کتاب ضبط‌شده‌ی مازیار بهاری به زبان آلمانی
۱۳۸۸ تیر ۱۶, سه‌شنبه
مازیار بهاری، مستندساز و خبرنگار هفته‌نامه‌ی نیوزویک، در زندان است و کتابش به زبان آلمانی در میان کارشناسان دست به دست می‌گردد: "تهران ترانزیت؛ موزیک پاپ، هنر، سیاست، مذهب، زندگی جوانان در ایران" عنوان این کتاب است. مالو هالازا (Malu Halasa)، روزنامه‌نگار و نویسنده‌ی بریتانیایی نیز در طراحی و گردآوری این مجموعه‌ی رنگارنگ از نشانه‌های زندگی در تهران با بهاری همکاری داشته است.
هالازا که گردآورنده‌ی کتاب مجموعه‌عکس‌های کاوه گلستان از سال ۱۹۵۰ تا ۲۰۰۳، با عنوان "گزارش واقعیات در ایران" نیز هست، اولین کسی بود که خبر دستگیری همکار خود، مازیار بهاری را به اطلاع جهانیان رساند. بهاری که تبعه‌ی کانادا ست، به گفته‌ی مادرش، ساعت هفت صبح روز یکشنبه از سوی مأموران امنیتی بازداشت شد. این افراد که هنگام دستگیری بهاری هویت خود را هم اعلام نکردند، فیلم‌های ویدیویی و کامپیوتر او را نیز با خود بردند. یکی از مأموران به مادر بهاری گفته است: «پسرت حالا حالاها مهمون ماست.»
ضبط لوح فشردهی کتاب
از جمله ابزار و وسایلی که مأموران امنیتی در یورش خود به خانه‌ی بهاری ضبط کرده‌اند، لوح فشردهی نسخه‌ی اصلی کتاب "تهران ترانزیت ..." است. این کتاب را می‌توان به عنوان "کتاب راهنمای دست‌اندرکاران هنر و ادب و سیاست" در ایران هم خواند. نام‌های آشنایی چون مسعود بهنود (داستان تهران)، رخشان بنی اعتماد (زیر پوست شب)، کاوه گلستان (شهرنو پیش از انقلاب) آسیه امینی (روسری‌های سپید)، صادق تیرافکن (پچپچه‌های شرقی) و شیرین نشاط (درباره‌ی اردشیر محصص) در این کتاب در کنار نام هنرمندان جوانی مثل رکسانا وزیری (به عنوان شهید مردن)، زهره خوشنامک (در حاشیه‌‌های شهر) و امید صالحی (زندگی خصوصی یک روحانی) قرار دارد. همین گونا‌گونی در گزینش موضوع‌ها و عکس‌ها نیز رعایت شده است تا تصویر این شهر ۱۴ میلیونی نه سیاه و سفید، بلکه همه‌سویه ارائه شود.
ویژه‌ی اصلی این تصاویر آن است که اغلب با دیدی "جوانانه" نقاشی شده‌اند: دختران جوان ورزش‌دوستی که برای کسب امتیاز نشستن روی صندلی‌های استادیوم ورزشی برای دیدن مسابقات فوتبال مبارزه می‌کنند، تولید‌کنندگان نوارها و لوح‌های موسیقی زیرزمینی هیپ ـ هاپ، "خواهران محجبه‌ای" که مشغول گذراندن دوره‌ی کماندویی "پلیس اسلامی" هستند، یا دختر و پسر احتمالا عاشقی که برای نفس کشیدن اندکی هوای تازه به پارک سر کوچه سر می‌زنند و گرفتار نیروی انتظامی می‌شوند...
جوشش زندگی
کتاب ۲۴۰ صفحه‌ای "تهران ترانزیت ..." از نظر شکل نمایش چهره‌های گونا‌گون تهران نیز کتابی بی‌نظیر در زبان آلمانی است: داستان کوتاه، مقاله، گزارش، عکس؛ به‌ویژه از جوانان با استعداد و مبتکری که تا به‌حال کمتر فرصت ارائه‌ی آثار و دیدگاه‌های خود را داشته‌اند. تهران این هنرمندان تهرانی است که در آن زندگی با تمام یگانگی و تنوعش می‌جوشد و از نظر ادبی، موسیقایی، عکاسی، نحوه‌ی ابراز عشق، انجام سکس، دفاع از "مام وطن" یا "میهن اسلامی"، اعلام نارضایتی و چگونگی مبارزه با سیاست و درگیری‌های روزانه بی‌همتاست. بی‌همتا هم‌چنین لحن بیان و چگونگی ارائه‌ی این موضوع‌ها هم هست: گاهی طنزالود، گاه احساسی، گاه همراه با نگاهی حسرت‌‌آلود به گذشته، گاه درام و همیشه واقعی؛ واقعیتی که آفریننده‌ی کار آن را لمس کرده است. به‌جز چند مورد استثنایی (از جمله عکس‌های کاوه گلستان)، این واقعیت‌ها پس از انقلاب ۱۹۷۹ شکل گرفته‌اند.
شهر بدون خونریزی و پرکشمکش
مالو هالازا و مازیار بهاری در مقدمه‌ی مشترک خود در مورد گذشته‌ی این "واقعیت‌ها" می‌نویسند: «بیشتر شهرهای بزرگ خاورمیانه تاریخی طولانی داشته‌اند که سرشار از جنگ‌ها، خونریزی‌ها و فجایع بوده‌اند. این شهرها با همین ویژگی‌ها هم در تاریخ جهان به ثبت رسیده‌‌اند. تهران که تازه حدود ۲۲۰ سال پیش به عنوان پایتخت ایران انتخاب شده، از این قاعده مستثناست. این شهر محل وقوع دو انقلاب بوده، در آن دو خاندان سلطنتی منقرض شده‌اند، مراسم تاج‌گذاری هشت پادشاه و ادای سوگند شش رئیس‌جمهور در آن برپا شده است و با این حال محل نسل‌کشی و جنگ‌های بزرگ نبوده است.»
نویسندگان این مقدمه سپس توضیح می‌دهند که با وجود این، عدم وقوع جنگ و خونریزی در تهران به معنای آن نیست که تهرانی‌ها در طول تحول و گسترش شهر خود همیشه زندگی‌ای آرام و سرشار از صلح و دوستی و فاقد دشمنی و درگیری داشته‌اند. "تهران ترانزیت ..."، کتابی است که گردآورندگان آن برای اثبات ادعای خود و نشان دادن گوشه‌ای از این جنب و جوش درونی و کشمکش‌های داخلی به خوبی می‌توانند به آن استناد کنند.
نویسنده: فهیمه فرسایی
تحریریه: بهنام باوندپور