25 години Путин: Прво пријател, па непријател

Во август 1999 година, Владимир Путин беше назначен за премиер на Руската Федерација. На крајот од 1999/2000 година го наследи болниот претседател Борис Елцин. Уште при преземањето на функцијата, Путин изјави дека Русија е и ќе остане голема сила. Во Европа тој во тоа време се смета повеќе за реформатор кој треба да ја реорганизира хаотичната Русија од дивите 1990-ти.

Во јуни 2001 година, американскиот претседател Џорџ В. Буш по самитот со Путин го нарече „доверлив и директен“. Буш, шеф на водечката сила на НАТО, изјави дека погледнал во неговата душа.

Во септември 2001 година, Владимир Путин, за време на говор во Бундестагот, ѝ понуди на Европа безбедносно партнерство со Русија. Тој притоа ја доведе во прашање улогата на западната водечка сила, САД. Шефот на Кремљ не исклучи идно членство на Русија во НАТО и ЕУ.

ЕУ и Русија потоа се договораат во врска со различни програми и соработки. Се стреми кон „стратешко партнерство“. НАТО отвора канцеларија во Москва. Русија отвора претставништво во НАТО во Брисел. Специјалниот Совет НАТО-Русија дискутира за стратешки прашања, меѓу другото и за претстојниот доброволен пристап на државите од Централна и Источна Европа во алијансата.

Како еден од главните снабдувачи со нафта и гас за ЕУ, Русија прави добар бизнис со Европа. Германскиот канцелар Герхард Шредер го нарекува Путин „беспрекорен демократ“, и покрај веќе познатото угнетување на опозицијата и слободата на печатот во Русија. По неговиот мандат, Шредер доби профитабилни позиции во државните руски енергетски компании.

Путиновиот пресврт

Во 2006 година, на безбедносната конференција во Минхен, Владимир Путин иницираше промена. Тој се пожали дека Западот не ја прифаќа Русија како голема сила. Тој го опишува проширувањето на НАТО како прекршување на неговиот збор. Се игнорирале, вели тој, ветувањата на земјите од НАТО да не се движат кон руската граница. Меѓутоа, Русија во 1997 година со еден договор со НАТО се согласи со проширување.

Договорите за разоружување се раскинуваат. Русија остро ја критикува планираната ракетна одбрана на САД. Владимир Путин е лут кога на Украина и Грузија им се вети дека ќе се приклучат на западната алијанса на самитот на НАТО во април 2008 година.

Во август 2008 година, Путин им ја покажа својата воена моќ на Европејците. Тој интервенира во конфликт во Грузија и по кратка војна ги става деловите Јужна Осетија и Абхазија под руска контрола.

Во 2013 година, Европската комисија сè уште зборува за тоа дека со Путинова Русија треба да се создаде заеднички „економски и хуман простор“ од Лисабон до Владивосток - како долгорочна визија.

Путиновите војни

По протерувањето на прорускиот претседател од Украина во пролетта 2014 година и демократската револуција на Мајдан, рускиот претседател Путин ја напаѓа Украина. Тој го анектира Кримскиот Полуостров кршејќи го меѓународното право и со проруските сепаратисти става делови од источна Украина под своја контрола. Западот реагира со први санкции и се обидува да посредува. Канцеларката Ангела Меркел и францускиот претседател Франсоа Оланд посредуваа во договорот од Минск,кој има за цел да доведе до мир. Тоа никогаш не се случи, но „послужи да ѝ даде време на Украина да стане посилна“, како што рече подоцна канцеларката Меркел.

Односите брзо се влошија, но увозот на руска енергија продолжи. Според европската перцепција, Путин сѐ повеќе се претвор во автократски владетел. Во 2021 година, ЕУ зборува за „негативна спирала“ во меѓусебните односи.

Во март 2022 година, непосредно по големиот напад на Украина од страна на руските трупи, американскиот претседател Џо Бајден го гледа Путин како безмилосен „диктатор, воен злосторник, убиец“. Оттогаш, НАТО ја смета Путинова Русија како „најголемата закана за мирот во Европа“, новиот стар непријател на Истокот. ЕУ воведува сеопфатни санкции кон Русија и се обидува да се одвои од испораките на нафта и гас што е можно побрзо. И по две години од почетокот на војната, тоа сè уште не е целосно постигнато. Рускиот течен гас и натаму доаѓа во Европа. Трговијата со Русија се намалува, но многу европски компании сè уште работат во Русија. Прехранбената, фармацевтската и хемиската индустрија не се засегнати од санкциите.

25 години откако Путин ја презеде функцијата, НАТО се подготвува за нова трка во вооружување. Спротивставувањето на руската агресија сега е главна задача на алијансата.