Postępowanie ws. pushbacków: UE czeka przełomowy wyrok

Piątkowe (14.02.2025) wydanie dziennika „Sueddeutsche Zeitung” („SZ”) opisuje sprawę toczącą się przed Wielką Izbą Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. Przedstawiciele polskiego rządu, a także Litwy i Łotwy, zostali oskarżeni o dokonywanie pushbacków na granicy z Białorusią.

„To, co wydarzyło się na granicy między Polską a Białorusią latem i jesienią 2021 r., jest przedmiotem gorących sporów. Oczywiste jest, że grupa afgańskich uchodźców chciała przedostać się ze wschodu na zachód, do kraju UE, jakim jest Polska. Ale czy naprawdę musieli iść potajemnie przez las?” – pyta gazeta.

Znana praktyka w UE

Oprócz Polski sprawy dotyczą też Łotwy i Litwy, których służby graniczne miały wypchnąć z powrotem na Białoruś irackich Kurdów i grupę Kubańczyków. Jak zauważa dziennik, pushbacki nie są na zewnętrznych granicach Europy niczym nowym. Jako przykład podaje zawrócenia uchodźców przez straże przybrzeżne Włoch czy Hiszpanii, a także Grecji i Chorwacji.

Jak pisze „Sueddeutsche Zeitung”, to jednak, co Białoruś robi na zewnętrznej granicy UE, jest obecnie otwarcie określane przez Komisję Europejską jako „wojna hybrydowa”, podobna do cyberataków i sabotażu rurociągów. Pomaga jej w tym Rosja, która „hojnie rozdaje wizy turystyczne”. Sytuacja ta dotyczy szczególnie polsko-białoruskiej granicy.

„Kluczowe pytanie brzmi teraz: jaki wpływ ma wojna hybrydowa na zakaz pushbacków? Europejska Konwencja Praw Człowieka nie zawiera prawdziwego prawa do azylu, ale Trybunał rozszerzył zakaz zbiorowych wydaleń i nieludzkiego traktowania na instrumenty ochrony uchodźców” – czytamy. Gazeta dodaje, że państwa postawione przed Trybunałem argumentują, iż obrona granic zewnętrznych jest konieczna.

Pushbacki zgodne z prawem?

„SZ” zauważa, że Trybunał nie jest „apodyktyczny” w odrzucaniu pushbacków. W przeszłości uznał tzw. gorące deportacje migrantów na granicy Hiszpanii za zgodne z prawem. „Ponieważ Białoruś zmieniła uchodźców w bohaterów złej gry, prawdopodobnie nie będzie można ich winić za skomplikowaną sytuację na granicy” – pisze gazeta.  Jeden z sędziów pytał podczas pierwszego posiedzenia, czy istnieje absolutne prawo do wjazdu do kraju w każdych okolicznościach i w dowolnym czasie? „Brzmiało to jak pytanie retoryczne” – komentuje dziennik.

Zdaniem niemieckiej gazety wynik obecnego postępowania może mieć znaczący wpływ na politykę migracyjną. Jak pisze gazeta, Komisja Europejska opublikowała w grudniu komunikat do Parlamentu i Rady Europejskiej. „Według Komisji, państwa członkowskie powinny mieć również możliwość podjęcia ‘wyjątkowych środków' przeciwko takim hybrydowym atakom na ich bezpieczeństwo, na przykład za pomocą art. 72 Traktatu o funkcjonowaniu UE. Dodano, że Trybunał Sprawiedliwości również interpretuje prawa człowieka bardziej restrykcyjnie w wyjątkowych sytuacjach. Zalecenie Brukseli dla sędziów w Strasburgu nie mogło być jaśniejsze” – komentuje „SZ”.