یک فیلم ایرانی بر پرده سینماهای آلمان

سونیتا علی‌زاده، یک دختر ۱۸ ساله‌ افغان است که دور از خانواده در تهران و تحت سرپرستی بنیاد غیر دولتی ‌حمایت از "دختران خیابانی" زندگی می‌کند. او با کولاژ عکس‌در دفترچه‌‌ای، آرشیوی از آرزوهای خود تهیه می‌کند. در این نما، سونیتا تصویر خود را روی صورت خواننده‌ معروفی که در حال کنسرت‌دادن است، چسبانده. “صدای روی صحنه” در این نما می‌گوید: «این منم با فِن‌هام… من می‌خوام خواننده‌ رپ بشم…»

سونیتا از ابتدا برای دست‌یافتن به آرزوی خود تلاش می‌‌کند. در این نما او در حیاط کوچک بنیاد مشغول تمرین است. اشعار ترانه‌های سونیتا از خود اوست. دستمایه‌های این ترانه‌ها اعتراض به دشواری‌های اجتماعی و فرهنگی و محدودیت‌های بی‌شمار برای دختران و زنان، به ویژه مهاجران است. سونیتا خود به دلیل “اقدام به مهاجرت غیرقانونی” از داشتن برگه‌ هویت یا مدرک شناسایی محروم شده است.

اولین تماشاگران و تشویق‌کنندگان سونیتا، دختران بی‌سرپرست و رانده‌شده از اجتماع هستند که در خانه‌ تحت سرپرستی بنیاد غیر‌دولتی‌حمایت از "دختران خیابانی" زندگی می‌کنند. سونیتا با استفاده از اصطلاحات و واژه‌های مردم کوچه و بازار و موسیقی اعتراض‌آمیز خیابانی رِپ، از اعمال تبعیض‌های اجتماعی و قانونی بر جنس دختران و زنان انتقاد می‌کند.

سونیتا که در تمام زندگی خود محکوم به سکوت بوده، اینک به اعتراض برخاسته و حق خود را طلب می‌کند. رخساره قائم‌مقامی در فیلم خود ضمن نمایش مراحل مختلف زندگی دشوار او، آن‌ها را با شرایط اجتماعی در ایران پیوند می‌زند و نشان می‌دهد که ممنوعیت پخش صدای زنان در ایران، چگونه بر سر راه موفقیت سونیتا موانع بسیاری ایجاد می‌‌کند.

رخساره قائم مقامی در حال ساختن مستندی از سونیتا علی‌زاده، ناگهان با رویدادی غیرمنتظره روبرو می‌شود؛ این که مادر سونیتا از هرات به تهران می‌آید تا او را با خود به افغانستان ببرد. مادر می‌خواهد برای تأمین هزینه‌ ازدواج پسرش، سونیتا را به مرد مسنی بفروشد؛ تصمیمی که با دخالت کارگردان و تیم او به مرحله‌ اجرا در نمی‌آید.

سونیتا که خود نیز از جمله قربانیان سنت دختر فروشی در افغانستان است، درباره‌ تصمیم مادرش می‌گوید: «مادرم تلاش کرد که من را مجبور به ازدواج کند. این البته به این معنی نیست که او من را دوست نداشت. او عاشق من است. او هم به زور مجبور شده بود که چشم بر این عشق ببند چون راه دیگری نمی شناخت.»

سونیتا سرچشمه‌ بی‌عدالتی‌ها را در فقر و سنت می‌بیند. او درمورد تصمیم مادرش می‌گوید: «سنت و فقر او را به این کار وا داشته بود. اما بعدها٬ از طریق آهنگ‌های من بود که او هم سرانجام متوجه شد که در درون من چه می گذرد و این که من به عنوان یک دختر می‌توانم کاری بکنم و می‌توانم آینده‌ام را رقم بزنم.» این فیلم در ۳ کشور ایران، ‌افغانستان و آمریکا ساخته شده است.

قائم‌مقامی در فیلم خود، به‌طور عمده به ماجراهای غافلگیرکننده‌ای می‌پردازد که سونیتا را از رسیدن به آرزوهای خود، از جمله خواننده‌شدن باز می‌دارد. با این ‌حال "سونیتا"، تنها زندگی پر درد و رنج این دختر جوان را به نمایش نمی‌گذارد، بلکه بیشتر به دنیای سرشار از تلاش و آرزوهای بلند‌پروازانه‌ او می‌پردازد؛ وجهی که به فیلم جلوه‌ای پر جلا و امیدوارکننده بخشیده است.

آهنگ‌های سونیتا علی‌زاده به ویژه ترانه‌ "دختر فروشی" او شهرتی جهانی یافت. این اولین موزیک ویدیوی او چند روز پس از پخش آن در یوتوپ بیش از صد هزار بار کلیک و در فیس‌بوک نزدیک به دو برابر این رقم “لایک" خورد. اندکی پس از انتشار "دختر فروشی"٬ علی‌زاده موفق شد يك بورس تحصيلی در رشته‌ موسیقی در آمریکا به‌دست آورد. او اکنون در این کشور زندگی و تحصیل می‌کند.

سونیتا اکنون نه تنها یک خواننده‌ شناخته‌شده‌ی رپ است، بلکه هم‌چنین در راه دفاع از حقوق زنان در کشورهای اسلامی و علیه ازدواج زودهنگام دختران در افغانستان فعالانه تلاش ‌می‌کند. مستند ۹۰ دقیقه‌ای "سونیتا" که محصول مشترک ایران و آلمان است، از ۲۶ مه در سینماهای این کشور اکران می‌شود.

سونیتا تا کنون جوایز بسیاری را از آن خود کرده است. این فیلم از جمله برنده‌‌ جایزه‌ی بهترین مستند غیرآمریکایی جشنواره ساندنس ۲۰۱۵ شد. رخساره قائم‌مقامی نیز در همین سال، هم جایزه‌ هیات داوران این جشنواره و هم جایزه‌ی تماشاگران آن را کسب کرد. این فیلم هم‌چنین جایزه‌ ویژه‌ تماشاگران جشنواره‌ی بین المللی آمستردام و جشنواره‌‌ بین‌المللی فیلم مستند مونیخ ۲۰۱۵ را نیز بدست آورده است.

این موفقیت‌ها البته به مذاق بنیادگرایان جمهوری اسلامی خوش نمی‌آید. "خبرگزاری بسیج" از جمله در باره‌ این فیلم می‌نویسد: «سونیتا تصویری تار و فریبنده از ایران نزد غربی‌ها ارائه می‌دهد و تعجب برانگیز نیست که تا به حال در جشنواره‌های خارجی به خصوص فستیوال مهم و پُرهیاهوی ساندنس به کسب جایزه نائل شود!»

"خبرگزاری بسیج" هم‌چنین درباره‌ این سینماگر می‌نویسد: «بد نیست بدانید که رخساره قائم‌مقامی، همان فیلم‌سازی است که پس از انتخابات سال ۸۸ و در میان آشوبگران فتنه ۸۸ و به دلیل شرکت در مراسم چهلمین روز کشته شدگان حوادث ۳۰ خرداد ۱۳۸۸... در بهشت زهرای تهران بازداشت شد و حال با وجود محکومیت پناهی و محمدی، این فیلم‌ساز به راحتی فیلم ساخته و در جوایز خودنمایی می‌کند.»

رخساره قائم‌مقامی متولد ۱۳۵۵ در تهران است. او پس از کسب مدرک مهندسی شیمی، در دانشکده‌ سینما و تئاتر، در مقطع کارشناسی سینما خوانده و سپس در رشته انیمیشن هم کارشناسی ارشد گرفته است. این فیلم‌ساز با ساختن فیلم مستند- انیمیشن "سیانوزه" که در واقع پایان‌نامه درسی‌اش بود، به شهرت رسید. این فیلم درباره‌ یک نقاش خیابانی و گمنام به نام جمشید است. قائم‌مقامی پیش از آن مستند "عشق بازی" را تهیه کرده بود.