Równość płci podczas kąpieli topless
4 kwietnia 2023
Kiedy Lotte Mies chciała kąpać się topless na krytym basenie w berlińskiej dzielnicy Kaulsdorf w grudniu ubiegłego roku, poproszono ją o zakrycie piersi lub opuszczenie basenu. 33-letnia aktywistka już wcześniej zadzwoniła, aby zapytać personel obiektu, czy może chodzić topless. Powiedziano jej, że nie będzie z tym problemu. Ale kiedy odmówiła zakrycia się, wezwano policję i Lotte została zmuszona do odejścia.
– Ten dzień był dla mnie bardzo upokarzający. Naprawdę nie było miło być traktowanym jak obywatel drugiej kategorii ze względu na moją płeć i nie móc samodzielnie decydować, jak (prezentować – red.) własne ciało – powiedziała DW Mies.
Dodała: – Myślałam o tym i doszłam do wniosku, że nie chcę już wstydzić się moich piersi, to właściwie nie jest w porządku. Ta permanentna seksualizacja, na którą jesteśmy narażeni, nie dotyczy tylko piersi. Po prostu nie chcę tego dłużej akceptować.
Mies złożyła skargę do biura rzecznika praw obywatelskich odpowiedzialnego za zgodność z berlińską ustawą antydyskryminacyjną. Została wprowadzona na terenie niemieckiej stolicy w czerwcu 2020 r. i jest pierwszym tego rodzaju prawem w kraju. Ogólna ustawa o równym traktowaniu, która obejmuje całe Niemcy, zakazuje dyskryminacji w kontekście prawa cywilnego i pracy. Z kolei berlińska ustawa rozszerza to prawo na ochronę przed dyskryminacją w sektorze publicznym.
Berliner Bäderbetriebe, miejski operator basenów w stolicy, nigdy nie miał zasad ubioru uwzględniających płeć. Obowiązywała jedynie ogólna zasada nakazująca „zwyczajowy strój kąpielowy” dla mężczyzn i kobiet. To pozostawiło personelowi każdego basenu interpretację, co to właściwie ten zapis oznacza. Teraz, w odpowiedzi na publiczne oburzenie w związku ze sprawą Mies, operator basenu wydał doprecyzowanie, aby zapewnić kobietom możliwość chodzenia topless na publicznych basenach, tak samo jak mężczyznom.
„Równe prawa dla berlińczyków”
Interpretacja stwierdza po prostu, że „pływanie topless jest jednakowo dostępne dla wszystkich osób” i „tylko główne narządy płciowe muszą być zakryte”. Federalna Agencja Antydyskryminacyjna klasyfikuje piersi jako „drugorzędne narządy płciowe”. Z kolei jako podstawowe definiuje te niezbędne do rozmnażania płciowego, takie jak penis, jądra i pochwa.
Doris Liebscher, szefowa biura rzecznika praw obywatelskich odpowiedzialna za zgodność z ustawą antydyskryminacyjną w Berlinie, z zadowoleniem przyjęła wyjaśnienie zasad obowiązujących w stolicy. Mówi, że decyzja „ustanawia równe prawa dla wszystkich berlińczyków, niezależnie od tego, czy są to mężczyźni, kobiety czy osoby niebinarne”.
Wszystko to dzieje się po tym, jak podobna sprawa trafiła na pierwsze strony gazet latem 2021 roku. Wówczas Gabrielle Lebreton poszła topless do parku wodnego ze swoim 5-letnim synem w berlińskiej dzielnicy Treptow-Köpenick. Kiedy Lebreton odmówiła zakrycia piersi, wezwano policję i zmuszono ją do opuszczenia parku.
Lebreton zdecydowała się pozwać w jednej z pierwszych spraw, które zostały wszczęte z tyłu berlińskiej ustawy antydyskryminacyjnej. Przegrała tę sprawę, a sąd okręgowy (Landesgericht) orzekł, że kobiece piersi różnią się od męskich i dlatego mogą podlegać innym przepisom. Lebreton jest obecnie w trakcie odwoływania się od decyzji w Berlińskim Sądzie Apelacyjnym (Kammergericht).
– Niestety, to założenie sądu jest dokładnie tym, gdzie zaczyna się dyskryminacja kobiecej klatki piersiowej – powiedziała DW Leonie Thum, prawniczka reprezentująca Lebreton. Dodała: – Założenie, że seksualizacja kobiecej klatki piersiowej jest w jakiś sposób zakorzeniona w biologii, a zatem w jakiś sposób obowiązkowa, nie jest prawdą. To po prostu przezwyciężenie społecznego założenia, którego prawo nie definiuje jako wystarczającego usprawiedliwienia dla dyskryminacji ze względu na płeć.
Thum argumentowała, że orzeczenie zasadniczo obaliło cel prawa antydyskryminacyjnego, tak jakby „część społeczeństwa miała z czymś problem, co zawsze jest wystarczającym powodem do usprawiedliwienia dyskryminacji”.
Deseksualizacja górnej części ciała
Po tym, jak Lebreton otrzymała nakaz opuszczenia parku wodnego w 2021 roku, aktywistki w Berlinie założyły feministyczny sojusz Równe Piersi dla Wszystkich (Gleiche Brust für Alle), który prowadzi kampanię na rzecz deseksualizacji górnej części ciała, w podobnym duchu jak ruch Free the Nipple w USA.
Pod hasłem „żaden sutek nie jest wolny, dopóki wszystkie sutki nie będą wolne”, aktywistki jeździły topless na rowerach po Berlinie. W ten sposób zaprotestowały przeciwko hipokryzji odmawiania kobietom prawa do chodzenia topless w mieście, kiedy pełno w nim reklam przedstawiających „półnagie, zseksualizowane i nierealistyczne obrazy ciał”.
Kampania Free the Nipple weszła do głównego nurtu w 2013 roku po premierze filmu o tym samym tytule. Używając hasztagu #freethenipple, aktywistki argumentowały, że kobiety powinny mieć możliwość publicznego pokazywania się topless w taki sam sposób, jak mężczyźni. W tym na platformach społecznościowych, gdzie zdjęcia kobiecych piersi są regularnie cenzurowane – od renesansowych obrazów po zdjęcia kobiet karmiących piersią.
– Mężczyźni nie muszą chować brody tylko dlatego, że w okresie dojrzewania oznacza to, że są gotowi na seks, ale z jakiegoś powodu tak jest w przypadku kobiecych piersi – powiedział Thum. Dodała, że mężczyźni mają biologiczne czynniki sygnalizujące dojrzewanie w ciele, tak samo jak kobiety. Powiedziała, że jedyna różnica polega na tym, że nie oczekuje się, że będą je ukrywać.
Innym często pomijanym aspektem zasad dotyczących kąpieli topless są prawa osób transpłciowych i niebinarnych. – Jeśli masz regulację płci opartą na dwóch płciach, czyli binarnych, zawsze będziesz dyskryminować osoby trans i niebinarne. Nie ma sposobu, aby to obejść i tak się dzieje cały czas – alarmowała Thum.
W sierpniu 2021 r. niebinarnej pływaczce topless nakazano opuścić publiczny basen w niemieckim mieście Getynga w Dolnej Saksonii. W następstwie kampanii Równe Piersi dla Wszystkich władze miejskie wprowadziły w ubiegłym roku projekt pilotażowy, który umożliwił kąpiele topless dla wszystkich płci w soboty i niedziele na czterech basenach.
Niemiecka tradycja nagich kąpieli
Niemcy nie są znane z pruderyjnego podejścia do nagości. Kąpiących się nudystów można zobaczyć na plażach i w wygrzewających się w słońcu parkach, nawet w najbardziej konserwatywnych częściach kraju. W rzeczywistości kraj ten ma długą tradycję publicznych kąpieli nago w ramach „kultury wolnego ciała” („Freikörperkultur”, powszechnie określanej jako FKK) – ruchu naturystycznego, który pojawił się pod koniec XIX wieku.
W wywiadzie dla „Playboya” w 2017 roku polityk Lewicy Gregor Gysi z byłej NRD narzekał na upadek „kultury wolnego ciała”, za który winił „pornograficzne spojrzenie” mężczyzn z Zachodu.
Odkąd berliński operator basenu miejskiego ogłosił, że wyjaśni swoje zasady dotyczące kąpieli topless w wyniku zgodności, Lotte Mies była poddawana fali mizoginistycznego hejtu w sieci. Od uwłaczających komentarzy na temat jej wyglądu po groźby gwałtu. – Większość z nich to klasyczne odwrócenie ról ofiara-sprawca, za które w jakiś sposób ponoszę winę, jeśli teraz więcej (kobiet – red.) jest gwałconych – powiedziała DW Mies.
– Niemcy wciąż pozostają w tyle za innymi krajami europejskimi, jeśli chodzi o wdrażanie przepisów antydyskryminacyjnych, które od dawna są zapisane w prawie UE – powiedziała Thum.
Podsumowała: – Zawsze myślałam, że będzie to prosty proces, że zawsze rozwinie się w bardziej równe, wolne społeczeństwo. Myślę, że tak jest, ale z powodu wielu sprzeciwów jest znacznie wolniejszy, niż mogłoby się wydawać.