د لويې جرګې جريان او د کارې کمېټو غوښتنه
۱۳۹۹ مرداد ۱۸, شنبه
افغان سولې بهیر کې د شاوخوا ۴۰۰ طالب زندانیانو د خوشې کېدو په موخه د رابلل شوې مشورتې لویې جرګې په دویمه ورځ کاري کمېټې جرګې ته خپل راپورونه وړاندې کړل.
پر دایمي اوربند ټینګار
د ډيری کاري کمیټو په راپورونو کې ګډ ټکی دا دی چې د طالبانو د پاتې ۴۰۰ زندانیانو له خوشې کولو سره موافق دي، خو په دې شرط چې طالبان عمومي اوربند ومني.
د دې جرګې د ۳۰ مې کمیټې مشرې سهیلا وردګ د خپل رپوټ وړاندې کولو پرمهال ځینې نور شرطونه هم وړاندې کړل:
«افغان سولې لپاره باید د سیمي هېوادونو لکه پاکستان او ایران څخه ټینګ ضمانتونه واخېستل شي. امریکا او ناټو باید له طالبانو سره د شویو مذاکراتو مالومات او جزئیات شریک کړي، د دایمي سولې لپاره نړېوال ضمانتونه هم باید وي. په دې برخه کې د امریکا ضمانت ترټولو مهم دی.»
آغلې وردګ زیاته کړه چې د طالب زندانیانو د خوشې کېدو سره یې د همغږۍ مهم شرط دا هم دی چې طالبان باید د اوربند ضمانت په لیکنې بڼه ورکړي.
د کاري کمیټو په رپوټونو کې یو ستر ټکی دا هم و چې خوشې شوي طالبان باید بیا د جګړې ډګر ته ونه ګرځي.
د تیرو ۲۰ کلونو لاسته راوړنو برخلیک
د مشورتې لویې جرګې په ډیری کمیټو کې د ولسواک نظام په خوندیتوب ټینګار شوی.
د پنځمې کمېټې یوې غړې ماریه توتاخیل دویچه ویله ته په دې اړه وویل:
«زمونږ د کمیټې راپور دا و چې اوسني وضعیت کې پاتې کیدل نه غواړوږ سوله د حل لاره ده خو د شلو کالو لاسته راوړنو د خونديتوب سره په هیڅ لاسته راوړنو معامله د منلو نه ده.»
د کاري کمیټو په راپورونو کې یو مهم ټکی دا هم ؤ چې د طالب زندانیانو بشپړ نوملړ دې د هغوی د تورونو او جرمي قضیو په تفکیک له دوی سره شریک شي.
ډیری کمیټو په دې ټینګار کاوه چې د زنداني شویو طالبانو له منځه بهرني جنګیالي باید په هیڅ ډول خوشې نه شي.
د جرګې غړو له طالبانو هم غوښتنه وکړه چې د دولت ټول اسیران دې خوشې کړي.
د جرګې نظم نن بیا هم ګډوډ شو، ولې؟
د مشورتي لویې جرګې په لومړی ورځ یانې پرون جمعه هغه مهال ګډوډي رامنځته شوه، کله چې د دې جرګې یوې غړې بلقیس روشن د ولسمشر غني د وینا پرمهال د اعتراض په بڼه غږ پورته کړ چې «طالبانو ته باج مه ورکوی!»
په ټولیزو رسنیو کې د دغه اعتراض له امله د جرګې له تالاره هغه ویډیو لاس په لاس کیږي چې آغلې روشن په تاوتریخوالي سره ایستل کیږي او ان یوه میرمن یې په ځمکه راغورځوي.
د جرګې د نن شنبې (د ۲۰۲۰ میلادي کال د اګست ۸مه) غونډه هم وروسته له هغې ګډوډه شوه، کله چې د ۳۰ مې کمیټې مشرې سهیلا وردګ له آغلې روشن سره شوی چلند وغانده.
نوموړې وویل، له بلقیس روشن څخه باید رسما بخښنه وغوښتل شي، خو ددې جرګې ځینو غړو غبرګون وښود او د بلقیش روشن کړنه یې د جرګې او ولسمشر سپکاوی باله.
دغه راز، دغو غړو د طالب زندانیانو خوشې کېدو سره مخالفت هم د سولې پر وړاندې خنډ جوړول یاد کړ.
په پای کې د جرګې مشر عبدالله عبدالله وویل، له بلقیش روشن سره باید داسې چلند نه وی شوی او ډاډ یې ورکړ چې موضوع به تعقیبیږي.
مشورتي لویه جرګه به د ورځې ترپایه دوام وکړي او په پام کې ده چې د دغو کاري رپوټونو غورچاڼ به سبا یکشنبې د یوه پریکړه لیک په ترڅ کې حکومت سره شریک او اعلان شي.
اسماعیل شاکر – کابل
د مشورتي لويې جرګې څو انځورنه: