"گزارش تهران"، روایت کاربرمحور از یک کلان‌شهر
۱۳۹۱ مهر ۲۷, پنجشنبه
تهران، پایتخت ایران و مرکز استان تهران، بزرگ‌ترین کلان‌شهر ایران است. مساحت این شهر ۷۳۰ کیلومتر مربع و جمعیت آن در طول روز بیش از ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر است که این رقم شب‌ها به ۱۰ میلیون نفر می‌رسد.
کلان شهری که بیست و هفتمین شهر بزرگ جهان است، از یک سو به کوه‌های البرز می‌رسد و از سوی دیگر به نواحی کویری؛ ۲۲ منطقه، ۱۳۴ ناحیه و ۳۷۰ محله دارد و خواهر خوانده‌ی شهرهای لس آنجلس، سئول، پکن، مسکو، کاراکاس، لندن و هاوانا است.
شهری که اختلاف طبقاتی چشمگیر دارد؛ برخی محله‌هایش تمیز و آراسته‌اند و برخی محله‌هایش پر از زباله و آشفتگی؛ اتوبان‌های فراوان دارد و ترافیک سرسام‌آور.
این کلان‌شهر پرازدحام حالا در فیس‌بوک صفحه‌ای با عنوان "گزارش تهران" نیز دارد. صفحه‌ای که با مشارکت اهالی این شهر از محلههای مختلف به ثبت خیابان‌ها و کوچه‌ها، وقایع و صداها و تصاویر پایتخت بزرگ ایران می‌پردازد.
در توضیح "گزارش تهران" آمده است: «گزارش تهران می‌خواهد بازگو کند، هدفش تفسیر نیست. صرفا گفتن و نشان‌دادن است. نشان‌دادن آن‌چه که شاید مغفول مانده است، بیانی است از واقعیتی عینی و موجود با عنوان یک شهر. شهری که "در اینجا" اتفاقا "تهران" است.»
روزبه شهرستانی که پروژه "گزارش تهران" را راه‌اندازی کرده و اداره می‌کند، به دویچه‌وله می‌گوید: «تهران با مرکزیت سیاسی و اقتصادی که دارد، دهه‌هاست که توجه صاحب‌نظران و تحلیلگران و اصحاب رسانه‌ها را به خود جلب می‌کند. اما این نگاه‌ها به خصوص در سال‌های اخیر معمولا جهت‌دار و آلوده به دغدغه‌های جانبدارانه‌ی سیاسی بودند.»
او که معتقد است هرگونه نگرش سیاسی بدون توجه به واقعیت‌های عینی اجتماعی و فرهنگی جاری در بستر شهر می‌تواند سطحی و آسیب‌پذیر باشد، می‌گوید: «فکر کردم موقعیتی را در حد امکان فراهم کنم که تهران و بخشی از محتوای این شهر به مثابه‌ی آن‌چه که هست و نه آن‌چه که تک تک ما می‌خواهیم یا متصوریم یا باید باشد، در اختیار علاقه‌مندان و آیندگان قرار گیرد.»
شهرستانی که خودش هم اهل تهران و ساکن این کلان‌شهر است اما تاکید دارد که پروژه "گزارش تهران" از سیاست به دور باشد و انعکاس روایت‌های شخصی شهروندان باشد.
مشارکت کاربران در تولید محتوا
پروژه "گزارش تهران" در فیس‌بوک و حالا "یوتیوب" ثبت و به‌روز می‌شوند. هر کاربر فیس‌بوک با لایک زدن صفحه می‌تواند در برنامه‌های موضوعی صفحه مشارکت کند و بخشی از تصاویر و واقعیت‌های شهر را از نگاه خود به مشارکت بگذارد.
در یکی از رویدادهای این پروژه با عنوان "محله‌ی من" از کاربران و علاقه‌مندان خواسته شد تا هرکس ۱۰ عکس از محله‌ی محل زندگی خود گرفته و برای صفحه ارسال کند. عکس‌ها با ذکر نام محل و تاریخ ثبت عکس در قالب آلبوم‌های مختلف در دسترس علاقه‌مندان صفحه قرار گرفت و رنگین کمانی گسترده و متنوع از محلههای تهران از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب را به نمایش گذاشت.
روزبه شهرستانی که خود سال‌هاست چه با دوربین آنالوگ و بعدتر با دوربین دیجیتال از فضاهای شهری و وقایع تهران عکس می‌گیرد، به دویچه‌وله گفت که موضوع بعدی این پروژه "رویداد محله من" است. در این مرحله از کاربران خواسته خواهد شد تا ویدئویی کوتاه از مسیر روزانه‌ی تردد خود تهیه و برای صفحه ارسال کنند.
اومی‌گوید: «در رویداد دیگری با موضوع "شهرت را لمس کن" نیز از کاربران خواسته خواهد شد تا در یک بازه‌ی زمانی مشخص – مثلا یک ماهه – چند ساعت از روز خود را در قالب مکاشفه‌ای شهری در تهران بگذرانند و تجربه‌ی خود را به صورت گزارش در قالب متن، تصویر، صدا و ویدیو با دیگران به اشتراک گذارند.»
"گزارش تهران" همان‌طور که اشاره شد یک کانال ویدیویی نیز در "یوتیوب" دارد و ویدیوهای کوتاهی از محلههای مختلف تهران و صداهای این شهر شلوغ در این کانال در دسترس هستند.
شهرستانی درباره راه‌اندازی کانال یوتیوب این پروژه می‌گوید: «این کانال در واقع به این دلیل به وجود آمد که آپلود ویدیو در یوتیوب به مراتب سریع‌تر و آسان‌تر از فیس‌بوک است.» کاربران لینک ویدیوهای خود را نیز می‌توانند برای صفحه ارسال کنند تا در کانال ویدیویی، بازنشر داده شود».
پروژه‌ای که اصرار دارد "باسلیقه" باشد
"گزارش تهران" برای ثبت تصاویر و وقایع و تاریخ تهران از همه امکانات رسانه‌ای مثل عکس و صدا و ویدیو استفاده می‌کند و تنها تاکید دارد که "باسلیقه" باشد و استانداردی را رعایت کند.
شهرستانی که می‌گوید نمی‌تواند تهران را در چند جمله کوتاه توصیف کند، معتقد است: «شاید بهترین تلاش برای توصیف تهران همین باشد که پیوسته این شهر را به شیوه‌های مختلف توصیف کنیم.»
به گفته روزبه شهرستانی علاقه‌مندان این پروژه هم ایرانیان ساکن ایران و هم خارج از کشور بودند. وی می‌افزاید که به تدریج غیر ایرانی‌ها و کسانی که احتمالا اصلا فارسی بلد نیستند نیز توجه‌‌شان به صفحه فیس‌بوکس این پروژه جلب شده و به جمع لایک‌زنندگان پیوسته‌اند.