"Sowy" żyją krócej niż "skowronki". Eksperci zbadali powód
21 czerwca 2023
Sam fakt, że ktoś jest nocnym markiem albo porannym ptaszkiem, ma niewielki wpływ na oczekiwaną długość życia. Opisali to fińscy naukowcy w publikacji w czasopiśmie „Chronobiology International” na podstawie badania przeprowadzonego na tysiącach bliźniąt. Chociaż ryzyko śmierci dla ludzi typu „sowa” jest rzeczywiśćie nieco większe niż u „skowronków”, powodem jest to, że „sowy” mają tendencję do częstszego palenia i picia.
„Sowy" bardziej narażone na choroby
Wcześnie albo późno wstający, skowronki albo sowy – od dawna wiadomo, że ludzi można podzielić na różne chronotypy, którym wewnętrzny zegar zapewnia różne rytmy snu i czuwania. Tryby życia sowy są nie tylko niekorzystne ze względu na normy funkcjonowania społeczeństwa (wczesny początek dnia pracy). Kilka badań potwierdziło również, że „sowy” są bardziej narażone na różne choroby fizyczne i psychiczne. Ponadto spożywają więcej fast foodów, kawy, alkoholu i nikotyny oraz częściej mają nadwagę.
Duże badanie z 2018 r. autorstwa naukowców z USA i Wielkiej Brytanii wykazało niewielki wzrost ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny, w szczególności z przyczyn sercowo-naczyniowych, wśród osób, które mają tendencję do późnego snu.
Analiza danych 23 tys. uczestników
Z kolei niedawno dwaj fińscy naukowcy Christer Hublin i Jaakko Kaprio zbadali, czy sam chronotyp lub inne czynniki rzeczywiście wpływają na zdrowie nocnych marków. Aby to zrobić, przeanalizowali dane z fińskiego badania bliźniąt, w którym w latach 1981-2018 obserwowano prawie 23 tys. mężczyzn i kobiet.
Na początku badania bliźnięta poproszono o ocenę swoich wewnętrznych zegarów. Co trzeci uczestnik badania stwierdził, że jest „do pewnego stopnia sową”, prawie 10 proc. zdecydowanie uznało się za „sowy”. Z drugiej strony 29,5 proc. określiło się jako ranne ptaszki, a kolejne 27,7 proc. – jako „do pewnego stopnia skowronki”.
Jak zastrzegają sami autorzy, takie podejście jest słabością ich badań: ocena chronotypu opiera się na samoopisie uczestników. Jednak w porównaniu z innymi podobnymi badaniami ich analiza obejmowała także obszerne dane dotyczące stylu życia. W rzeczywistości Hublin i Kaprio wzięli pod uwagę poziom wykształcenia uczestników, spożycie alkoholu i tytoniu, wskaźnik masy ciała (BMI) i długość snu.
Odkryli, że nocne „sowy” były młodsze w porównaniu ze „skowronkami” i częściej sięgały po alkohol i papierosy. "Istnieje wzajemna zależność między systemem nagradzania a zegarem 24-godzinnym. A poziom spożycia alkoholu i narkotyków koreluje z preferencją późnego chodzenia spać" – czytamy w analizie. W szczególności osoby zdecydowanie deklarujące się jako „sowy” rzadziej przyznawały, że śpią osiem lub więcej godzin.
Wyższe ryzyko śmierci z powodu używek
Do 2018 roku zmarło prawie 8800 uczestników tego badania. Naukowcy wyliczyli, że „sowy” były o 9 proc. bardziej narażone na śmierć niż ranne ptaszki. Jednak bardziej szczegółowa analiza wykazała, że głównymi przyczynami tych zgonów były palenie tytoniu i spożywanie alkoholu, a nie – sam chronotyp uczestników.
„Nasze wyniki wskazują, że chronotyp ma niewielki lub żaden niezależny wkład w śmiertelność” – czytamy. Zwiększone ryzyko zgonu u nocnych marków można przypisać temu, że więcej pili i palili. Z kolei u osób niepalących lub pijących z umiarem, nie zaobserwowano zwiększonego ryzyka śmierci – niezależnie od tego, czy kładły się spać wcześnie, czy późno.
(DPA,ntv.de/mar)