کاهش زرادخانه‌های اتمی؛ شطرنج آمریکا، روسیه و چین

روز ۲۲ و ۲۳ ژوئن (دوم و سوم تیرماه)، مارشال بیلینگزلیا، نماینده آمریکا در امور کنترل تسلیحاتی این کشور، در راس هیئتی در اتریش با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه که سرپرستی هیئت روسی را به عهده دارد، به بحث و مذاکره نشسته‌اند. موضوع محوری این گفت‌وگوها، آینده کنترل تسلیحاتی و پیمان نیواستارت است که در بهمن‌ماه آینده موعد آن به پایان می‌رسد. آمریکا از چین هم خواسته بود، نماینده‌ای به این مذاکرات بفرستد. دولت چین این درخواست را اما رد کرده است.

سایت اینترنتی روزنامه "استاندارد" چاپ وین، به بهانه این دیدار نگاهی انداخته است به مواضع سه کشور آمریکا، روسیه و چین در قبال گسترش تسلیحاتی و کنترل آن و آینده پیمان‌هایی که برای محدودیت آن بسته می‌شوند.

موضع آمریکا: بدون چین هرگز!

دولت ترامپ در مذاکراتی که در وین با روسیه انجام می‌دهد، رقابت با چین و نقش این کشور را از یاد نمی‌برد. دولت کنونی آمریکا معتقد است، مادامی که زرادخانه هسته‌ای چین در نظر گرفته نشود و در محاسبه نیاید، تمدید پیمان نیواستارت با واقعیت موجود، همخوانی ندارد.

مارشال بیلینگزیا، فرستاده ویژه آمریکا در امور کنترل تسلیحاتی می‌گوید، این کشور پیمانی را که منطبق با واقعیات کنونی جهان نباشد، امضا نمی‌کند. به گفته او از مسکو انتظار می‌رود که تمام تلاشش را برای آوردن پکن به میز مذاکره به کار بندد.

بر پایه برآوردهای سرویس‌های اطلاعات نظامی آمریکا، چین قصد دارد برای رسیدن به دو قدرت دیگر اتمی یعنی آمریکا و روسیه و کم کردن فاصله خود با این دو کشور در امور تسلیحات هسته‌ای، شمار زرادخانه‌های اتمی خود را به زودی دو برابر کند.

بر پایه گزارشی دیگر از اتاق فکر "فدراسیون دانشمندان آمریکایی"، آمریکا در حال حاضر بیش از ۵۸۰۰ کلاهک هسته‌ای در اختیار دارد، در حالی که روسیه ۶۳۷۰ و چین به طور تخمینی، ۳۲۰ کلاهک هسته‌ای دارند.

کاخ سفید معتقد است،  چین برنامه‌های تسلیحاتی خود را سری نگه می‌دارد و این ضرورت حضور پکن در مذاکرات را بیشتر می‌کند. دولت کنونی آمریکا معتقد است، تنها با شفافیت است که می‌توان از رقابت تسلیحانی میان این سه کشور جلوگیری کرد. از طرف دیگر، آمریکا، روسیه را، آنجا که بحث حفظ و پایبندی به معاهدات پیشین به میان می‌آید، به فریبکاری متهم می‌کند و بر بهبود مکانیسم‌های راستی آزمایی تأکید می‌کند.

روزنامه اتریشی "استاندارد" می‌نویسد: «استراتژی آمریکایی‌ها ظاهرا شامل این محاسبه است که هر رقیب و دشمنی – مانند اتحاد جماهیر شوروی در گذشته-  در صورت وارد شدن به رقابت تسلیحاتی با آمریکا، دیر یا زود از نظر اقتصادی به مرز توان خود می‌رسد. 

بیلینگزلیا این سناریو را در ماه مه در دیداری در مؤسسه هادسن، در آمریکا، تشریح کرده بود. او گفته بود، می‌دانیم چگونه پیروز چنین رقابت‌هایی باشیم، می‌دانیم که چگونه باید آنقدر پول خرج کنیم که در پایان برای رقیب راهی جز تسلیم شدن باقی نماند. او همچنین گفته بود که اگر آمریکا مجبور شود این کار را برای باردوم انجام دهد، این قدم را برمی‌دارد، "اما معلوم است که خواستمان پرهیز از این اقدام است."

بیلینگزلیا در ادامه گفته بود، چین به دنبال تأیید جایگاهش به عنوان یک قدرت جهانی است و "چه راهی بهتر از نشستن بر سر میز با حضور آمریکا و روسیه؟"

موضع روسیه: روسیه مایل به تکرار تجربه اتحاد جماهیر شوروی نیست

استاندارد می‌نویسد، روسیه امید چندانی به این مذاکرات که به سرپرستی سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه این کشور، در آن شرکت دارد، نبسته است.  پس از رسوایی جاسوسی و محکومیت پل ولان آمریکایی به ۱۶ سال حبس در روسیه، در واکنش به تهدید جان سالیوان سفیر آمریکا در روسیه که گفته بود این محکومیت روابط دو کشور را تیره می‌کند، ریابکوف گفته بود که این روابط همین حالا هم آنقدر بد است که به سختی می‌توان گفت از این بدتر شود.

این روابط تیره به نوشته روزنامه اتریشی، از همه بیشتر شامل موضوع خلع سلاح می‌شود.

تابستان گذشته دونالد ترامپ از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد و کوتاه‌برد خارج شد، مه‌ماه امسال از "معاهده آسمان‌های باز" بیرون آمد و موعد پیمان نیواستارت به منظور کاهش و کنترل تسلیحات هسته‌ای هم که در فوریه آینده به پایان می‌رسد.

ریابکوف اعتراف می‌کند، بخت تمدید این معاهده که روسیه هم خواستار آن است، تقریبا به صفر می‌رسد.

"استاندارد" می‌نویسد، آن چه روسیه را بیشتر از همه آزار می‌دهد این است که واشنگتن پیوسته تقصیر را متوجه مسکو دانسته است. روسیه نه تنها قاطعانه اتهام نقض پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد و کوتاه‌برد با موشک‌های کروز R-500 (موشک بالستیک اسکندر) خود را رد می‌کند که به نوبه خود آمریکا را به سوءرفتار متهم می‌کند.

پوتین به ویژه سپر موشکی آمریکا در اروپای شرقی را هشدار و تهدیدی جدی برای روسیه می‌داند. روسیه سال‌ها بدون موفقیت علیه این سامانه تلاش کرد. به همین دلیل هم این کشور از خروج آمریکا از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای کوتاه‌برد چندان ناخشنود نبود. پوتین در سال ۲۰۰۷ از این پیمان به عنوان پیمانی بی‌فایده برای روسیه یاد کرده بود چرا که به اعتقاد پوتین، این پیمان مانع پیشرفت‌های نظامی روسیه می‌شود. روسیه از زمان لغو این قرارداد، با تمام نیرو آزمایش موشک‌های میان‌برد خود را ادامه داده است به گونه‌ای که انتظار می‌رود اولین موشک‌های میان‌برد سال آینده آماده باشند.

به نوشته "اشتاندارد" اما در مجموع این روسیه است که بیشتر علاقمند به محدودیت و کنترل تسلیحاتی است تا آمریکا. سیاستمداران روسیه امکانات مالی هر دو قدرت را با هم مقایسه می‌کنند. روسیه مایل به تکرار رقابتی تسلیحاتی، شبیه آنچه که یک بار روی داد و در آن اتحاد جماهیر شوروی به لحاظ مالی و اقتصادی از نفس افتاد، نیست.

موضع چین: مقابله با نفوذ آمریکا

در پایان ماه مه امسال وزارت دفاع چین اعلام کرد که امسال چین قصد ندارد "خیلی زیاد" هزینه‌های نظامی‌اش را افزایش دهد؛ تنها ۶ /۶ درصد یا به عبارتی ۱۶۳ میلیارد یورو. به ندرت کشوری دیگر در جهان را می‌توان یافت که هر سال به این شدت بودجه دفاعی خود را افزایش دهد. سال ۲۰۱۹ چین این بودجه را ۵ / ۷ درصد افزایش داد.

گفتنی است که از سوی دیگر مسلما رشد اقتصادی‌ که چین سالانه تجربه می‌کند، به ندرت قابل مقایسه با کشور دیگری در جهان است. با وجود این، رشد هزینه‌های نظامی چین اغلب بیشتر از راندمان اقتصادی این کشور است.

یکی از انگیزه‌های مهم پکن برای گسترش تسلیحاتی، به نوشته "استاندارد"، رقابت ژئوپلیتیک این کشور با آمریکاست. دولتمردان پکن احساس می‌کنند، کشورشان در محاصره است؛ محاصره همسایه‌هایی که همگی هم‌پیمان آمریکا هستند به استثنای کره شمالی. در آب‌های مجاور هم این ناوهای هواپیمابر آمریکایی هستند که در کمین‌اند. 

استاندارد می‌نویسد، به علاوه پکن در واقع استدلال درستی دارد وقتی می‌گوید، بودجه دفاعی‌اش تنها یک چهارم بودجه دفاعی آمریکاست. در مقابل آمریکا که ۱۲ ناو هواپیمابر دارد، چین تنها از چند وقت پیش دو ناو از این دست در اختیار دارد. برای پر کردن این فاصله و خلاء به اعتقاد دولتمردان چین، این کشور سالانه مجبور به افزایش بودجه نظامی خود است.

بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها در این زمینه در ساخت و گسترش موشک‌های کروز و همچنین در جنگ در فضا و فضای مجازی صورت می‌گیرد.

با  ۲/۲ میلیون سرباز فعال، ارتش آزادی‌بخش خلق، ارتش ملی چین، از نظر شمار سرباز، قدرتمندترین ارتش جهان است.