Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku

Nowa siedziba Europejskiego Centrum Solidarności przypomina statek. Obiekt został zaprojektowany przez gdańskiego architekta Wojciecha Targowskiego. Nie wszystkim Gdańszczanom się podoba. Niektórzy mówią, że to „kupa żelastwa”. Tymczasem ECS jest silnie wpisane w kontekst polityczny. To nie tylko architektura, lecz także przesłanie.To symbol miejsca zrywu Solidarności.

Siedziba Europejskiego Centrum Solidarności mieści się obok pomnika poległych w 1970 roku stoczniowców przy Placu Solidarności 1. Tablice pamiątkowe przypominają też o innych zrywach Polaków, roku 1968, 1970, 1976, o strajkach w innych zakątkach Polski, o zamordowanym księdzu Popiełuszce. W tym miejscu nigdy nie jest pusto.

W ub. sobotę (30.08) jako pierwsi pod historyczną bramę Stoczni Gdańskiej przybyli Henryka Krzywonos-Strycharska, słynna motornicza, która wstrzymała ruch tramwajów oraz Józef Przybylski, jeden z pierwszych działaczy podziemnych związków zawodowych. Przybyli także inni członkowie Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Z Warszawy przyjechali m.in. Ludwika i Henryk Wujcowie.

Dzień symbolicznego otwarcia siedziby Europejskiego Centrum Solidarności przez Lecha Wałęsę, członków Międzyzakładowego Komitetu Strajowego oraz ogółem ponad 12 tys. gości z Polski i całego świata nazwano „Dniem Obywatelskim”. Wśród gości byli m.in. Mirek Chojecki, znany organizator druku niezależnych wydanictw oraz Janusz Reiter, były ambasador RP w RFN i USA.

Europejskie Centrum Solidarności symbolizuje miejsce narodzin Niezależnych Wolnych Związków Zawodowych Solidarność w Stoczni Gdańskiej, strajki stoczniowców oraz zapoczątkowany tam proces rozkładu systemu komunistycznego, zmieniający na zawsze losy Europy środkowo-wschodniej. Dlatego odbyło się „wodowanie” tego nowego obiektu, przypominającego statek, przy użyciu liny i butelki ... cydru.

Lech Wałęsa przekonywał Polaków w swoim wystąpieniu na legendarnym wózku akumulatorowym, aby uczyli się demokracji po odzyskaniu wolności. Przywódca Solidarności zachęcał do aktywnego obywatelstwa. Następnie razem z tłumami gości otworzył bramę do stoczni, przez którą wiedzie droga do głównego wejścia Europejskiego Centrum Solidarności, miejsca dialogu obywatelskiego.

W ECS znajdzie siedzibę 10 organizacji pozarządowych. Tam będzie się mieścić biuro Lecha Wałęsy. Będzie to miejsce badań socjologicznych, wystaw stałych i czasowch, otwartych wykładów, koncertów, projekcji filmowych, konferencji, projektów dla dzieci i młodzieży, archiwum zdjęć, ulotek, plakatów, dokumentów, itd. ECS stanie się też na pewno ulubionym miejscem spotkań towarzyskich.

Takiej placówki jak ECS nie ma na całym świecie. Jak mówi dyrektor Centrum Basil Kerski, wkracza ona w nową przestrzeń ekspermentu. Każdy znajdzie w tym miejscu swój kawałek historii i tożsamości. Na zdjęciu murale młodego pokolenia Polaków, które w 1988 roku strajkami w duchu Solidarności ostatecznie doprowadziło do rozmów Okrągłego Stołu i pierwszych demokratycznych wyborów.

W przestrzeni muzealnej upamiętniono wszystkie zrywy wolnościowe Polaków. Na zdjęciu aresztowani w czasie zamieszek na ulicach Gdańska także przypadkowi przechodnie. Na wystawie multimedalnej każdy sam może wybrać sposób zwiedzania i dostępu do informacji. Przy stanowiskach multimedialnych chętnie zatrzymuje się młodzież.

Gości oprowadzali po ekspozycji znani działacze solidarnościowi. Zbyszek Bujak opowiadał o strajku, o formułowaniu 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, które zostały przez UNESCO wpisane na listę światowego dziedzictwa intelektualnego, prostował "niedopowiedzenia", odpowiadał na pytania.

Ekspozycja w ECS to również opowieść o smutnej i szarej rzeczywistości PRL, o dramatycznej sytuacji zaopatrzeniowej, pustych półkach i sklepach mięsnych z gołymi hakami oraz długich kolejkach do sklepów. Do ECS można też przynosić pamiątki z tamtych czasów i je tam zdeponować.

Na otwarciu ECS był cykl wystąpień na temat etyki Solidarności. Prof. Gesine Schwan mówiła, jakie skojarzenia przywołuje w Polsce i w Niemczeh pojęcie „solidarność”. ECS wręczyło grupie obcokrajowców Medale Wdzięczności. Poza Gesinne Schwan otrzymali je m.in. Francuz Daniej Beauvois, Węgier Geza Buda, Bułgar Iwanczo Gyłybow, Finn Jarmo Jääskeläinen.

ECS jest nie tyko inwestycją miasta Gdańska. Prawie w połowie zostało sfinansowane przez Unię Europejską. Obiekt ten będzie jedną z najważniejszych przestrzeni na historycznej, kulturalnej i intelektualnej mapie Polski i Europy – taki jest zamysł jego twórców. To ma być miejsce nie tylko dialogu historycznego ale i międzypokoleniowego, z „wydziałem zabaw”, interaktywną wystawą dla najmłodszych.