Rok wojny przeciw Ukrainie: chronologia w obrazach

Nad ranem 24 lutego wielu Ukraińców obudziły takie wybuchy, jak ten w Kijowie. Rosyjskie wojska zaatakowały instalacje militarne na całej długości granicy z Rosją, Białorusią oraz z terytoriami okupowanymi przez Rosję już od 2014 roku. A także w głębi kraju. W Ukrainie został wprowadzony stan wojenny. Wkrótce zostały trafione także obiekty cywilne i zginęły pierwsze ofiary tej wojny.

Prezydent Rosji Władimir Putin mówi o „specjalnej operacji wojskowej”. Chce całkowicie podbić obwody doniecki i ługański. Mieszkańcy Mariupola tygodniami chowali się w piwnicach przed bombami. Wielu zginęło pod gruzami, jak w ataku na teatr, gdzie setki osób zostały pogrzebane żywcem.

Wojna w Ukrainie wywołała w Europie bezprecedensową od czasów II wojny światowej falę uchodźców. Według danych UNHCR do początku lutego 2023 roku w Europie schroniło się ponad osiem milionów Ukraińców. Najwięcej z nich przyjęła Polska – ponad 1,5 miliona. Miliony ludzi, głównie ze wschodniej i południowej Ukrainy, stały się uchodźcami wewnętrznymi – musieli uciekać, ale zostali w kraju.

Po kilku tygodniach armia ukraińska zdołała wyprzeć Rosjan z miast na północy i północnym wschodzie kraju. Rosyjski plan okrążenia Kijowa się nie powiódł. Wyzwolenie tych terenów ujawniło okrucieństwa rosyjskich wojsk. Świat obiegły zdjęcia torturowanych i zamordowanych cywilów w Buczy pod Kijowem. Władze informowały o 461 zabitych.

Z Donbasu niemal codziennie nadchodzą meldunki o ofiarach cywilnych. Władze od samego początku apelowały do ludzi o wyjazd w bezpieczniejsze regiony. Ale rosyjskie rakiety uderzały także w tych, którzy już byli w drodze. W kwietniowym ataku na dworzec kolejowy w Kramatorsku zginęło 61 osób, a ponad 120 zostało rannych. Tysiące ludzi próbowały uciec tam, gdzie było bezpieczniej.

Rosyjskie ataki zmuszają miliony Ukraińców do chowania się w schronach przeciwlotniczych. Najgorzej mają żyjący blisko frontu, w strefie zasięgu wrogiej artylerii. Dla wielu nowym domem stały się tam piwnice. Ale także w wielkich miastach w głębi kraju ludzie szukają schronienia przed rakietami. W Kijowie (na zdjęciu) i w Charkowie znajdują je na stacjach metra.

W pierwszych tygodniach wojny Rosja zajęła spore obszary na południu i wschodzie Ukrainy, a także na północy, zwłaszcza wokół Kijowa. Pod kontrolą Rosji jest od tego czasu także elektrownia atomowa w Zaporożu. Walki dotknęły również ją samą. Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA) wysłała ekspertów i apeluje o utworzenie strefy bezpieczeństwa.

Rosyjska armia przez tygodnie oblegała Mariupol i uniemożliwiała dostawy amunicji i żywności. Ostatnim ukraińskim bastionem w mieście był kombinat metalurgiczny Azowstal. W jego podziemiach ukrywały się tysiące osób, także cywile. W maju, po długich atakach, Rosjanie przejęli kontrolę nad stalownią. Do niewoli trafiło ponad 2000 żołnierzy.

Pierwszego dnia wojny Rosjanie zdobyli Wyspę Wężową na Morzu Czarnym. Nagranie rozmowy z załogą rosyjskiego okrętu, podczas której Ukraińcy odmówili poddania się, stała się internetowym memem. W kwietniu Ukraińcy zatopili krążownik „Moskwa” rakietą własnej produkcji, jak twierdzą, a w czerwcu wyparli Rosjan z Wyspy Wężowej.

Nie wiadomo, ile osób zginęło do tej pory na tej wojnie. ONZ szacuje straty cywilne na co najmniej 7200 zabitych i 12 tysięcy rannych. Zaznacza jednak, że liczby te mogą być znacznie wyższe. Nieznana jest też liczba zabitych ukraińskich żołnierzy. W grudniu 2022 roku doradca prezydenta Ukrainy Mychajło Podoljak mówił o „nawet 13 tysiącach”. Dane ze źródeł niezależnych nie są dostępne.

Dostawy broni zachodniej na Ukrainę trwały od pierwszych chwil wojny, ale wtedy Kijów otrzymywał jej bardzo niewiele. Dopiero dostarczone przez USA w czerwcu systemy artyleryjskie HIMARS okazały się wyraźnym wzmocnieniem. Armia ukraińska mogła za ich pomocą przerwać dostawy rosyjskiej amunicji artyleryjskiej i przypuszczalnie dzięki temu przygotować udaną kontrofensywę.

Na początku września armia ukraińska przeprowadziła udaną kontrofensywę w rejonie Charkowa. Zaskoczeni Rosjanie wycofywali się pospiesznie, porzucając za sobą sprzęt wojskowy i amunicję oraz dowody domniemanych zbrodni wojennych. Potem Ukraińcy zdołali jeszcze wyzwolić Chersoń. Mieszkańcy miasta cieszyli się z nadejścia sił ukraińskich.

Na początku października 2022 roku na moście prowadzącym ponad Cieśniną Kerczeńską na zaanektowany przez Rosję Półwysep Krymski doszło do potężnej eksplozji. Wybudowana przez Kreml przeprawa została częściowo zniszczona. Winę za wybuch Rosja przypisuje ciężarówce załadowanej rzekomo przez Ukrainę materiałami wybuchowymi. Kijów nie przyjął w tej kwestii odpowiedzialności.

Kilka dni po wybuchu na moście Krymskim Rosja przeprowadziła pierwszy zmasowany atak rakietowy na instalacje energetyczne w całym kraju. Od Lwowa po Charków nie było prądu. Od tego czasu takie ataki stały się zdarzeniami niemal codziennymi. Niemal wszyscy Ukraińcy praktycznie każdego dnia zmagają się z wyłączeniami prądu, wody lub ciepła.

Codzienne wystąpienia Wołodymyra Zełenskiego oglądają miliony ludzi. Ukraiński prezydent potrafił nie tylko zjednoczyć Ukraińców, ale także zaangażować cały zachodni świat na rzecz wsparcia dla Ukrainy. Pod jego przywództwem europejska integracja Ukrainy osiągnęła nowy poziom: Ukraina stała się kandydatem na członka Unii Europejskiej.

To, jak Ukraina może walczyć z rosyjską agresją, zależy również od pomocy. Grupa państw pod przewodnictwem USA dostarcza jej pomoc humanitarną, finansową i wojskową wartą miliardy dolarów. O dostawach ciężkiej broni dyskutowano na Zachodzie gorąco, z powodu obaw przed reakcją Rosji. Ale Ukraina otrzyma zachodnie czołgi, głównie typu Leopard 2.

Od miesięcy trwają zacięte walki o miasto Bachmut w obwodzie donieckim. Po utracie kontroli nad pobliskim miastem Sołedar w styczniu 2023 roku przez ukraińskie oddziały, mają one trudności z obroną samego Bachmutu. Niemiecki wywiad meldował w styczniu każdego dnia trzycyfrowe straty po stronie ukraińskiej. Straty Rosjan są jednak najwyraźniej jeszcze większe. Miasto obraca się w ruinę.