Trudny los uchodźcy w dżungli przepisów

We Francji czas oczekiwania na urzędową decyzję o włączeniu procedury azylowej może wynieść nawet 18 miesięcy. Dopiero kiedy wniosek o azyl zostanie urzędowo potwierdzony, a ubiegający się o ten status uchodźca otrzyma potwierdzenie pocztą, otwierają się przed nim pewne ograniczone możliwości i prawa.

Jak zaznacza Yvonne Wiggers, rzeczniczka Ministerstwa Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości w Holandii, urzędy tego kraju starają się o szybkie załatwianie wniosków. Jednocześnie nie ukrywa, że również w Holandii procedura może potrwać kilka lat, jeśli potrzebne są dodatkowe dokumenty, albo trzeba sprawdzić pewne okoliczności. Jednak w przypadku uchodźców z Syrii z regionów objętych konfliktem zbrojnym, obowiązują tak w Holandii, jak i Francji, specjalne zasady. Wg zapewnień urzędów w obu krajach, syryjscy uchodźcy otrzymują ten status w ciągu 3 miesięcy, pod warunkiem, że posiadają wszystkie potrzebne dokumenty. Inaczej jest w Wlk. Brytanii. Zoe Gardner z pozarządowej organizacji Asylum Aid krytykuje procedury azylowe we własnym kraju, jako przestarzałe. Urzędy przesuwają wnioski o azyl, "powodując, że ubiegający się o ten status muszą latami czekać na odpowiedź”.

Status uchodźcy a zatrudnienie

Dla uchodźców to stracony czas, bowiem tak długo, jak długo nie otrzymają statusu azylanta nie mogą ani w Wlk. Brytanii, ani w Holandii podjąć żadnej pracy. „We Francji rok po złożeniu podania o azyl, otrzymują oni zezwolenie na pracę”- tłumaczy Helene Soupios-David z organizacji France Terre d'Asile.

Dostęp do szkół i opieka medyczna

Bez zatrudnienia i dochodów osoby ubiegające się o azyl zdane są na opiekę socjalną. W wszystkich trzech krajach otrzymują zasiłek w różnej wysokości. Np. we Francji osoba dorosła dostaje oprócz zakwaterowania 200 euro, w Wlk. Brytanii 207 euro, a w Holandii 178 euro na miesiąc. „W Holandii istnieje też możliwość bezpłatnego otrzymania ubrania i butów”, zapewnia Yvonne Wiggers. Jeśli osoby ubiegające się o azyl przyjeżdżają z partnerem i dziećmi, otrzymują odpowiednio wyższe zasiłki. A dzieci mogą uczęszczać do szkół publicznych. Wszystkie trzy kraje zapewniają też bezpłatne świadczenia opieki medycznej, jednak z pewnymi ograniczeniami.

Od końca 2013 r. UE w ramach wspólnej polityki azylowej uregulowała nową ustawą o cudzoziemcach udzielanie im ochrony. W myśl artykułu 32 tej ustawy każdy uchodźca ma prawo do miejsca zamieszkania. Tymczasem stan schronisk dla azylantów jest bardzo różny. Przyczyn należy szukać w tym, że jedne z nich są finansowane z pieniędzy publicznych, inne ze środków prywatnych.

W Holandii działają wyłącznie państwowe schroniska dla azylantów, jak zapewnia Yvonne Wiggers. A ubiegający się o azyl mieszkają w wielkich domach, maksymalnie po pięć osób w pokojach, podzielonych ze względu na płeć i narodowość. Rodziny otrzymują małe mieszkania.

Zaniedbane schroniska w Wlk. Brytanii

W przeciwieństwie do Holandii schroniska w Wielkiej Brytanii prowadzone są wyłącznie przez prywatne przedsiębiorstwa. A te interesuje przede wszystkim gospodarczy zysk, przekonuje Zoe Gardner z organizacji Asylum Aid, wskazując na zły stan schronisk. „Rdza w łazienkach, zawilgocone ściany, źle oświetlone i mało bezpieczne korytarze w miejscach publicznych”, tak opisuje ona powszechne zaniedbania. Przy tym okna i drzwi są często stare i nie domykają się.

Jeszcze gorzej jest we Francji, zapewnia Helene Soupios-David z organizacji France Terre d'Asile. Problem polega na tym, że francuskie urzędy nie zawsze są w stanie zapewnić miejsce zamieszkania. „Schroniska dla azylantów są przepełnione, a około 30 procent z nich nie ma w ogóle dachu nad głową i żyje na ulicy”- wyjaśnia działaczka.

Jednocześnie osoby ubiegające się o azyl we Francji czy Wlk. Brytanii mogą przemieszczać się w tych krajach bez ograniczeń. We Francji muszą w regularnych odstępach jeździć do Paryża, gdyż kraj ten posiada centralny system azylowy i wszystkie wnioski o azyl wystawiane są we francuskiej stolicy. Azylanci otrzymują jednak zwrot kosztów podróży.

Matthias Hein / tłum. Alexandra Jarecka