Како Русија се обидува да влијае на американските избори

Компанија во американската сојузна држава Тенеси од минатата недела е во фокусот на американските истражни органи. Таа наводно добила десет милиони долари од руската државна телевизија „Раша тудеј“ (РТ) за да „продуцира и споделува содржина со прикриени вести на руската влада“ за американската публика.

Со тие пари наводно е произведена видео содржина со која во пресрет на изборите во САД, кои се одржуваат во ноември, првенствено се шират десничарски наративи на теми како што се имиграцијата, полот и економијата. Тие видеа потоа биле споделувани на социјалните мрежи од десничарски инфлуенсери, кои работат за компанија во Тенеси - наводно несвесни дека видеата се создадени со руско учество. Видеата наводно ги продуцирале и објавиле двајца соработници на РТ.

Ставовите изразени во видеата „често се во согласност со  интересите на руската влада,  за зголемување на поларизацијата во САД“, се вели во обвинението. Целта е, се вели, „слабеење на отпорот во САД кон клучните руски интереси, на пример во врска со тековната војна во Украина."

Мешање низ целиот свет

Сегашниот случај дава мал увид во тоа  како Русија најверојатно ќе дејствува за да влијае на изборите - иако Москва редовно ги отфрла сите обвинувања за мешање во изборите во други земји.

„Русија со години се обидува да влијае на изборите во демократските земји, на пример на претседателските избори во САД во 2016 година или на француските претседателски избори во 2017 година“, вели Јулија Смирнова од берлинскиот Центар за мониторинг, анализа и стратегија (ЦеМАС), институт. што истражува дезинформации и идеологија на заговор на интернет. Уште во октомври 2023 година, САД испратија извештај на тајните службидо 100 пријателски земји ширум светот, според кој Русија активно користи „шпиони, социјални мрежи и државни медиуми“ за да ја поткопа довербата на јавноста во интегритетот на демократските избори ширум светот.

Помеѓу 2020 и 2022 година, тоа наводно се случило во најмалку девет неименувани земји, дополнително, во други 17 земји е забележано „помалку изразено ниво“ на активност на руските социјални медиуми, што требало да ги зајакне веќе постоечките домашни политички сомнежи за интегритетот на претстојните избори. Извештаи за обиди за влијание врз Русија имаше и за време на  европските избори во јуни 2024 година.

Заплашување, дезинформирање, манипулација со мислењето

Можности на средствата со кои тоа се спроведува се големи. На едни избори во Европа во 2020 година, не се наведува точно кои, активисти наводно биле заплашувани во предизборната кампања.

Во 2020 и 2021 година,  руските државни медиуми масовно ширеле лажни тврдења за изборна измама за неколку демократски избори ширум светот. Во најмалку една земја во Јужна Америка, Москва, исто така, ширела широко распространето сомневање за независноста на изборите. „Се користат различни методи: на пример, хакерски напади при кои се објавуваат документи на политичари, автентични или делумно измешани со фалсификувани документи, како на пример на изборите во Франција во 2017 година“, вели Смирнова „Она што исто така го користи Русија е манипулацијата на јавното мислење преку социјалните медиуми со помош на неавтентични профили и преку отворени канали како што е на пример 'Русија денес'".

Како може да изгледа ова, покажува таканаречената „кампања на двојници". Главни елемент притоа, објаснува Смирова, се „клонирани веб-страници на големите западни медиуми“: „Шпигел", „Франкфуртер алгемајне цајтунг“, „Вашингтон пост", „Фокс њуз" и бројни други. Тие страници се направени на тој начин што тешко се гледа разликата помеѓу оригиналот и фалсификатот- само што таму се објавуваат проруски содржини. „Тоа беа делумно измислени приказни, делумно написи кои ширеа одредени политички мислења“, вели Смирнова. Линковите до овие лажни написи потоа беа споделувани преку социјалните мрежи, делумно дури и во коментари на вистински написи од етаблираните медиуми. Често притоа станувало збор за  „проруски наративи за војната во Украина, со кои Русија се обидела да ја поткопа поддршката на Западот за Украина“.

Долгорочна цел: да се поткопа демократијата

Целта на  руското мешање  долго време не повеќе само ширење и зајакнување на проруските позиции, на пример во врска со војната во Украина. Во меѓувреме, се работи за многу покрупна работа. „Надредена цел е да се поттикнат геополитичките интереси на Русија и дестабилизација на земјите кои Кремљ ги перципира како противници на Русија.“ За таа цел дополнително се подгреваат дискусиите во демократиите што го поларизираат и продлабочуваат колку што е можно повеќе јазот што постои во овие општества.

За таа цел, финансиски и со аргументи се поддржуваат партиите од политичките рабови.  Веќе во 2022 година „Вашингтон пост“ пишуваше за тоа дека најмалку 300 милиони американски долари биле насочени кон партиите кои се особено наклонети кон Русија и во помалите земји како Албанија, Црна Гора, Мадагаскар или Еквадор. Според американското разузнавање, силите поврзани со Кремљ користеле и фирми кои имаат само поштенски сандачиња, институти и други средства за да влијаат на политичките настани - често во корист на екстремно десничарските групи. Чешката тајна служба БИС во март 2024 година разоткри мрежа финансирана од Русија, според која, меѓу другото, пари добил и Петер Бистрон, претставник во германскиот Бундестаг од АфД, партија која се смета за дефинитивно десничарска. Плаќањата најверојатно се направени преку прашкиот проруски портал „Гласот на Европа“. Парите наводно отишле и за екстремно десничарски забави во Франција, Полска, Белгија, Холандија и Унгарија.

Тие не се секогаш успешни

Извештајот на американското разузнавање од октомври 2023 година вели дека Русија има две цели: да ги прикаже демократските избори воопшто како неверодостојни и да ги делегитимира така избраните влади. А тоа ги дестабилизира соодветните демократии и на тој начин ги слабее противниците на Русија ширум светот.

Но, постојат начини за спротивставување. „САД го покажаа тоа минатата недела, на пример, со конфискација на 32 веб-домени кои беа користени во кампањата 'двојници'“, објаснува Јулија Смирнова Долгорочно, станува збор за „зајакнување на отпорноста на демократските општества“. Ова вклучува образовни програми за зајакнување на медиумската компетентност на младите и возрасните, така што тие ќе станат свесни дека и тие многу брзо би можеле да станат мета на руското влијание на интернет.

„Средствата што Русија ги инвестира секоја година во своите кампањи низ светот се навистина големи“, вели Јулија Смирнова „Тие обиди треба да се сфатат многу сериозно. Но, треба да се биде свесен и дека Русија во своите обиди за влијание не ја постигнува секогаш и во секој случај својата цел."