drejt tregut të punës. Por pjesa më e madhe e tyre nuk gjejnë pune. Papunësia është e lartë, sidomos në radhët e të rinjve. Shumica duan të punojnë në sektorin shtetëror, pasi atje kushtet janë më të mira se në sektorin privat.
Trazira në Sulltanat
Nën frymën e Pranverës Arabe edhe në Oman pati trazira. Mijëra njerëz demonstruan kundër korrupsionit dhe për kushte jetese më të mira. Qeveria tregoi mirëkuptim dhe gatishmëri veprimi në lidhje me shumë nga kërkesat dhe vala e protestave pushoi. Gjatë përleshjeve të paktën një njeri humbi jetën – një ngjarje shokuese për të gjithë vendin, i cili njihet si veçanërisht i paqtë.
Islami i traditës së Ibaditëve
Shumica e muslimanëve në Oman janë ibaditë dhe nuk bëjnë pjesë kështu as tek sunitët e as tek shiitët - një arsye kjo, se përse Sulltani në mënyrë të qëndrueshme e mban vendin jashtë konflikteve me sfond fetar të rajonit. Ai më tepër luan rolin e ndërmjetësit – si për shembull në rastin e marrëveshjes mbi armët bërthamore midis SHBA dhe Iranit ose në rastet e pengmarrjeve në rajon.
Kush do të jetë pasardhësi?
Në 45 vjetorin e marrjes së fronit portreti i Sulltan Qabus zbukuron fanella, flamuj dhe spila. Edhe pse prej dekadash në pushtet, monarku absolut vazhdon të jetë i pëlqyer. Por shumë omanë pyesin veten se kush do të jetë udhërrëfyesi i ardhshëm i vendit. Ende s'dihet se kujt do t’ia kalojë fronin monarku pa trashëgimtarë, dhe kush do të marrë përsipër sfidat, që kanë dalë në pah prej vitesh.