په پاکستان کې لوړ انفلاسیون افغان کډوال سخت اغېزمن کړي

پاکستان ته تازه کډه شوي یو شمیر افغانان وایې چې دوی پاکستان کې هېڅ ډول عاید نه لري، خو په دې وروستیو کې د ډالر په وړاندې د پاکستانۍ کلدارې ارزښت ټیټوالي او انفلاسیون له امله دوی هم له مالي ستونزو سره مخ دي. بل لوري ته په پاکستان کې میشت زیاتره کډوال د دغه هیواد د امنیتي ځواکونو له لوري د نیول کیدو او زنداني کیدو له ویرې له اقتصادي فعالیتونو لویدلي دي.

پاکستان په داسې وخت کې د افغان کډوالو د اخراج لړۍ پیل کړې چې په خپله دغه هیواد اوسمهال د سیاسي بې ثباتۍ سربیره له پراخو اقتصادي ستونزو سره هم لاس او ګریوان دی. په دغه هیواد کې بریښنا، تیلو او همدا راز د توکو بیې په بې ساري ډول لوړې شوي چې له کبله نه یوازې افغان کډوال، بلکي پاکستانیان هم له ستونزو سره مخ دي.

د شمیرو له مخې په پاکستان کې دا مهال شاوخوا ۱،۷ میلیونه بې اسناده افغان کډوال میشت دي چې له دې ډلې ډیر برخه یې د تیر جمهوري نظام تر سقوط او د طالبانو تر بیا واکمنیدو وروسته پاکستان ته کډه شوي دي. په دغو مهاجرینو کې یو شمیر یې نورو هیوادونو ته د تګ په تمه د مهاجرت شپې او ورځې سبا کوي.

په پاکستان کې میشت افغان کډوال له وړاندې نه د کورونو د کرایو، د کورونو د موندلو او د ژوند له لومړنیو سهولتونو بې برخه وو او اوس بیا د کلدارې ارزښت لویدو یې ستونزې لا ډیرې کړي.

په اسلام اباد کې د افغان کډوالو له جملې یو تن صفي الله دی چې له تېرو دوو کلونو راهیسې په دغه ښار کې په کرایه شوي اپارتمان کې ژوند کوي وایې، د کور مالک پرې د ۲۰۲۲م کال په نسبت کرایه څلویښت سلنه لوړه کړې ده.

صفي الله په خپلو خبرو کې دویچه ویله ته وویل: »د اسلام اباد په یوه څنډه کې اوسیږم او کور مې په کرایه نیولی دی. د ۲۰۲۲م کال په لومړیو میاشتو کې له خپل هېواد کډوال شوم، هغه وخت چې زه تازه راغلی وم د دې اپارتمان کرایه دولس زره پاکستانۍ کلدارې وه، خو روان کال کې بیا دا پیسې زیاتې شوې. د ۲۰۲۳م کال پېل کې د پلازې مالک د کور کرایه اتلس زره کلدارو ته لوړه کړه، خو د روان کال له نیمایی وروسته د ډالر په وړاندې د پاکستانۍ کلدارې ارزښت ټیټوالي سره دلته د هرڅه بیې ډیرې لوړې شوې. زه اوس په دې کور کې د میاشتې دوه ویشت زره پاکستانۍ کلدارې کرایه ورکوم.«

صفي الله زیاتوي، متاسفانه دا د ټولو کرایه ورکوونکو په ځانګړي ډول افغان کډوالو لپاره اقتصادي ستونزه ده. د دې ترڅنګ یو شمېر افغانان، چې د پاکستان لاهور، کراچۍ او نورو ښارونو کې په لیلیو کې ژوند کوي، وایې روان کال کې د کوټو کرایې او لګښتونو زیاتوالي له ستونزو سره مخ کړي دي.

زینب او سودابه په خصوصي لیلیه کې د مسافرۍ ژوند کیسه کوي: »دلته په خصوصي ليله کې په کرایه اوسیږو، پاکستان کې د مسافرو لپاره د کرایه کور، هوټل او ګیسټ هاوس په نسبت تر ټولو ارزانه او اسانه ژوند د خصوصي لیلیې دی، ځکه د پيسو په ورکړې سره د شپې تېرولو ترڅنګ درې وخته غذا او بريښنا مصارف ټول شامل دي. په یوه اتاق کې دوه یا درې کسان ژوند کوي. یو کال وړاندې دلته في نفر د میاشتې له دیارلس زره تر شپاړس زره کلدارې کرایه ورکوله خو، اوس دا کچه تر شل زره کلدارو رسیدلی ده.»

په ورته وخت کې د خیبر پښتونخوا پیښور ښار کې هم افغانان د تېرو کلونو په پرتله د کورونو او دوکانونو د کرایو له لوړوالې شکایت کوي. فرید سادات، چې د افغانستان له بدخشان ولایته پیښور ښار ته کډه شوی او په بورډ بازار کې یې د افغاني ډوډۍ پخولو لپاره دکان کرایه کړی وایې، اوس یې لګښتونه لوړ شوي دي.

ښاغلي سادات وویل: »موږ د جمهوریت له سقوط او طالبانو د بیا واکمنۍ وروسته پیښور ته راغلي یو، هغه وخت چې دلته راغلی وم نو، په مارکیټ کې ارزاني وه، دلته د کورونو، مارکیټ کې د دوکان او هوټلونو کرایې او لګښتونه کم و. دغه نانوايی کې افغاني ډوډۍ پخو، دوه ډوډۍ پخوونکي او دوه شاګردان را سره کار کوي، دوی ته ورځ مزدوري ورکوم، د دوکان کرایه، د برق او ګاز بیې هم د تېر په پرتله دیرش سلنه لوړې شوي دي.«

پاکستان کې د کورونو او هوټلونو مالکان د کرایې لوړیدو لامل د ډالر په وړاندې د کلدارې ارزښت کمیدل ګڼي، وایې چې په ۲۰۲۱م کال کې د یوه امریکايي ډالر ارزښت شاوخوا ۱۷۰ پاکستانۍ کلدارې و، خو د ۲۰۲۳م کال په اګست میاشت کې د یوه امریکایي ډالر بیه ۳۱۵ کلدارو ته پورته شوه چې د ژوند پر هر اړخ يې اغېز کړی دی.

افغان کډوال وایې، وروستیو کې د پاکستاني پولیسو ناسم چلند سربیره له اقتصادي ننګونو سره هم مخ دي او دا چې د دوی شته کاروبار یې هم زیانمن کړی دی.

پاکستان کې افغان کډوال داسې مهال د اقتصادي ستونزو شکایت کوي، چې دغه هیواد وار دمخه د ناقانونه افغان کډوالو د اجباري اخراج لړۍ پیل کړې چې تر دې دمه تر ۱۰۰ زرو ډیر افغان کډوال بیرته هیواد ته ستانه شوي دي.

م.ا / خ.ح /ن. ز