Polański w Düsseldorfie

Kiedy Instytut Polski w Düsseldorfie dowiedział się o planowanej przez łódzkie Muzeum Kinematografii wystawie o Polańskim postanowiono, jak mówi Lidia Kämmerlings z Instytutu Polskiego w Düsseldorfie: "zapodać ten temat düsseldorfskiemu Muzeum Filmu i skontaktować te dwie instytucje".

Polskimi śladami wielkiego filmowca

Podczas podróży studyjnej do Polski niemieccy partnerzy mogli zapoznać się z łódzką ekspozycją, nawiązać kontakty z ważnymi placówkami, osobami prywatnymi i zwiedzić miejsca związane z młodością Polańskiego. "Cenne wskazówki i informacje otrzymane zarówno od licznych instytucji, jak i przyjaciół pana Polańskiego np. Rene Nowaka, pozwoliły nam spojrzeć z zupełnie innej perspektywy na postać tego wybitnego filmowca" - zauważa kurator wystawy Matthias Knop.

Takiej wystawy jeszcze nie było

Dzięki kooperacji z licznymi renomowanymi instytucjami filmowymi i archiwami - m.in. z Wyższą Szkołą Filmową w Łodzi, tamtejszym Muzeum Kinematografii, Cinematheque Paris i British Film Institut w Londynie, zrealizowana została, zdaniem düsseldorfskich organizatorów, największa wystawa Polańskiego.

"Były już wprawdzie wystawy fotograficzne, ale jest to pierwsza tych rozmiarów - nota bene nie tylko w Niemczech - biograficzna czy monograficzna wystawa, tematyzująca na przykładzie ponad 200 eksponatów całą twórczość i życie Polańskiego" - mówi z dumą Matthias Knop.

Fanatyczny perfekcjonista

Na podstawie pochodzących z kolekcji długoletniej sekretarki planu Romana Polańskiego Sylvette Baudrot, unikalnych szkiców, scenariuszy, rysunków, storyboardów i innych dokumentów, wystawa portretuje polskiego filmowca jako legendarnego już fanatyka szczegółu, który z ogromną precyzją przygotowuje się do każdego projektu filmowego.

Liczne zdjęcia z planów filmowych - udostępnione przez Muzeum Kinematografii w Łodzi - ukazują z kolei, jak intensywnie partycypuje Polański w każdej bez mała dziedzinie realizacji obrazu filmowego.

"Raz widzimy go jak sam prowadzi kamerę, innym znów razem jak wciela się w rolę aktora lub na gorąco nanosi poprawki w scenopisie" - opowiada Bernd Designer, dyrektor Muzeum Filmu w Düsseldorfie.

Zdaniem Matthiasa Knopa Polański jest jednym z ostatnich wielkich "artystów renesansowych" sztuki filmowej, który opanował to medium w każdym calu.

Jak ugryźć fenomen Polańskiego?

Od samego początku było wiadomo, jak podkreślają organizatorzy, że będzie to wystawa nie tylko obszerniejsza, ale również różniąca się koncepcją i kompozycją od łódzkiego projektu objazdowego. Oczywiście długo zastanawiano się, przyznaje Knop, w jaki sposób zobrazować fenomen Polańskiego jako wszechstronnego artysty i człowieka z całym jego tragicznym i kontrowersyjnym balastem życia.

"Intensywnie przestudiowaliśmy bogaty materiał filmowy pod kątem biografii, przeżyć, wywiadów i osobistych wypowiedzi Polańskiego, by wyłowić motywy najbardziej charakterystyczne dla jego osobowości" - dodaje kurator. Oglądać więc można ekspresyjną, innowacyjną w kompozycji i ujęciu tematu wystawę.

Instalacje, boksy, ścieżki audiowizualne

Wystawę rozpoczyna wielka instalacja przestrzenna dokumentująca dzieciństwo Polańskiego w gettcie krakowskim. Nieco dalej zapoznać się można z początkami kariery aktorskiej, występującego z dużym powodzeniem w teatrze 14-latka.

Niezwykle ciekawie - m.in. wielkoformatowym zdjęciem Polańskiego z kolegami w łódzkiej filmówce, kamerą, którą kręcił swoje pierwsze etiudy, oryginalnym indeksem i licznymi rysunkami - wystawa tematyzuje okres studencki.

Każdemu filmowi reżysera - od "Noża w wodzie" po "Autora widmo" - poświęcony został interesująco zaaranżowany boks. Umieszczone w nim plansze informują o historii danego filmu, a imitujące klatki filmowe zdjęcia, jak mówi Matthias Knop: "W sposób bardzo plastyczny ilustrują fenomenalny talent fotograficzny Polańskiego w komponowaniu obrazów filmowych".

Interesującym elementem ekspozycji są również kostiumy, rekwizyty, sprzęt filmowy, liczne plakaty i bogaty materiał audiowizualny.

To należy do biografii

Tak się złożyło, że w życiorysie Polańskiego znalazły się wypadki, które miały rozgłos światowy i które subtelnie ilustruje również düsseldorfska wystawa. Bestialskie zamordowanie żony Polańskiego Sharon Tate szkicują archiwalne wycinki z gazet, zaś aktualny znów zarzut gwałtu na 13-latce z 1977 roku, obrazowany jest filmem dokumentalnym "Wanted and Desired" / "Polański ścigany i pożądany" Mariny Zenovich.

"To po prostu należy do biografii Polańskiego. Naszym założeniem od początku było ukazanie go w całej jego ambiwalencji. Przedstawiamy te fakty bardzo rzeczowo, ale oczywiście dystansujemy się od tego czynu" - zaznacza Bernd Desinger. Dla Muzeum Filmu rzeczą podstawową jest twórczość, ocena sztuki filmowej. "Nie za eskapady czy skandale ceni się przecież Polańskiego, lecz za wybitne osiągnięcia. Za to, co wniósł do kina światowego i kultury filmowej" - uzupełnia dyrektor.

Łódź chwali Düsseldorf

Obecni na otwarciu kuratorzy łódzkiej wystawy poświęconej Polańskiemu, nie szczędzili słów uznania pod adresem düsseldorfskich kolegów.

"Wspaniała, piękna, gratulacje dla załogi Muzeum Filmu w Düsseldorfie. Ona jest zupełnie inna od naszej ekspozycji o charakterze objazdowym. Jest ekspozycją przestrzenną ze wspaniałymi obiektami i gadżetami" - powiedziała Krystyna Zamysłowska.

Również zdaniem Piotra Kuleszy jest to wspaniała wystawa. "Dla mnie - zaznacza łódzki kurator - jest bardzo interesująca cała szata graficzna, aranżacja i nowatorskie ujęcie ekspozycji monograficznej".

Wystawę "Roman Polański - reżyser i aktor", której towarzyszy obszerna retrospektywa filmowa, oglądać można do 16 maja.

Renata Nagajew

Red. odp.: Elżbieta Stasik