روایتی تصویری از پایان نیم قرن دشمنی آمریکا و کوبا
ایالات متحده آمریکا و کوبا پس از گذشت بیش از نیم قرن دشمنی به توافق رسیدند که مناسبات دیپلماتیک خود را از سر گیرند. قرار است که سفارت آمریکا در هاوانا و سفارت کوبا در واشنگتن دایر شود.
پایان نیم قرن دشمنی
یخ مناسبات دیپلماتیک میان آمریکا و کوبا پس از نیم قرن دشمنی سرانجام آب شد. دولتهای دو کشور روز سهشنبه (۳۰ ژوئن / ۹ تیر) ضمن توافق در مورد از سرگیری روابط دیپلماتیک از گشایش سفارت آمریکا در هاوانا و سفارت کوبا در واشنگتن خبر دادند. هنوز تاریخ دقیقی در باره آغاز فصلی نو در مناسبات دو کشور تعیین نشده است.
۱۵۰ کیلومتر فاصله میان "دو دنیا"
کوبا تنها ۱۵۰ کیلومتر با ایالت فلوریدا در جنوب شرق آمریکا فاصله دارد، اما از لحاظ ایدئولوژیک فاصلهای بسیار بین "دو دنیای" آمریکا و کوبا در پنج دههی گذشته وجود داشت. باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا و همتای کوباییاش رائول کاسترو در روز ۱۷ دسامبر سال ۲۰۱۴ همزمان در یک پیام تلویزیونی اعلام کرده بودند که دو کشور در نظر دارند روابط دیپلماتیک خود را پس از ۵۰ سال از سر گیرند.
مذاکرات محرمانه
مذاکرات محرمانه میان واشنگتن و هاوانا از بهار ۲۰۱۳ همزمان با صدور مجوز از سوی باراک اوباما برای برقراری ارتباطات "سطح بالا" با کوبا آغاز شده بود. اولین ملاقات رودررو بین تیم مذاکرهکننده آمریکا و کوبا در ژوئن ۲۰۱۳ در کانادا انجام گرفت که از آن پس یکی از محلهای اصلی مذاکرات بود.
نقش واتیکان
واتیکان نیز یکی دیگر از میزبانهای هیأتهای مذاکرهکنندهی آمریکا و کوبا بود. مسئله کوبا از جمله موضوعاتی بود که در دیدار پاپ فرانسیس (راست در تصویر) و باراک اوباما در ماه مارس سال ۲۰۱۴ مورد بحث قرار گرفته بود. در ژانویه سال ۲۰۱۵ مذاکرات رسمی میان آمریکا و کوبا جهت ازسرگیری مناسبات دیپلماتیک آغاز شد.
رفع محدودیتها
در فوریه سال ۲۰۱۵ شماری از تحریمها و محدویتهای تجاری که واشنگتن علیه کوبا وضع کرده بود، برداشته شد و شرکتهای آمریکایی اجازه یافتند که محصولات شرکتهای خصوصی کوبایی را وارد کنند؛ به استثنای نوشیدنی الکلی رام (عرق نیشکر)، شکر و خودروهای عتیقه.
دیداری تاریخی
برای اولین بار پس از نزدیک به ۶۰ سال، عالیترین مقامات کوبا و ایالات متحده آمریکا با یکدیگر ملاقات کردند. این دیدار تاریخی روز ۱۱ آوریل ۲۰۱۵ در حاشیه نشست سران قاره آمریکا در پاناما صورت گرفت. باراک اوباما، رئیسجمهور آمریکا دیدار با رائول کاسترو را تاریخی خواند و تصریح کرد: «دوران جنگ سرد به سر آمده و کوبا دیگر تهدیدی برای ایالات متحده نیست».
حذف کوبا از فهرست حامیان تروریسم
چندی پس از دیدار تاریخی کاسترو و اوباما گامی دیگر در راه نزدیکی دو کشور برداشته شد. آمریکا پس از سه دهه کوبا را رسما از فهرست کشورهای حامی تروریسم حذف کرد. جان کری، وزیر خارجه آمریکا (راست در تصویر در دیدار با همتای کوبایی خود) روز ۲۹ مه ۲۰۱۵ اعلام کرد که با پایان فرصت ۴۵ روزهی کنگرهی آمریکا مبنی بر رد تصمیم حذف نام کوبا از فهرست پشتیبانان تروریسم آمریکا، نام این کشور از این فهرست حذف میشود.
نقش آشتیآمیز ورزش
در روز ۲ ژوئن سال ۲۰۱۵ تیم فوتبال کاسموس نیویورک از آمریکا برای انجام دیداری دوستانه راهی کوبا شد تا به مصاف تیم ملیفوتبال این کشور برود. پیکار دو تیم که قدمی ورزشی در راه آشتی دادن و نزدیک کردن دو کشور محسوب میشد، پس از ۹۰ دقیقه دوندگی با پیروزی ۴ بر صفر کاسموس (پیراهن سبز) خاتمه یافت.
کوبا قبل از انقلاب
قبل از انقلاب کوبا این کشور مرکز قمار، تفریح و کلوبهای شبانه ثروتمندان عیاش آمریکا بود. کارل مایر، کارشناس امور سیاسی آمریکا گفته است کوبای قبل از انقلاب "فاحشهخانه آمریکاییان" بود. این در حالی است که مردم کوبا بیکاری، تورم و فقر خود را نتیجه بیدرایتی فولخنثیو باتیستا، دیکتاتور بیرحم کشور خود میدانستند.
فیدل کاسترو در هاوانا
فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا، برای سرنگون کردن رژیم باتیستا، ارتشی چندصد نفره متشکل از مبارزان پارتیزان به راه انداخت. در نخستین روز ماه ژانویه سال ۱۹۵۹ باتیستا متواری شد و چریکها هاوانا، پایتخت کوبا را تصرف کردند. دولت آمریکا تحریمهایی علیه کوبا برقرار کرد. این تحریمها بعدها به تدریج شدیدتر شدند. کوبا از اتحاد جماهیر شوروی درخواست کمک کرد.
کوشش برای براندازی دولت انقلابی کوبا
گروهی از مزدوران فراری کوبا در سال ۱۹۶۱ با کمک سازمان سیا (آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا، CIA) سعی در براندازی دولت انقلابی کوبا کردند. اتحاد جماهیر شوروی (سابق) این اقدام آمریکا را به کوبا خبر داد و ارتش کوبا در خلیج خوکها با این نیروها به مبارزه پرداخت و آنها را شکست داد. اعلام شد که بیش از ۱۰۰۰ نفر به اسارت ارتش کوبا درآمدهاند.
خطر بروز جنگ اتمی
روابط دشمنانه میان کوبا و آمریکا سبب شد که اتحاد جماهیر شوروی (سابق) در ۹۰ کیلومتری خاک آمریکا به پایگاهی نظامی دست یابد. دستگاه شوروی در نظر داشت در پایگاه نظامی خود در خاک کوبا موشکهایی مستقر کند. آمریکا به شدت مخالف این اقدام بود. بحران کوبا میرفت که جهان را در سال ۱۹۶۲ به جنگ اتمی بکشاند. آمریکا با محاصره دریایی کوبا از انتقال موشکها به این کشور جلوگیری کرد.
کشور نمونه آمریکای جنوبی
اتحاد جماهیر شوروی (سابق) دهها سال به کمکهای همهجانبه رایگان خود به کوبا ادامه داد. کوبا با صادرات نفتی که از اتحاد جماهیر شوروی وارد میکرد توانست به ارز جهانی دست یابد و سیستم بهداشتی و آموزشی نمونهای در کشور برقرار سازد که در سراسر آمریکای جنوبی بینظیر بود.
حرکت بیش از ۱۲۰ هزار کوبایی به سوی آمریکا
فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا، در سال ۱۹۸۰ به کسانی که خواستار خروج از کوبا بودند اجازه داد از راه بندر مارال۲ به آمریکا سفر کنند. از این راه ۱۲۵ هزار کوبایی خاک میهن را ترک کردند و به ایالت فلوریدای آمریکا وارد شدند. بعضی از این افراد کسانی بودند که به تازگی از مراکز روانی کوبا مرخص شده بودند. با ورود این افراد شمار جرایم در این ایالت به شدت افزایش یافت.
وابستگی کامل به اتحاد جماهیر شوروی
تحریمهای کوبا از طرف آمریکا به اقتصاد این کشور آسیبهای جدی وارد کرد و صادرات شکر که قبل از انقلاب مهمترین محصول این کشور بود، پس از انقلاب نیز تنها کالای صادراتی کوبا باقی ماند. کوبا به کلی وابسته به واردات کالاهایی بود که از اتحاد جماهیر شوروی (سابق) به این کشور راه پیدا میکردند.
فروپاشی اردوگاه سوسیالیستی
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق اقتصاد کوبا نیز به شدت آسیب دید. همین که واردات از شوروی سابق قطع شد، کمبود کالاهای مصرفی در کوبا به اوج رسید. فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا، در سال ۱۹۹۰ اعلام کرد که "دورانی ویژه" در این کشور آغاز شده است. کمبود بنزین سبب شد که بار دیگر گاوها به کار شخم زدن زمین گماشته شوند. ونزوئلا در سال ۱۹۹۹ به کمک کوبا آمد و به این کشور نفت ارزان قیمت هدیه کرد.
امید به رفع تحریمها و رونق روابط بازرگانی
مجمع عمومی سازمان ملل متحد از سال ۱۹۹۳ تا کنون هر سال از آمریکا میخواست به تحریمهای کوبا پایان دهد. آمریکا گاهی تسهیلاتی در این امر برقرار میکرد، اما همزمان گره تحریمها را سفتتر میکشید. جرج دبلیو بوش، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، در سال ۲۰۰۴ شدت تحریمها را علیه کوبا افزایش داد. حال با آب شدن یخ میان دو کشور انتظار میرود که تحریمها نیز رفع شده و مناسبات تجاری دو کشور فصلی پررونق را تجربه کند.