Bota nën tapat e verës së gazuar

Vera me gaz dhe nata e vitit të ri janë të pandara nga njëra-tjetra: fishekzjarre të zhurmshme dhe pije të zhurmshme. Me bulëzat që formohen në gotën e spumantes është marrë një degë speciale e shkencës, e quajtur „flluskologjia“.

Ngadalësimi i fomimit të flluskave në verën me gaz, në mënyrë që ajo të mbetet më gjatë e freskët, këtë kishin si objektiv të punës së tyre një grup fizikantësh dhe kimistësh në Francë, atdheun e shampanjës. Kështu lindi një fushë e re shkencore, flluskologjia. Flluskologët mund të mbështeteshin në njohuritë e prodhuesve francezë të shampanjës.

Para rreth 300 vjetësh ata kishin krijuar metoda praktike për të krijuar fillimisht flluskat në verë. Dhe kjo nuk është aspak e lehtë: „Nëse vera nuk ka fermentuar si duhet atëherë shkumëzon tepër dhe është tejet e ëmbël, shija nuk është ende e mirë“, shpjegon Matthias Drieß, i cili si profesor kimie në Universitetin Teknik të Berlinit është marrë me njohuritë e degës së flluskologjisë. „Nëse kjo verë e pafermentuar hidhet në shishe dhe i hap ato disa javë më vonë, ajo krijon shumë flluska dhe është më pak e ëmbël.“E megjithatë nuk është përftuar ende verë me gaz, pasi edhe atëherë vera ka ende disa përbërës shijeje, që nuk shijojnë edhe aq mirë. #bbig'

Për ta përmirësuar shijen e verës së tyre të fermentuar në shishe, prodhuesit e shampanjës kishin zhvilluar një procedurë të tyren: fillimisht bënin fermentimin me ndihmën e fermentuesve të zakonshëm të verës. Fermentuesit shkaktojnë çlirimin e molekulave të sheqerit dhe dioksidit të karbonit në formë gazi, një pjesë e madhe e të cilit çlirohet në atmosferë. Pak para përfundimit të këtij procesi, prodhuesit e verës e fusin verën në shishe të mbyllura mirë ku dioksidi i karbonit formon një trysni prej pesë e gjysmë atmosferësh, ose rreth dy herë më shumë se sa trysnia në gomat e makinave. Kështu gazi shpërbëhet në verë. Pastaj shishet e shampanjës i nënshtrohen një procesi të rafinuar magazinimi – ky është shumë i rëndësishëm për krijimin e shijeve të ndryshme të spumantes ose shampanjës.

Acid karbonik apo dioksid karboni?

Megjithëse është dioksidi i karbonit ai që shpërbëhet nën trysni në verë apo në ujin mineral, në shumë etiketa p.sh. të shisheve të ujit mineral shkruhet: „përmban acid karbonik“. Prapa kësaj të dhëne fshihet ky proces kimik: nën trysni të lartë gazi, molekula e dioksidit të karbonit menjëherë pas krijimit thith molekulën e ujit, dhe kështu krijohet acid karbonik. Meqenëse acidi karbonik është molekulë shumë e paqëndrueshme, pas hapjes së shishesh dhe largimit të trysnisë ajo shpërbëhet shumë shpejt dhe del në formën e flluskave të dioksidit të karbonit.

Biokimi mbi gjuhë

Por jo vetëm syrit, edhe gjuhës i ofrohet jo pak nga dioksidi i karbonit. Ndjenja elektrizuese freskuese nuk vjen nga dioksidi normal i karbonit, që është parë më parë në gotë, ajo krijohet vetëm pas kontaktit me acidin karbonik.

Në gojë shampanja ose vera me gaz depërton në shtresat e poshme të sipërfaqes së ashpër të gjuhës. Atje ajo ndesh një ferment të trupit të njerut, që e forcon fillimisht efektin e perlëzimit. Vetëm ky perlëzim i përforcuar krijon atë impuls nervor që ne e përjetojmë si „fishekzjarre në gojë“. Dëshmia për këtë është që tek njerëzit, të cilët marrin ilaçe që e elimonojnë këtë ferment, edhe shampanja më e freksët është pa shije.

Miti i lugës së argjendtë

Por si i bëhet që shishja përgjysmë e shampanjës të shijojë edhe ditën tjetër? Në Gjermani besohet nga shumë vetë se për këtë në grykën e shishes duhet futur një lugë e argjendtë. Por për studiuesit kjo nuk është e vërtetuar. Sipas tyre më e rëndësishmja është që shampanja të mbahet e ftohtë. Pasi ngrohtësia jep energji për reaksionin e kundërt kimik nga acid karbonik në dioksid karboni. Sipas tyre në frigorifer shishja nuk duhet të jetë e mbyllur. Kjo mund të duket e çuditshme por mund ta provoni, është vërtet kështu. E megjithatë për një shampanjë vërtet të freksët dhe me shije të paharrueshme, vlen rregulla klasike: më e mira është që shishja të mbarohet sapo të hapet.