کم آبی و آلودگی رودخانه‌های خوزستان

آب لوله کشی در بسیاری از شهرهای مهم خوزستان بیش از حد شور است. خشکسالی دو سال گذشته نیز وضعیت را بدتر کرده است.

در شهرهایی چون اهواز، آبادان و خرمشهر کمتر خانه­ای پیدا می­شود که یک دستگاه تصفیه‌ی آب نداشته باشد؛ گرچه استاندار خوزستان شانزدهم اسفند ۸۷ ادعا کرد «آب اهواز از نظر بهداشتي و کيفی کاملا مورد تاييد است و هيچ مشکلی ندارد». محمد حجازی در جمع خبرنگاران گفت، شبكه‌ی بهداشت و درمان خوزستان هر هفته ۱۵ هزار آزمایش بر روی آب اهواز انجام می­دهد و تا کنون مشکل خاصی را گزارش نکرده است.

شريف حسينی، نماینده‌ی اهواز در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به شوری آب این شهر به سایت “عصر ایران“ می­گوید، شرایط به گونه‌ای‌ست که بسیاری از مردم از آب لوله‌کشی استفاده نمی­کنند. نماینده‌ی آبادان نیز گفته است، همه­ی نمایندگان خوزستان در مجلس نگران وضعیت آب در این استان هستند.

کاهش آب، افزایش فاضلاب

احداث سدهای جدید و خشکسالی سال­های اخیر باعث کاهش روزافزون آب کارون شده است. کم شدن حجم آب و افزایش فاضلاب و دیگر آلاینده­هایی که به این رودخانه سرازیر می­شود، وضعیت را بحرانی­تر می­کند. مديركل محيط زيست خوزستان می­گوید، با توجه به این مسائل خاصیت خودپالایندگی این رودخانه از بین رفته است. برخی از کارشناسان برآورد می­کنند از ۹ تا ۱۰ میلیارد متر مکعب آبی که سالانه صرف فعالیت­های کشاورزی می­شود دو تا سه میلیارد متر مکعب آن همراه به پسمانده­های کودهای شیمیایی دوباره به کارون بازمی­گردد.

کارون آلوده­تر می­شود

در مورد مقدار آلاینده­هایی که به کارون ریخته می­شود آمار و ارقام متفاوتی ارائه شده است. منابع رسمی این مقدار را تا ۴ میلیارد مترمکعب در سال ذکر کرده­اند. برخی گزارش­ها حکایت از آن دارد که نیمی از حجم آب کارون را فاضلاب­های شهری، کشاورزی و صنعتی تشکیل می­دهد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خوزستان گفته است، فاضلاب شهری تنها ۱۴ درصد از آلاینده­های سرازیر شده به کارون را شامل می­شوند و بقیه به فعالیت­های کشاورزی و صنعتی مربوط است. به گزارش روابط عمومی این شرکت، تصفیه‌خانه­ای که بهمن ماه ۸۷ در شرق اهواز افتتاح شد از ورود روزانه ۵۰ هزار مترمکعب فاضلاب شهری به کارون جلوگیری کرده است. نزدیک به نیمی از واحدهای صنعتی مجاور کارون فاضلاب خود را مستقیم و تصفیه نشده به این رودخانه می­ریزند.

آلودگی بی سابقه­ی رود کرخه

علاوه بر آلاینده­هایی که هر روز به رودخانه­های خوزستان وارد می­شوند، برخی حوادث نیز بحران را تشدید می­کنند. اول اسفند ماه گذشته، یکی از لوله­های نفت در نزدیکی رود کرخه نشت کرد و بین ۶ تا ۱۰ هزار بشکه نفت وارد رودخانه شد. گرچه نشت نفت به رودخانه­ها امر بی سابقه­ای نیست، میزان آلودگی کرخه تا کنون در ایران سابقه نداشته است.

فرمانده‌ سپاه ولی عصر خوزستان، که نیروهای تحت فرمانش در بخشی از عملیات پاکسازی شرکت داشتند، شانزده روز پس از وقوع حادثه به خبرگزاری ایسنا گفت، در حال حاضر بخش عمده كار انجام شده و تنها قسمتی از نفت در اطراف حميديه باقی مانده است. او می­گوید در پی اين حادثه ۱۲۵ كيلومتر از طول رودخانه كرخه به نفت آلوده شد.

12 ساعت نشت نفت

وزارت نفت در گزارشی وجود هر گونه پوسیدگی و کاهش ضخامت لوله­ی آسیب‌دیده را انکار کرده است. این خط لوله عمری چهل ساله داشت. گفته می‌شود علت نشت، باز شدن درز یکی از جوش­های لوله بوده است. عملیات پاکسازی رودخانه سه هفته طول کشید. کارشناسان معتقدند با توجه به ابعاد گسترده­ی نشت نفت، برطرف شدن کامل آلودگی به زمان زیادی نیاز دارد. مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان می­گوید: «توقع نداريم در مدت كوتاهی منطقه به حالت اول بازگردد.»

به رغم این که وزارت نفت مسئولیت این حادثه را متوجه خود نمی­داند، دادستان کل کشور ۲۵ اسفند ماه ۸۷ به دلیل آنچه سهل­انگاری خوانده شده، به این وزارتخانه تذکر داده است. به گزارش خبرگزاری مهر، دادستان کل کشور در نامه­ای با توجه با این که نشت نفت از ساعت ده شب آغاز شده و تا ساعت ده صبح ادامه یافته، ناخشنودی خود را از تعلل مسئولان و عدم طرح شکایت از سوی دادستان خوزستان ابراز کرده است.

تابستان نگران کننده­ای در پیش است

برخی از کارشناسان معتقدند، در کنار خشکسالی که یکی از عوامل مهم کمبود آب در خوزستان است، بخشی از طرح­ها نیز مانند انتقال آب کارون به استان­های دیگر در این وضعیت تاثیری مهم دارد. دهم اسفند ۸۷ همایشی زیر عنوان “آسيب شناسی اثرات انتقال آب خوزستان بر منافع ملی“ در اهواز تشکیل شد تا به بررسی این موضوع بپردازد. دبیر همایش می­گوید، اجرای این طرح چهل سال پیش آغاز شده، اما اکنون آمار و ارقام نادرستی آن را اثبات می­کند. مسئولان در اغلب موارد مشکلات آب اشامیدنی و افزایش الودگی رودخانه­های خوزستان را انکار می­کنند.

با این همه، ابعاد این بحران و نارضایتی مردم منطقه چنان است که نادیده گرفتن آن به سادگی امکان پذیر نیست. سایت “تابناک“ اول فروردین ماه در گزارشی از شدت گرفتن شوری آب در شهرهای آبادان و خرمشهر خبر داده است. “تابناک“ با اشاره به اعتراض مردم این دو شهر، از قول یک کارشناس وزارت نیرو می­نویسد، در حالی که مشکل خشکسالی در ابتدای بهار به این شکل بروز کرده، در تابستان با نگرانی­های فراوانی روبرو خواهیم بود.