210610 Konrad Zuse

Przy wielkich wynalazkach zawsze ciekawe jest pytanie, kto był ich ojcem. Wiadomo, że żarówkę wynalazł Edison. Jako pierwsi samolotem z silnikiem wzbili się bracia Wright. Ale kto wynalazł komputer? Sądy patentowe twierdzą, że Charles Babbage, Anglik, któremu już w XIX wieku przyświecała idea konstrukcji "maszyny różnicowej". Ale Niemiec, Konrad Zuse, urodzony przed stu laty, uważany jest przez wielu za konstruktora pierwszego programowalnego komputera.

Z czystego lenistwa

Jak zwykle impulsem do wynalazku była chęć ułatwienia sobie życia. Konrad Zuse studiował inżynierię budowlaną, a ponieważ w statyce musiał dokonywać wielu obliczeń postanowił to sobie uprościć i zautomatyzować. W ten sposób doszedł do rozwiązania, które było pierwszą programowalną maszyną liczącą.

Pierwsze maszyny Zusego nosiły nazwy Z1, Z2 i wreszcie najbardziej rozwinięta Z3. Ich prototypy uległy zniszczeniu w czasie wojny. Składały się one z całego kompleksu dźwigni, blach i kabli. Maszyna Z4 - powstała w latach 1942-45 - opierała się na 600 telefonicznych przekaźnikach i miała formę wielkiej szafy. Sprzedana została dopiero w 1950 roku, do Zurychu.

Dziś model Z3 stoi w "Niemieckim Muzeum" w Monachium.

Pierwszy program

Konrad Zuse stworzył dla swoich obliczeń nie tylko "twarde" oprzyrządowanie, lecz także oprogramowanie, które nazwał "kalkulacją obliczeniową". „Polecenia i dane wprowadzał do maszyny na taśmach perforowanych. Maszynie podawało się dane wyjściowe, potem programowało adres, gdzie miał być dokonany zapis, aby komputer odnalazł właściwą liczbę, i odpowiednie do tego polecenie"- wyjaśnia Heinz Molter z Muzeum Niemieckiego.

Konrad Zuse już bardzo wcześnie pojął uniwersalność swego odkrycia. Nie był on co prawda członkiem nazistowskiej partii NSDAP i swych prac naukowych nie prowadził pod dyktando reżimu, ale oddał swe odkrycie w służbę machiny wojennej. Jego wynalazek zastosowano do obliczeń geometrii skrzydeł samolotów wojskowych i do deszyfrowania wiadomości przesyłanych przez aliantów.

Jak sam przyznał, interesowały go wtedy możliwości szyfrowania i deszyfrowania wiadomości, lecz hitlerowcy nie byli zainteresowani jego rozwiązaniami, bo dysponowali swoją Enigmą.

Komputery i obrazy

W roku 1940 Zuse założył własną firmę "Zuse Apparatebau" i skonstruował kilka modeli komputerów: przekaźnikowych, lampowych i tranzystorowych. W roku 1964 firma ta musiała ogłosić upadłość, w roku 1969 przejęta została przez Siemensa.

Konrad Zuse do ostatnich dni pozostał wizjonerem. .

"Jasne było dla mnie, że wkroczyłem w nowy świat obliczeń i byłem przekonany, że gra w szachy jest tym polem, gdzie będzie można to wykorzystać. Lecz kiedy mówiłem w 1938 roku, że za 50 lat mistrza szachowego pokona maszyna, nikt mi nie wierzył. To się co prawda nie sprawdziło, ale nie byłem daleki od prawdy"- przyznał.

Po upadłości firmy, Zuse wycofał się z dalszych badań i interesów poświęcając się ... malarstwu. Komputery fascynowały go jednak dalej, malował więc portrety postaci zasłużonych dla komputeryzacji, m.in. twórcę Microsoftu, Billa Gatesa. Na CeBicie w 1995 roku, na kilka miesięcy przed śmiercią, podarował ten portret Gatesowi. Dziś obraz wisi w centrali koncernu w Seattle - w gabinecie Gatesa.

Michael Engel / Małgorzata Matzke

red.odp.: Bartosz Dudek